فەرموودە: هیچ مارەییەک دروست نییە مەگەر بە ئامادە بوونی سەرپەشتیاری ئافرەتەکە نەبێت
عن أبي موسى الأشعري رضي الله عنه عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: «لا نِكاح إلا بِوَلِيّ».
[صحيح] - [رواه أبو داود والترمذي وابن ماجه والدارمي وأحمد]
المزيــد ...
لە ئەبی موسای ئەشعەرییەوە -ڕەزای خوای لێبێت- کە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- دەفەرموێت: «هیچ مارەییەک دروست نییە مەگەر بە ئامادە بوونی سەرپەرشتیاری ئافرەتەکە (وەلى ئەمری ئافرەتەکە) نەبێت».
صەحیحە - ئیبنو ماجه گێڕاویەتیەوە
ئەم فەرموودە بەڵگەیە لە سەر ئەوەی کە سەرپەرشتیاری ئافرەتەکە (وەلی ئەمری ئافرەتەکە) زۆر بەهەند وەرگیراوە وزۆر گرنگە لە گرێبەستی هاوسەرگیریدا و مەرجێکە بۆ دروستی ئەو هاوسەرگیریە، وبۆیە هیچ هاوسەرگیریەک دروست نیە بە بێ بوونی سەرپەرشتیاری ئافرەتەکە، مەرجەکانی سەرپەرشتیاری ئافرەتەکە: - دەبێت کەسێک بێت تەکلیف لێکراو بێت لە ڕووی شەرعەوە (منداڵ وشێت نەبێت). - دەبێت نێر بێت. - کەسێکی هۆشیار بێت سەبارەت بە بەرژەوەندییە بەسوودەکانی ئەم هاوسەرگیریە. - (سەرپەرشتیاری ئافرەتەکە) و (ئافرەتەکە خۆی) دەبێت هەمان ئاینیان هەبێت (مسوڵمان بن). - ئەگەر کەسێک ئەم مەرجانەی پێشووی تیا نەبێت ئەوا نابێت ببێتە سەرپەرشتیاری ئەو ئافرەتە، ئەگەر ئافرەتەکە سەرپەرشتیاری (وەلی ئەمری) نەبوو ئەوا دەسەڵاتدار یان دادوەر دەبێتە سەرپەرشتیاری ئەو ئافرەتە.
لە سوودەکانی فەرموودەکە
- بوونی وەلی ئەمر (سەرپەرشتیاری ئافرەتەکە) مەرجێکە بۆ دروستی وپوچەڵ نەبوونی ئەو مارەییە.
- وەلی ئەمر (سەرپەرشتیاری ئافرەتەکە) نزیکترین پیاوە لە ئافرەتەکەوە -لە ڕووی پەیوەندی کەسوکاری وخزمایەتییەوە-، بۆیە نابێت کەسوکارێکی دوور مارەی ببڕێت لە کاتێکدا کە کەسوکارێکی نزیکی هەیە، بۆ نمونە: ئەگەر ئافرەتەکە برایەکی پێگەیشتووی ئاقڵی هەبوو ئەوا دروست نییە ئامۆزایەکی یان مامێکی مارەی ببڕێت چونکە براکەی نزیکترە لێی وبەو شێوەیە.
- پوچەڵ وفەسادی هەر مارەییەک ئەگەر بە بێ وەلی ئەمر (سەرپەرشتیاری ئافرەتەکە) ئەنجام درابێت وئەم مارەییە بە ناشەرعی دادەنرێت، ودەبێت هەڵبوەشێندرێتەوە لای دادوەر (حاکم) یان بە تەڵاقێکی شەرعی.
- ئەگەر ئافرەتەکە وەلی ئەمری (سەرپەرشتیاری) نەبوو لە خزمەکانی یان خاوەنەکانی ئەگەر کەنیزەک بوو، ئەوا پێشەوا یان جێگرەکەی -دادوەر- دەبێتە وەلی ئەمری (سەرپەرشتیاری) ئەو ئافرەتە، چونکە دەسەڵاتدار سەرپەرشتیاری ئەوانەیە کە سەرپەرشتیاریان نیە.
- دەبێت وەلی ئەمری ئافرەتەکە (سەرپەرشتیارەکە) کەسێکی هۆشیار بێت، چونکە ناکرێت بەرژەوەندی ئافرەتەکە جێبەجێ ببێت ئەگەر سەرپەرشتیارەکەی کەسێکی هۆشیار نەبێت.
پۆلێنکردنەکان
زیاتر
- فەرموودە: با هیچ پیاوێکی ئیماندار ڕقی لە ئافرەتێکی ئیماندار نەبێتەوە، ئەگەر ڕقی لە ڕەوشتێکی بێت؛ ئەوا ڕەوشتێکی تری لە لا پەسەندە
- فەرموودە: هەرکەسێک بە ستەم بستێک زەوی داگیر بکات؛ ملی تەوق دەکرێت بە حەوت چینی ناخی زەویدا
- فەرموودە: نابێت ئافرەتێک (پێشووتر هاوسەرگیری کردبێت) مارە بکرێت هەتا فەرماندەکات بە ڕازی بوونى لەسەر ئەم هاوسەرگیرییە، ونابێت کچێک (پێشووتر هاوسەگیری نەکردبێت) مارە بکرێت هەتا ئیزن وڕوخسەتی لێوەردەگیرێت، ووترا: ئەی پێغەمبەری خودا، چۆن ڕوخسەت لە کچکەکە وەردەگیرێت؟ فەرمووی: ئەگەر بێدەنگ بوو
- فەرموودە: مارەیی کردن ئاشکرا بکەن
- فەرموودە: هەرئافرەتێک مارە بکرێت بە بێ مۆڵەتی وەلی ئەمرەکەى (سەرپەرشتیارەکەى)؛ ئەوا مارەییەکەى پوچەڵە
- فەرموودە: نابێت ئافرەت سەرپەرشتیاری مارەیی کردنی ئافرەتێکی تر بێت، وئافرەت نابێتە سەرپەرشتیاری خۆی بۆ ئەوەى مارە بکرێت، ئەوە ئافرەتی زیناکەرە کە دەبێتە سەرپەرشتیاری خۆی بۆ ئەوەى مارە بکرێت
- فەرموودە: ئامۆژگاریتان دەکەم بە نەرم ونیانی مامەڵە لەگەڵ ئافرەتدا بکەن؛ چونکە ئافرەت لە پەراسوو دروستکراوە، وچەماوەترین بەشی پەراسوو بەشی سەرەوەیەتی، ئەگەر هەوڵبدەیت ڕێکی بکەیتەوە دەیشکێنیت، وئەگەر وەکو خۆی جێی بهێڵیت؛ ئەوا هەر بە چەماوەیی دەمێنێتەوە، بۆیە بە نەرم ونیانی مامەڵە لەگەڵ ئافرەتدا بکەن