Hadith: yali aw bɛ kɔrɔfɔli dɔn wa? >> u ko: Ala n'a ka ciden de b'a dɔn, a ko: << ka fɛn fɔ i balimakɛ ma a bɛ min kɔn

عن أبي هريرة رضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال:
«أَتَدْرُونَ مَا الْغِيبَةُ؟»، قَالُوا: اللهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: «ذِكْرُكَ أَخَاكَ بِمَا يَكْرَهُ»، قِيلَ: أَفَرَأَيْتَ إِنْ كَانَ فِي أَخِي مَا أَقُولُ؟ قَالَ: «إِنْ كَانَ فِيهِ مَا تَقُولُ فَقَدِ اغْتَبْتَهُ، وَإِنْ لَمْ يَكُنْ فِيهِ فَقَدْ بَهَتَّهُ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 2589]

A minɛna abi hureyirata la Ala diɲɛna a ma a ko kira ko nɛɛma ni kisi b'a ye :
<< yali aw bɛ kɔrɔfɔli dɔn wa? >> u ko: Ala n'a ka ciden de b'a dɔn, a ko: << ka fɛn fɔ i balimakɛ ma a bɛ min kɔn >>, fɔ baga y'a fɔ: n kibaruya, ne bɛ ka min fɔ n'o b'a la d'un ? Kira ko: << i bɛ ka min fɔ n'o b'a la i y'a kɔrɔfɔ, n'o ma kɛ a la i ye nkalonfin d'a la >>.
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم - 2589]

Explanation

Kira bɛ kibaruyali kɛ kɔrɔfɔli haramuyalen lakika la nɛɛma ni kisi b'a ye,o ye: silamɛ ka fɛn fɔ kɔfɛmɔgɔ ma a bɛ min kɔn, a kɛra a danni mankutu ye wali a joko, misali: fiyɛntɔ, suyɛnni kɛla, nkalontigɛla, o n'a ɲɔgɔnnaw mankutu lagosilenw na, hali n'o mankutu n bɛ sɔrɔ a la.
N ka ni o mankutu n ma kɛ a la, o ka jugun ni kɔrɔfɔli ye, o ye nkalon de ye, o kɔrɔ: ka nkalon da mɔgɔ la min t'a sɔn ye.

Benefits from the Hadith

1. Kira ka kalancogo ɲɛli nɛɛma ni kisi b'a ye, ka d'a kan a bɛ masalaw lasee ɲininkali cogoya la.
2. Sahabaw ka ladabuɲuman ya kira fɛ kisi b'a ye, tuma min u ko: Ala n'a ka ciden de b'a dɔn.
3. Mɔgɔɲininkalen k'a fɔ n'a tɛ min dɔn: Ala de ye dɔnni caman tìgi ye.
4. Silamɛya ka sigida gilani ni hakɛw ni balimayaw tàngali ye u ni ɲɔgɔn cɛ.
5. Kɔrɔfɔli haramuyalen do, fo n'a kɛra lahalaya dɔw ye ɲali kama; o do ye: tɔɔrɔ ɲɔntili, tɔɲɔnen bɛ tɔɲɔnikɛla ka baara lakalen mɔgɔ ye min bɛ sɛ k'a ɲɛnabɔ k'a ka jo d'a ma, a b'a fɔ: karisa ye ne tɔɲɔ, wali a ye ni kɛn n na, a so ye tuguni: ɲɔgɔn hakiliɲini furukoɲɛw la wali fàraɲɔgɔnkan ni sigiɲɔgɔnya la, o n'a ɲɔgɔnnaw.