නබි වදන: නුඹලා පිළිම මත නොදිවුරනු. තවද නුඹලාගේ පියවරුන් මත ද නොදිවුරනු.

عن عبد الرحمن بن سمرة رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : «لا تحلفوا بِالطَّوَاغِي، ولا بآبَائِكُم».
[صحيح] - [رواه مسلم]

අල්ලාහ්ගේ දූතයාණන් (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමා ප්රකාශ කළ බව අබ්දුර් රහ්මාන් ඉබ්නු සමුරා (රළියල්ලාහු අන්හු) තුමා විසින් වාර්තා කරන ලදී. “නුඹලා පිළිම මත නොදිවුරනු. තවද නුඹලාගේ පියවරුන් මත ද නොදිවුරනු.”
පූර්ව සාධක සහිත හදීසයකි. - ඉමාම් මුස්ලිම් එය වාර්තා කර ඇත.

විවරණය

මෙම හදීසයේ නබි (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමාණන් පිළිම මත දිවුරීම තහනම් කර ඇත. මෙය අර්ථවත් කරන ‘තවාගී’ නම් අරාබි පදයෙන් අදහස් කරනුයේ අඥාන යුගයේ නැමදුමට ලක්වෙමින් තිබූ පිළිම වේ. එබැවින් එයට ඒ නම යොදන ලදී. ඊට හේතුව ඔවුන්ගේ දේව ප්රතික්ෂේපය හා ඔවුනගේ සීමා ඉක්මවීම්වලට එය හේතුවක් වූ බැවිණි. ගරු කිරීමෙහි හා ඒ හැර වෙනත් දෑහි සීමාව ඉක්මවා යන සියලු දෑ සීමාව ඉක්මවා ගිය දෑ වන්නේය. අපරාධය යනු සීමාව ඉක්මවා කටයුතු කිරීමයි. උත්තරීතර අල්ලාහ් මෙසේ ප්රකාශ කරයි. “ජලය ඉක්මවා ගිය කල්හි නුඹලාව අපි ගලා යන ජලයෙහි උසුලුවෙමු.” එනම් සීමාව ඉක්මවා ගිය කල්හි යන්නයි. අරාබිවරු ඔවුන්ගේ අඥාන සමයේ ඔවුන්ගේ දෙවිවරුන් මතත් ඔවුන්ගේ පියවරුන් මතත් දිවුරා සිටින්නන් වූහ. මෙම පාඩමේ හදීසයේ සඳහන් පරිදි එයින් ඔවුන් වළක්වනු ලැබුවෝය. සුනන් අබූ දාවූද් මෙන්ම වෙනත් වාර්තාවල සඳහන් පරිදි අබූ හුරෙයිරා (රළියල්ලාහු අන්හු) තුමා මෙසේ වාර්තා කර ඇත. මෙය මර්ෆූඃ ගණයට අයත් හදීසයක් විය. “නුඹලාගේ පියවරුන් නුඹලාගේ මව්වරුන් මත හෝ නුඹලාගේ පිළිම මත නුඹලා දිවුරා නොසිටිනු.” මෙහි පිළිම යනුවෙන් අර්ථවත් කර ඇති ‘නිද්’ නම් අරාබි පදයේ තේරුම: අල්ලාහ් වෙනුවට නැමදුම් කිරීම සඳහා ඔහුට ආදේශ කරමින් ඔවුන් නියම කර ගත් ඔවුන්ගේ පිළිම හා ඔවුන්ගේ ස්මාරක වෙති. ‘වල්ලාත්’ - ලාත් මත දිවුරමින්, වල් උස්සා - උස්සා මත දිවුරමින් යනුවෙන් පවසා ඒවා මත දිවුරති. බුහාරි හා මුස්ලිම්හි සඳහන් අබ්දුල්ලාහ් ඉබ්නු උමර් (රළියල්ලාහු අන්හුමා) විසින් වාර්තා කළ හදීසයක නබි (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමා මෙසේ ප්රකාශ කළ බව වාර්තා වී ඇත. එනම්: “නුඹලාගේ පියවරුන් මත නොදිවුරනු යැයි සැබැවින්ම අල්ලාහ් නුඹලාව නොවැළැක්වූයේ ද? කවරෙකු දිවුරා සිටින්නේ ද ඔහු අල්ලාහ් මත දිවරත්වා! එසේ නැතහොත් නිහඬව සිටිත්වා!” “නුඹලාගේ පියවරුන් මත නොදිවුරනු’ යන එතුමාගේ ප්රකාශයෙන් අදහස් කරනුයේ නුඹලාගේ සහෝදරයින් නුඹලාගේ සීයාවරුන් නුඹලාගේ නායකයින් යන්නයි. නමුත් මෙහි පියවරුන් යනුවෙන් විශේෂයෙන් සඳහන් කර ඇත. ඊට හේතුව එය ඔවුන් වෙනුවෙන් යෙදෙන පොදු වචනයක් වන බැවිනි. “කවරෙකු දිවුරා සිටින්නේ ද ඔහු අල්ලාහ් මත දිවුරත්වා. එසේ නැතහොත් නිහඬව සිටිත්වා. ඉන් අදහස් කරනුයේ එක්කො අල්ලාහ් මත දිවුරා සිටිය යුතුයි. එසේ නැතහොත් දිවුරා නොසිටිය යුතුයි. අල්ලාහ් නොවන දෙයක් මත දිවුරා සිටීම නොකළ යුත්තකි. විද්වත්හු මෙසේ පවසති. “උත්තරීතර අල්ලාහ් නොවන දෙයක් මත දිවුරා සිටීම තහනම් කිරීමේ ප්රඥාව වනුයේ සැබැවින්ම එසේ දිවුරා සිටිම දිවරුනු ලබන්නා මහිමයට පත් කිරීමකි. සැබැවින්ම මහිමය යනු අල්ලාහ්ට පමණක් විශේෂ වූවකි. එහෙයින් එය වෙනත් අයට ඈඳිය නොයුතුය.