فەرموودە: هەر پێغەمبەرێک کە خوای گەورە ناردبێتی بۆ ئومەتەکانی پێش من؛ چەند هاوەڵێکی نزیک وهاوەڵی تریان هەبووە کە دەستیان بە سونەت وڕێبازەکەیەوە گرتووە وفەرمانەکانیان جێبەجێ کردووە، لە پاش ئەوان کەسانێک هاتن ئەوەی دەیڵێن؛ کردەوەی پێ ناکەن، وئەوەی کردەوەی پێ دەکەن؛ فەرمانیان پێ نەکراوە لە سەر ئەنجامدانی

عن ابن مسعود رضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: «ما من نبي بعثه الله في أُمَّةٍ قبلي إلا كان له من أُمَّتِهِ حَوَارِيُّونَ وأَصْحَابٌ يأخذون بسُنته ويَقْتَدُونَ بأَمره، ثم إنها تَخْلُفُ من بعدهم خُلُوفٌ يقولون ما لا يفعلون، ويفعلون ما لا يُؤْمَرُونَ، فمن جَاهَدَهُمْ بيده فهو مؤمن، ومن جَاهَدَهُمْ بقلبه فهو مؤمن، ومن جَاهَدَهُمْ بلسانه فهو مؤمن، وليس وَرَاءَ ذلك من الإيمان حَبّةُ خَرْدَلٍ».
[صحيح] - [رواه مسلم]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە ئیبن مەسعودەوە -ڕەزای خوای لێبێت- کە پێغەمبەری خودا -صلى الله علیه وسلم- دەفەرموێت: «هەر پێغەمبەرێک کە خوای گەورە ناردبێتی بۆ ئومەتەکانی پێش من؛ چەند هاوەڵێکی نزیک وهاوەڵی تریان هەبووە کە دەستیان بە سونەت وڕێبازەکەیەوە گرتووە وفەرمانەکانیان جێبەجێ کردووە، لە پاش ئەوان کەسانێک هاتن ئەوەی دەیڵێن؛ کردەوەی پێ ناکەن، وئەوەی کردەوەی پێ دەکەن؛ فەرمانیان پێ نەکراوە لە سەر ئەنجامدانی، ئەوەی بە دەست جیهاد وکۆشش بەرامبەریان بکات؛ ئەوا ئیماندارە، ئەوەی بە دەم جیهاد وکۆشش بەرامبەریان بکات؛ ئەوا ئیماندارە، ئەوەی بە دڵ جیهاد وکۆشش بەرامبەریان بکات؛ ئەوا ئیماندارە، ولە پاش ئەمەوە تەنانەت بە ئەندازەی دەنکە جۆیەک ئیمان بوونی نییە (واتە: ئەوەی تەنانەت بە دڵیش جیهاد بەرامبەریان نەکات ئەوا هیچ ئیمانێکی نییە)».
[صەحیحە] - [موسلیم گێڕاویەتیەوە]

شیکردنەوە

هەر پێغەمبەرێک کە خودا ناردوویەتی بۆ ئومەتێک لە ئومەتەکانی پێش پێغەمبەر -صلى الله علیه وسلم-؛ ئەو پێغەمبەرە: چەند کەسانێکی دڵسۆز وپاڵێوراویان هەبوو کە گونجاو بوون بۆ جێنشینی لە دوای پێغەمبەرەکە، وچەند هاوەڵێکی هەبوو کە دەستیان بە ڕێباز وشەریعەتەکەی دەگرت، وفەرمانەکانیان جێبەجێ دەکرد. لە پاش ئەم هاوەڵانە کەسانێک دێن وا دەردەخەن کە سیفەتی چاکیان تێدایە وکەسانی چاکن بەڵام بەو شێوەیە نین، وپێچەوانەی فەرمانەکانی شەریعەت کردەوە دەکەن، بۆیە ئەوەى جیهاد وکۆشش دژی خراپەکاری ئەم جۆرە کەسانە بکات بە دەستی (بە مەرجێک: ئەم ئینکاری کردنە نەبێتە هۆی دروستبوونی خراپەیەکی گەورەتر)؛ ئەوا ئەم کەسە ئیمانی کامڵە، وئەوەی بە زمانی جیهاد وکۆشش بکات وئینکاری لە خراپەیان بکات وپشت بە کەسانێک ببەستێت کە قەدەغەی لێدەکەن ئەوا ئیماندارە، وئەوەی بە دڵی جیهاد وکۆشش بکات دژیان وپشت بە خوای گەورە ببەستێت بۆ لادانی ئەم خراپانە ئەوا ئیماندارە، ولە پاش ئەمەوە (ڕق لێبوونی خراپە لە دڵەوە) هیچ ئیمانێک بوونی نیە لە دڵدا.