حديث: مَا مِنَ نَبِيٍّ بعَثَهُ اللَّه في أُمَّةٍ قَبْلِي إِلاَّ كان لَه مِن أُمَّتِهِ حواريُّون وأَصْحَابٌ يَأْخذون بِسُنَّتِهِ ويقْتدُون بأَمْرِه

عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ مَسْعُودٍ رضي الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«مَا مِنْ نَبِيٍّ بَعَثَهُ اللهُ فِي أُمَّةٍ قَبْلِي إِلَّا كَانَ لَهُ مِنْ أُمَّتِهِ حَوَارِيُّونَ، وَأَصْحَابٌ يَأْخُذُونَ بِسُنَّتِهِ وَيَقْتَدُونَ بِأَمْرِهِ، ثُمَّ إِنَّهَا تَخْلُفُ مِنْ بَعْدِهِمْ خُلُوفٌ يَقُولُونَ مَا لَا يَفْعَلُونَ، وَيَفْعَلُونَ مَا لَا يُؤْمَرُونَ، فَمَنْ جَاهَدَهُمْ بِيَدِهِ فَهُوَ مُؤْمِنٌ، وَمَنْ جَاهَدَهُمْ بِلِسَانِهِ فَهُوَ مُؤْمِنٌ، وَمَنْ جَاهَدَهُمْ بِقَلْبِهِ فَهُوَ مُؤْمِنٌ، وَلَيْسَ وَرَاءَ ذَلِكَ مِنَ الْإِيمَانِ حَبَّةُ خَرْدَلٍ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 50]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از عبدالله بن مسعود رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«مَا مِنَ نَبِيٍّ بعَثَهُ اللَّه في أُمَّةٍ قَبْلِي إِلاَّ كان لَه مِن أُمَّتِهِ حواريُّون وأَصْحَابٌ يَأْخذون بِسُنَّتِهِ ويقْتدُون بأَمْرِه، ثُمَّ إِنَّها تَخْلُفُ مِنْ بعْدِهمْ خُلُوفٌ يقُولُون مَالاَ يفْعلُون، ويفْعَلُون مَالاَ يُؤْمَرون، فَمَنْ جاهدهُم بِيَدهِ فَهُو مُؤْمِن، وَمَنْ جاهدهم بقَلْبِهِ فَهُو مُؤْمِن، ومَنْ جَاهَدهُمْ بِلِسانِهِ فَهُو مُؤْمِن، وليس وراءَ ذلِك مِن الإِيمانِ حبَّةُ خرْدلٍ». «هر پيامبری که الله متعال در امت های پيش از من مبعوث نموده، ياران مخلص و اصحابی داشته که راه و روش او را در پيش می گرفتند و از دستورهای او پيروی می کردند و سپس نسل هايی جانشين آنها شدند که به آنچه می گفتند، عمل نمی کردند و کارهايی انجام می دادند که به آن امر نشده بودند. (در اين امت نيز همين گونه است.) پس هرکس با دست خود به جهاد و مبارزه با آنها برخيزد، مؤمن است؛ و هرکس با زبان خويش با آنان مبارزه و جهاد کند، مؤمن است و هرکس با قلبش با آنها مقابله نمايد، مؤمن است و پس از اين، به اندازه ی دانه ی سپندی هم ايمان وجود ندارد».
[صحیح] - [مسلم روایت کرده] - [صحیح مسلم - 50]

توضیح

پیامبر صلی الله علیه وسلم خبر داده است که هیچ پیامبری نبوده که الله متعال او را در میان امت های قبلی مبعوث کرده باشد مگر اینکه از میان امتش افراد با اخلاص و صالحانی جانشین او وجود داشته اند؛ اصحاب و یارانی که راه و روش او و شریعتش را در پیش می گرفتند و از اوامر او پیروی می کردند؛ و بعد از آنها نسل هایی جانشین می شده که در آنان خیری نیست؛ به آنچه که می گفتند عمل نمی نمودند، و به جای انجام دادن مواردی که به آنها امر شده بودند منکراتی را مرتکب می شدند؛ بنابراین هرکس با دست، به جهاد با آنان برخیزد مومن است، و هرکس با زبانش به جهاد برخیزد مومن است، و هرکس قلبا با آنان جهاد کند مومن است، و پس از اين، به اندازه ی دانه ی سپندی هم ايمان وجود ندارد.

از فوائد حدیث

1. ترغیب به مبارزه با کسانی که از طریق گفتار و اعمال خود قوانین شریعت را نقض می کنند.
2. عدم انکار قلب از منکر دلیل بر ضعف ایمان و یا از بین رفتن آن است.
3. الله متعال برای پیامبران کسانی را میسر نموده است که پس از آنان سالت شان را حمل می کنند.
4. هر که می خواهد رستگار شود باید راه (منهج) پیامبران را تعقیب کند؛ زیرا هر راهی غیر از راه آنان، تباهی و گمراهی است.
5. به هر پیمانۀ که عصر پیامبر صلی الله علیه وسلم و اصحاب او رضی الله عنهم دور می شود، مردم سنت ها را رها نموده و از هوس ها پیروی می نمایند و بدعت ها را ایجاد می کنند.
6. بیان درجۀ های جهاد، و اینکه با دست است بر کسانی که می توانند تغییر بدهند، مانند اولیاء و حاکمان و امیران، و با گفتار است با بیان حق و دعوت بسوی آن، و با قلب است با انکار منکر و دوست نداشتن آن یا راضی نبودن به آن.
7. وجوب امر به معروف و نهی از منکر.