ဟဒီးဆ်: အသင်တို့သည် ‘အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်အလိုရှိသည့်အတိုင်းနှင့် မည်သူမည်ဝါ အလိုရှိသည့်အတိုင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။’ဟု မပြောဆိုကြလေနှင့်။ သို့သော် ‘အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်အလိုရှိသည့်အတိုင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် မည်သူမည်ဝါ အလိုရှိသည့်အတိုင်း ဖြစ်ခဲ့သည်’ဟုသာ ပြောဆိုကြပါ။

عَنْ حُذَيْفَةَ رضي الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«لَا تَقُولُوا: مَا شَاءَ اللهُ وَشَاءَ فُلَانٌ، وَلَكِنْ قُولُوا: مَا شَاءَ اللهُ ثُمَّ شَاءَ فُلَانٌ».
[صحيح بمجموع طرقه] - [رواه أبو داود والنسائي في الكبرى وأحمد] - [السنن الكبرى للنسائي: 10755]

ဟုဇိုင်ဖဟ် (ရဿွိယလ္လာဟုအန်ဟု)က ဆင့်ပြန်ခဲ့သည်။ အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ ရစူလ်တမန်တော် (ဆွလ္လလ္လာဟုအလိုင်းဟိဝစလ္လမ်) မိန့်ကြားတော်မူသည်။
အသင်တို့သည် ‘အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်အလိုရှိသည့်အတိုင်းနှင့် မည်သူမည်ဝါ အလိုရှိသည့်အတိုင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။’ဟု မပြောဆိုကြလေနှင့်။ သို့သော် ‘အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်အလိုရှိသည့်အတိုင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် မည်သူမည်ဝါ အလိုရှိသည့်အတိုင်း ဖြစ်ခဲ့သည်’ဟုသာ ပြောဆိုကြပါ။
- - [السنن الكبرى للنسائي - 10755]

ရှင်းလင်းချက်

မွတ်စ်လင်မ်တစ်ဦးသည် မိမိ၏စကား၌ ‘အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်အလိုရှိသည့်အတိုင်းနှင့် မည်သူမည်ဝါ အလိုရှိသည့်အတိုင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။’ သို့မဟုတ် ‘အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်နှင့် မည်သူမည်ဝါအလိုရှိသည့်အတိုင်း ဖြစ်ခဲ့သည်’ဟု ပြောဆိုခြင်းကို တမန်တော်မြတ် (ဆွလ္လလ္လာဟုအလိုင်းဟိဝစလ္လမ်)က တားမြစ်တော်မူခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏အလိုတော်၊ ဆန္ဒတော်သည် အကြွင်းမဲ့ဖြစ်ပြီး ယင်း၌ မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်မျှ ဖက်စပ်ပါဝင်ခြင်းမရှိပါ။ ‘နှင့်’ ဟု သုံးနှုန်းခြင်းသည် တစ်စုံတစ်ယာက်သည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်နှင့်အတူ ပါဝင်နေကြောင်းဖော်ပြနေပြီး အရှင်မြတ်နှင့် ၎င်းအား တန်းတူပြုလုပ်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ ထိုအစား ‘အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်အလိုရှိသည့်အတိုင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် မည်သူမည်ဝါ အလိုရှိသည့်အတိုင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။’ဟုသာ ပြောဆိုရမည်။ (အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်အလိုတော်ရှိမှသာ လူသားအလိုရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည့်အတွက်) လူသား၏ အလိုဆန္ဒအား အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏အလိုတော်၏ နောက်လိုက်အဖြစ်သာ ပြုလုပ်ရမည်။ သို့ဖြစ်၍ ‘နှင့်’ အစား ‘ထို့နောက်’ဟုသာ ပြောရမည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ‘ထို့နောက်’ဟူသည် ထိုသို့ပြုပြီး၊ ဖြစ်ပြီးသည့်နောက်ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။

ဟဒီးဆ်မှ သိမှတ်ဖွယ်ရာများ

1. ‘အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်နှင့် အသင် အလိုရှိသည့်အတိုင်း ဖြစ်ခဲ့သည်’ဟု ပြောဆိုခြင်း၊ အခြားအလားတူ စကားလုံးများဖြစ်သည့် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ နာမတော်အား ပုဒ်ဆက်စကားလုံးဖြစ်သည့် ‘နှင့်’ဖြင့်တွဲ၍ ပြောဆိုခြင်း ဟရာမ်ဖြစ်သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ထိုသို့သုံးစွဲခြင်းသည် ရှိရ်က်ဖြစ်စေသည့် စကားလုံးများ၊ အပြောအဆိုများတွင် ပါဝင်သည်။
2. ‘အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်အလိုရှိသည့်အတိုင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် သင်အလိုရှိသည့်အတိုင်း ဖြစ်ခဲ့သည်’ဟု ပြောဆိုခြင်း၊ အခြားအလားတူ စကားလုံးများဖြစ်သည့် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ နာမတော်အား ‘ထို့နောက်’ဖြင့်တွဲ၍ ပြောဆိုခြင်းသည် တားမြစ်ထားခြင်း မရှိသည့်အတွက် ပြောဆိုခွင့်ရှိသည်။
3. အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ အလိုတော်ကို အတည်ပြုထားသည်။ ထို့အတူ လူသားသည် အလိုဆန္ဒထားနိုင်ကြောင်းကိုလည်း အတည်ပြုထားသည်။ ဧကန်အမှန်ပင် လူသား၏ အလိုဆန္ဒသည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏အလိုတော်၏ နောက်လိုက်သာဖြစ်သည်။
4. အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ အလိုတော်၌ စကားလုံးအရပင်ဖြစ်စေ အဖန်ဆင်းခံများ ဖက်စပ်ပါဝင်ခြင်းကို တားမြစ်ထားသည်။
5. အကယ်၍ ပြောဆိုသူက အဖန်ဆင်းခံ၏ အလိုဆန္ဒသည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ အလိုတော်ကဲ့သို့ပင် အကြွင်းမဲ့ဖြစ်ခြင်းတွင် အတူတူပင်ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်လျှင် သို့မဟုတ် လူသားသည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ အလိုတော်မပါဘဲ သီးသန့်အလိုဆန္ဒထားနိုင်သည်ဟု ယုံကြည်လျှင် ‘ရှိရ်က်အက်ဗရ်’ (အစ္စလာမ့်ဘောင်အပြင်သို့ရောက်စေသည့် ရှိရ်က်)ကို ကျူးလွန်လိုက်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ ပြောဆိုသူက အဖန်ဆင်းခံ၏ အလိုဆန္ဒသည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ အလိုတော်နှင့် တန်းတူမဟုတ်ဘဲ အရှင်မြတ်၏ အလိုတော်အောက်တွင်သာရှိသည်ဟု ယုံကြည်လျှင် ‘ရှိရ်က်အဆွ်ဂရ်’ (အစ္စလာမ့်ဘောင်အပြင်သို့ မရောက်သည့် ရှိရ်က်)ကို ကျူးလွန်လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။