Hadith: jùrumu kunbaba ye: dɔ fàràli Ala kan, ani bangebaa sɔsɔ, ani nin fagali, ani kalenni nkalon kan

عن عبد الله بن عمرو بن العاص رضي الله عنهما عن النبي صلى الله عليه وسلم قال:
«الْكَبَائِرُ: الْإِشْرَاكُ بِاللهِ، وَعُقُوقُ الْوَالِدَيْنِ، وَقَتْلُ النَّفْسِ، وَالْيَمِينُ الْغَمُوسُ».
[صحيح] - [رواه البخاري] - [صحيح البخاري: 6675]

A minɛna Asi den amuru den abudala la Ala diɲɛna u ma a ko : a minɛna kira la nɛɛma ni kisi b'a ye:
<< jùrumu kunbaba ye: dɔ fàràli Ala kan, ani bangebaa sɔsɔ, ani nin fagali, ani kalenni nkalon kan >>.
[صحيح] - [رواه البخاري] - [صحيح البخاري - 6675]

Explanation

Kira bɛ jùrùmu kunbabaw bange nɛɛma ni kisi b'a ye, o de ye bagabaali gɛlɛn tàrà min kɛ baga ye duniya ni lahara.
A fɔlɔ: " fɛn fàràli Ala kan" : o ye bàto nɔɔniya dɔ kɛli ye fɛn wɛrɛ ye min tɛ Ala ye, ani ka fɛn wɛrɛ dàmàkɛɲɛ Ala la min ye Ala kelen ka ko ye, a ka Alaya n'a ka tìgiya n'a tɔgɔ n'a mankutu la.
A filana: bangebaa sɔsɔ": o ye fɛn wo fɛn bɛ tɔɔrɔ se bangebaa fila ma k'a bɔ kumakan ni kɛwale la, ani ɲumanya kɛbaliya u fila ye.
A sabanan: "fàgàli": k'a sɔrɔ a ma kɛ ni hakɛ ye, i n'a fɔ fàgàli tɔɲɔni ani juguya sira fɛ.
A naaninan: " kalenni nkalon kan" o ye kalenni de ye nkalon kan k'a sɔrɔ a yɛrɛ b'a dɔn ko nkalon do, a weelela ko cogobali nkalon ; k'a d'a kan a b'a tìgi cogoba jùrumu na wali tasuma.

Benefits from the Hadith

1. Kalenni nkalon kan yaafawale tɛ o la; k'a d'a kɔlɔlɔ n'a cɛnni kan, n ka tuubi de b'a le la.
2. Dan kɛra jùrumu kunbaba naani n dɔrɔn fɔli ma nìn hadisa n kɔnɔ k'a da jùrumu olu bonya de kan, n ka ni t'a bee ye.
3. Jùrumu bɛ tilan ka taa kunbaba ni fitini na, kunbaba o ye: duniya ɲankata bɛ jùrumu fɛn wo fɛn na, i n'a fɔ hadu(ɲakili) ni dangali, wali lahara ɲankata, i n'a fɔ tasuma donni lahidu, ani k'a fɔ jùrùmu kunbabaw ye hakɛw de ye u dɔ haramuyali ka girin ka tɛmɛ dɔ kan, jùrùmu fitinin ye min tɛ kunbaba ye.