హదీస్: “తన ప్రభువును (అల్లాహ్’ను) స్మరించు వాడు మరియు తన ప్రభువును (అల్లాహ్’ను) స్మరించని వాడు – వీరిరువురి ఉదాహరణ జీవించి ఉన్న మరియు మరణించిన వానికి మధ్య ఉన్న పోలిక వంటిది”

عَنْ أَبِي مُوسَى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«مَثَلُ الَّذِي يَذْكُرُ رَبَّهُ وَالَّذِي لاَ يَذْكُرُ رَبَّهُ، مَثَلُ الحَيِّ وَالمَيِّتِ»، ولفظ مسلم: «مَثَلُ الْبَيْتِ الَّذِي يُذْكَرُ اللهُ فِيهِ، وَالْبَيْتِ الَّذِي لَا يُذْكَرُ اللهُ فِيهِ، مَثَلُ الْحَيِّ وَالْمَيِّتِ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 6407]

అబూ మూసా అల్ అష్’అరి (రదియల్లాహు అన్హు) ఉల్లేఖనం : “ప్రవక్త సల్లల్లాహు అలైహి వసల్లం ఇలా పలికినారు:
“తన ప్రభువును (అల్లాహ్’ను) స్మరించు వాడు మరియు తన ప్రభువును (అల్లాహ్’ను) స్మరించని వాడు – వీరిరువురి ఉదాహరణ జీవించి ఉన్న మరియు మరణించిన వానికి మధ్య ఉన్న పోలిక వంటిది”; సహీహ్ ముస్లింలో ఈ హదీథు పదాలు ఇలా ఉన్నాయి: “ఏ ఇంటిలోనైతే అల్లాహ్ నామ స్మరణ జరుగుతుందో, మరియు ఏ ఇంటిలోనైతే అల్లాహ్ నామ స్మరణ జరుగదో, ఆ రెంటి ఉదాహరణ జీవించి ఉన్న వానికి మరియు మరణించిన వానిని పోలియున్నది”.
[దృఢమైనది] - [ముత్తఫిఖ్ అలైహి] - [صحيح البخاري - 6407]

వివరణ

ఈ హదీథులో అల్లాహ్ ను స్మరించే వ్యక్తికి, స్మరించని వ్యక్తికి మధ్య ఉన్న వ్యత్యాసాన్ని మంచి రూపం కలిగి ఉండి ప్రయోజనంతో జీవించి ఉన్న వ్యక్తికి, చనిపోయిన వ్యక్తికి పోలి ఉంటుందని ప్రవక్త సల్లల్లాహు అలైహి వసల్లం స్పష్టం చేశారు. తన ప్రభువు నామాన్ని స్మరించే వ్యక్తి బాహ్యంగా జీవనపు ప్రకాశాన్ని మరియు అంతరంగా ఙ్ఞానపు మరియు వివేకపు ప్రకాశాన్ని కలిగి ఉంటాడు; అందులో ప్రయోజనం ఉన్నది. మరియు అల్లాహ్ నామమును స్మరించని వాని పోలిక మృతుని పోలినటువంటిది. మృతుడు బాహ్యంగా కాంతి విహీనుడై ఉంటాడు, అంతరంగములో నిష్ఫలుడై, సోమరిపోతుగా ఉంటాడు; మరియు అందులో ప్రయోజనం ఏమీ ఉండదు.
అదే విధంగా, ఏ ఇంటిలోనైతే అందులో నివసించే వారు అల్లాహ్ నామ స్మరణ చేస్తూ ఉంటారో ఆ ఇల్లు సజీవమైనదిగానూ; దానికి వ్యతిరేకంగా ఉంటే అది నిర్జీవమైనదిగానూ అభివర్ణించబడింది, ఎందుకంటే అందులో నివసించేవారు అల్లాహ్ నామాన్ని స్మరించడంలో సోమరిపోతులుగా ఉంటారు గనుక. ఇందులో ఇల్లు సజీవమైనది, నిర్జీవమైనది అనే పోలిక అందులో నివసించే వారికి వర్తిస్తుంది, స్వయంగా ఇంటికి కాదు.

من فوائد الحديث

1. ఈ హదీథులో అల్లాహ్ నామమును స్మరించడం (అల్లహ్ యొక్క జిక్ర్ చేయడం) పట్ల ప్రోత్సాహము, మరియు దానిని నిర్లక్ష్యం చేయడం పట్ల హెచ్చరిక ఉన్నాయి.
2. ఆత్మ శరీరానికి ప్రాణం అయినట్లే, అల్లాహ్ యొక్క నామ స్మరణ (జిక్ర్) ఆత్మకు ప్రాణం లాంటిది.
3. ప్రవక్త సల్లల్లాహు అలైహి వసల్లం యొక్క మార్గదర్శనం చేయు విధానం, ఉపమానాలు మరియు ఉదాహరణలతో కూడి ఉండి, అవి ఆ విషయపు అర్థానికి దగ్గరగా ఉంటాయి. అవి ఆ విషయాన్ని మరింత ప్రభావ వంతంగా అర్థం చేసుకునేలా ఉంటాయి.
4. ఇమాం అన్’నవవీ (రహిమహుల్లాహ్) ఇలా అన్నారు: “ఈ హదీథులో - మన ఇంటిలో సర్వశక్తిమంతుడైన అల్లాహ్ యొక్క స్మరణను గురించిన ప్రోత్సాహం ఉన్నది. మరియు అది (ఆ ఇల్లు) అల్లాహ్ యొక్క నామ స్మరణ నుండి ఖాళీగా ఉండరాదు.”
5. ఇమాం అన్’నవవీ (రహిమహుల్లాహ్) ఇలా అన్నారు: మరణించిన వాడు ఒక మంచి స్థానానికి చేరుకున్నప్పటికీ, అల్లాహ్ యొక్క విధేయతలో గడిపే సుదీర్ఘ జీవితం కూడా ఒక సుగుణమే; ఎందుకంటే, సజీవంగా ఉన్న వ్యక్తి ఆయనను ఎలాగూ కలుసుకుంటాడు, అయితే అతను చేసే విధేయతా పూర్వకమైన చర్యల ద్వారా, ఆచరణల ద్వారా చనిపోయిన వాని కంటే మెరుగ్గా ఉండటానికి అవకాశం ఉంటుంది.