حديث: مَثَلُ الَّذِي يَذْكُرُ رَبَّهُ وَالَّذِي لا يَذْكُرُهُ مَثَلُ الحَيِّ وَالمَيِّتِ

عَنْ أَبِي مُوسَى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«مَثَلُ الَّذِي يَذْكُرُ رَبَّهُ وَالَّذِي لاَ يَذْكُرُ رَبَّهُ، مَثَلُ الحَيِّ وَالمَيِّتِ»، ولفظ مسلم: «مَثَلُ الْبَيْتِ الَّذِي يُذْكَرُ اللهُ فِيهِ، وَالْبَيْتِ الَّذِي لَا يُذْكَرُ اللهُ فِيهِ، مَثَلُ الْحَيِّ وَالْمَيِّتِ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 6407]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از ابوموسی اشعری رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند:
«مَثَلُ الَّذِي يَذْكُرُ رَبَّهُ وَالَّذِي لا يَذْكُرُهُ مَثَلُ الحَيِّ وَالمَيِّتِ» «مثال کسی که پروردگارش را ذکر می کند و آن که او را ياد نمی کند، مانند زنده و مرده است». و در روایت مسلم آمده است: «مَثَلُ البَيْتِ الَّذِي يُذْكَرُ اللهُ فِيهِ، وَالبَيْتِ الَّذِي لا يُذْكَرُ اللهُ فِيهِ، مَثَلُ الحَيِّ والمَيِّتِ». «مثال خانه ای که الله در آن ياد می شود و خانه ای که الله در آن ياد نمی گردد، مثال زنده و مرده است».
[صحیح] - [متفق علیه] - [صحیح بخاری - 6407]

توضیح

پیامبر صلی الله علیه وسلم فرق میان کسی که الله متعال را یاد می کند و کسی که او را یاد نمی کند، مانند تفاوت زنده و مرده است در نفع و ظاهر نیکو، پس مثال کسی که پروردگارش را یاد می کند، مانند زنده ای است که بیرونش به نور حیات و باطنش به نور معرفت آراسته است، و در او منفعت است، و مثال کسی که الله متعال را یاد نمی کند مانند مرده ای است که ظاهرش از کار افتیده و باطنش باطل، و هیچ منفعتی در او نمی باشد.
همینطور خانه به زنده توصیف می شود اگر اهلش الله را یاد کنند، و در غیر این صورت این خانه مرده است به اثر سست بودن ساکنانش از ذکر الله متعال، و مراد از وصف خانه به زنده و مرده ساکن خانه است.

از فوائد حدیث

1. تشویق به یاد الله متعال و هشدار از غفلت در آن.
2. یاد الله متعال زندگی روح است، همانگونه که روح زندگی جسم است.
3. ضرب مثل ها برای نزدیکی معانی از جمله رهنمودهای پیامبر صلی الله علیه وسلم است.
4. نووی می گوید: در این حدیث دعوت بسوی یاد الله متعال در خانه است، و این که نباید آن را ترک کرد.
5. نووی می گوید: دلالت بر این دارد که عمر طولانی در طاعت فضیلت است، هر چند میت به سوی خیر انتقال کند؛ زیرا انسان زنده به او می پیوندد و با طاعت هایی که انجام می دهد آن را بیشتر می سازد.