हदीस: जब रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) तकबीर भनी नमाज सुरु गर्नुहुन्थ्यो

عَن ابْنِ عُمَرَ رضي الله عنهما:
أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَرْفَعُ يَدَيْهِ حَذْوَ مَنْكِبَيْهِ إِذَا افْتَتَحَ الصَّلَاةَ، وَإِذَا كَبَّرَ لِلرُّكُوعِ، وَإِذَا رَفَعَ رَأْسَهُ مِنَ الرُّكُوعِ، رَفَعَهُمَا كَذَلِكَ أَيْضًا، وَقَالَ: «سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ، رَبَّنَا وَلَكَ الحَمْدُ»، وَكَانَ لاَ يَفْعَلُ ذَلِكَ فِي السُّجُودِ.
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 735]

अब्दुल्लाह बिन उमर (रजियल्लाहु अन्हुमा) ले बयान गरेका छन् कि
जब रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) तकबीर भनी नमाज सुरु गर्नुहुन्थ्यो र जब रुकुका लागि तकबीर भन्नुहुन्थ्यो, तब उहाँले आफ्ना दुवै हात काँधसम्म उठाउनुहुन्थ्यो। रुकुबाट टाउको उठाउँदा पनि त्यसैगरी दुवै हात उठाउनुहुन्थ्यो र “समिअल्लाहु लिमन् हमिदह, रब्बना व लकल-हम्द” भन्नुहुन्थ्यो। जबकि सज्दामा यसो गर्नुहुन्नथ्यो।
[सही] - [मुत्तफकुन अलैहि] - [सही बुखारी - 735]

व्याख्या

नबी (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) ले नमाजमा तीन स्थानमा आफ्ना दुवै हात काँधको अगाडि वा सो बराबर (काँध अर्थात्, काँधको हड्डी र माथिल्लो बाहुको जोर्नी) सम्म उठाउनुहुन्थ्यो।
पहिलो स्थान: जब नमाज़को सुरुमा तकबीर-ए-तहरीमा (अल्लाहु अक्बर) भन्दै नमाज़ आरम्भ गर्नुहुन्थ्यो।
दोस्रो स्थान: जब रुकूमा जानेको लागि तकबीर (अल्लाहु अक्बर) भन्नुहुन्थ्यो।
तेस्रो स्थान: जब रुकूबाट टाउको उठाउनुहुन्थ्यो र भन्नुहुन्थ्यो: "समीअल्लाहु लिमन् हमिदह, रब्बना व लकल हम्द" (अल्लाहले प्रशंसा गर्नेलाई सुन्नुहुन्छ, हे हाम्रा पालनकर्ता! सबै प्रशंसा तिम्रै लागि हो)।
र उहाँले सज्दामा जाँदा र सज्दाबाट उठ्ने बेलामा हात उठाउनुहुन्थेन।

हदीसका केही फाइदाहरू

1. नमाजमा हात उठाउने कार्यको एउटा गहिरो तात्त्विक अर्थ यो हो कि यसले नमाजलाई सौन्दर्यपूर्ण बनाउँछ र यस माध्यमद्वारा अल्लाहप्रति आदर, नम्रता र श्रद्धा व्यक्त गरिन्छ।
2. नबी (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) बाट चौथो स्थानमा पनि हात उठाउने कुरा प्रमाणित छ, त्यो स्थान हो— तीन वा चार रकअत भएको नमाजमा पहिलो तशह्हुदबाट उठ्दा। यो कुरा अबू दाऊद र अन्य ग्रन्थहरूमा अबू हमीद अस-साइदीको हदीसमा उल्लेख छ।
3. नबी (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) बाट यो पनि प्रमाणित छ कि उहाँले आफ्नो हातहरू कानसम्म कानलाई नछोइकन उठाउनुहुन्थ्यो, जसरी सहीह बुखारी र मुस्लिममा मालिक बिन हुवैरिस (रजियल्लाहु अन्हु) को वर्णनमा आएको छ: "नबी (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) ले जब तकबीर भन्नुहुन्थ्यो, तब आफ्नो हातहरू कान बराबरको स्थानसम्म उठाउनुहुन्थ्यो।"
4. इमाम र मुन्फरिद (एक्लै नमाज पढ्ने) ले “समिअल्लाहु लिमन हमिदह, रब्बना व लकल-हम्द” दुबै भन्नेछन् । मुक्तदी (इमाम पछाडि नमाज पढ्ने) ले "रब्बना व लकल-हम्द" मात्र भन्नेछ ।
5. रुकुबाट उठेपछि "रब्बना व लकल-हम्द" भन्ने चारवटा वाक्य संरचनाहरू (पदहरू) नबी (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) बाट सहीह रूपमा प्रमाणित छन्, र माथि उल्लेखित शब्द तीमध्ये एक हो। सबैभन्दा उत्तम यो छ कि व्यक्तिले यी सबै शब्दाहरूलाई पालैपालो प्रयोग गरोस्—कहिले यो भनोस्, कहिले अर्को।