ဟဒီးဆ်: မွတ်စလင်မ်တစ်ဦးသည် အခြားမွတ်စလင်မ်တစ်ဦးအပေါ်တွင် ဝတ္တရားငါးခုရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ စလာမ်၏အဖြေပေးခြင်း၊ လူမမာ သတင်းမေးခြင်း၊ ဂျနာဇဟ်လိုက်ပါ ပို့ဆောင်ခြင်း၊ ဖိတ်ခေါ်ကျွေးမွေးမှုကို လက်ခံခြင်း၊ နှာချေသူကို ဆုတောင်းပေးခြင်း တို့ဖြစ်သည်။

عن أبي هريرة رضي الله عنه : أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال:«حقُّ المُسلمِ على المُسلمِ خمسٌّ: ردُّ السلام، وعِيَادَةُ المريض، واتباع الجنائز، وإجابة الدَّعوة، وتَشميتُ العاطِس».
[صحيح] - [متفق عليه]

အဗူဟုရိုင်ရဟ် (ရဿွိယလ္လာဟုအန်ဟု)က ဆင့်ပြန်ခဲ့သည်။ အလ္လာဟ်မြတ်၏ ရစူလ်တမန်တော် (ဆွလ္လလ္လာဟုအလိုင်ဟိဝစလ္လမ်)က မိန့်တော်မူသည်။ မွတ်စလင်မ်တစ်ဦးသည် အခြားမွတ်စလင်မ် တစ်ဦးအပေါ်တွင် ဝတ္တရားငါးခုရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ စလာမ်၏အဖြေပေးခြင်း၊ လူမမာ သတင်းမေးခြင်း၊ ဂျနာဇဟ်လိုက်ပါ ပို့ဆောင်ခြင်း၊ ဖိတ်ခေါ်ကျွေးမွေးမှုကို လက်ခံခြင်း၊ နှာချေသူကို ဆုတောင်းပေးခြင်း တို့ဖြစ်သည်။
ဤဟဒီးဆ်သည် ဆွဟီးဟ် အဆင့်ရှိသည်။ - ဗုခါရီကျမ်းနှင့် မွတ်စ်လင်မ်ကျမ်း။

ရှင်းလင်းချက်

မွတ်စ်လင်မ်တစ်ဦးအပေါ်တွင် မိမိ၏ ညီနောင်မွတ်စ်လင်မ်တစ်ဦးနှင့်ပတ်သက်သည့် ဝတ္တရားအချို့ကို ဤဟဒီးဆ်တော်၌ တင်ပြထားသည်။ မွတ်စ်လင်မ်တစ်ဦးသည် မိမိ၏ ညီနောင်မွတ်စ်လင်မ်တစ်ဦးအပေါ် တွင် ဝတ္တရားများစွာရှိသည်။ သို့သော် တစ်ခါတစ်ရံ တမန်တော်မြတ်(ဆွလ္လလ္လာဟုအလိုင်ဟိဝစလ္လမ်)သည် ကိစ္စရပ်များအနက်မှ အချို့ကိုသီးသန့် ဖော်ပြခြင်းသည် ယင်းကိစ္စရပ်များကို အလေးထားရန်နှင့် ဂရုစိုက်စေရန် အတွက်ဖြစ်သည်။ ထိုအရာများအနက်မှအချို့ကို အလ္လာဟ်မြတ်၏ ရစူလ်တမန်တော် (ဆွလ္လလ္လာဟုအလိုင်ဟိဝစလ္လမ်) မိန့်ကြားတော်မူသည်ကို အဗူဟုရိုင်ရဟ် (ရဿွိယလ္လာဟုအန်ဟု)က တင်ပြခဲ့သည်။ "c2">“မွတ်စ်လင်မ်တစ်ဦးသည် အခြားမွတ်စ်လင်မ် တစ်ဦးအပေါ်တွင် ဝတ္တရားငါးခုရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ စလာမ်၏အဖြေပေးခြင်း၊”(ဆိုလိုသည်မှာ) အကယ်၍ သင့်ကို တစ်ဦးတစ်ယောက်က စလာမ်ပေးလိုက်လျှင် ၎င်းအား အဖြေပြန်ပေးရမည်။ အခြားဟဒီးဆ်တော်တစ်ရပ်၌ လာရှိသည်မှာ (မွတ်စလင်မ်တစ်ဦးသည် အခြားမွတ်စ်လင်မ် တစ်ဦးအပေါ်တွင် ဝတ္တရားခြောက်ခုရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ အကယ်၍ သင်သည် မွတ်စလင်မ်တစ်ဦးတစ်ယောက်နှင့် တွေ့ဆုံသည့်အခါ စလာမ်ဆိုပါ။) အကြင်သူသည် ဤဝတ္တရားများကို မွတ်စလင်မ်တို့၏ ဝတ္တရားရှိသည့် ပုံစံအတိုင်း ဆောင်ရွက်ပါက အခြားဝတ္တရားများကိုလည်း ပိုမို၍ပင် ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင်သူသည် ထိုတာဝန်များနှင့် မြောက်များစွာသော ကောင်းကျိုးများရှိသော ဝတ္တရားများကို တာဝန်ကျေပွန်ပြီး ၎င်းဆောင်ရွက်ချက်များအပေါ် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်ထံတော်ပါးမှ ကုသိုလ်ရမည်ဟု မျှော်ကိုးခဲ့သော် ကြီးကျယ်သော အကျိုးကုသိုလ်လည်း ရရှိမည်ဖြစ်သည်။ ဤဝတ္တရားများအနက် ပထမဦးဆုံးဝတ္တရားမှာ "c2">“အကယ်၍ သင်သည် မွတ်စလင်မ်တစ်ဦးတစ်ယောက်နှင့် တွေ့ဆုံသည့်အခါ စလာမ်ဆိုပါ။”ဟူ၍ဖြစ်ပြီး အခြားဟဒီးဆ်တော်တစ်ရပ်တွင် "c2">“စလာမ်၏အဖြေပေးခြင်း” ဟုလာရှိသည်။ ဒုတိယဝတ္တရားမှာ "c2">“လူမမာ သတင်းမေးခြင်း”ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ တစ်ဦးတစ်ရောက်သည် မိမိ၏နေအိမ်တွင်ဖြစ်စေ သို့မဟုတ် ဆေးရုံတွင်ဖြစ်စေ သို့မဟုတ် အခြားနေရာတွင်ဖြစ်စေ လူတို့နှင့် အဆက်အသွယ်ပြတ်ကာ နာမကျန်းဖြစ်နေလျှင် လူမမာအား သတင်းမေးရမည်။ ၎င်းလူမမာအား သွားရောက်တွေ့ဆုံရန် မွတ်စလင်မ်ညီနောင်များအပေါ်တွင် ဝတ္တရားရှိသည်။ တတိယဝတ္တရားမှာ "c2">“ဂျနာဇဟ်လိုက်ပါ ပို့ဆောင်ခြင်း”ဖြစ်သည်။ သို့ရှိရာ မွတ်စလင်မ်တစ်ဦးသည် မိမိညီနောင် မွတ်စလင်မ်တစ်ဦးပေါ်တွင် ရှိသည့် ဝတ္တရားများအနက် ၎င်း၏ ဂျနာဇဟ်အား သူ၏အိမ်မှ (မုဆွလ္လာ) ဆွလာသ်ဝတ်ပြုသည့်နေရာ (ဗလီ သို့မဟုတ် အခြားနေရာတစ်ခုခု)သို့ဖြစ်စေ၊ ကဗရ် သင်္ချိုင်းသို့ဖြစ်စေ လိုက်ပါပို့ဆောင်ခြင်းဖြစ်သည်။ စတုတ္ထဝတ္တရားမှာ "c2">“ဖိတ်ခေါ်ကျွေးမွေးမှုကို လက်ခံခြင်း”ဖြစ်သည်။ မွတ်စလင်မ်တစ်ဦးသည် မိမိညီနောင် မွတ်စလင်မ်တစ်ဦးပေါ်တွင် ရှိသည့် ဝတ္တရားများအနက် ၎င်းက ဖိတ်ခေါ် ကျွေးမွေးသည့်အခါ လက်ခံခြင်းလည်းပါဝင်သည်။ ပဉ္စမဝတ္တရားမှာ "c2">“နှာချေသူကို ဆုတောင်းပေးခြင်း”ဖြစ်သည်။ နှာချေခြင်းသည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ် ချီးမြှင့်သော နိအ်မသ်ကျေးဇူးတော် တစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး လူ့ခန္ဓာကိုယ် အစိတ်အပိုင်းများအတွင်း စုရုံးနေသော လေများကို ထွက်သွားစေသည်။ အလ္လာဟ်အရှင်အမြတ်သည် ယင်းလေများကို နှာခေါင်းမှ ထွက်ပေါက်အဖြစ် အလွယ်တကူ ထွက်စေခဲ့ရာ နှာချေသူမှာ သက်သောင့်သက်သာ ဖြစ်သွားသည်။ ထို့ကြောင့် နှာချေသူသည် ဤနိအ်မသ် ကျေးဇူးတော်အပေါ် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်အား (အလ်ဟမ်ဒုလိလ္လာဟ်)ဟု ချီးမွမ်းထောပနာပြုရန် ပြဌာန်းထားသည်။ ထို့နောက် ၎င်း၏ ညီနောင်မွတ်စ်လင်မ်ကလည်း ထိုနှာချေသူအား (ယရ်ဟမုကလ္လာဟ်) အသင့်ကို အလ္လာဟ်အရှင်မြတ် ကရုဏာ သက်တော်မူပါစေဟု ပြောဆိုရန် ပြဌာန်းထားသည်။ ၎င်းနှာချေသူကလည်း (ယဟ်ဒီကုမွလ္လာဟု ဝယွတ်စ်လိဟ် ဗားလကွမ်) အသင်တို့ကို အလ္လာဟ်အရှင်မြတ် လမ်းမှန်ပြပေးတော်မူပါစေ၊ အသင်တို့၏ အရေးကိစ္စကို ကောင်းမွန်အောင် ပြုလုပ်ပေးတော်မူပါစေ ဟုပြန်လည်ဖြေကြားရန် အမိန့်ပေးထားသည်။ နှာချေသူသည် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်အား ချီးမွမ်းထောပနာမပြုလျှင် ဆုတောင်းပေးရန်လည်း မထိုက်တန်ပေ။ မိမိကိုယ်မိမိသာ အပြစ်တင်သင့်သည်။