হাদীছ: এজন মুছলিমৰ ওপৰত আন এজন মুছলিমৰ আছে পাঁচটা অধিকাৰ: ছালামৰ উত্তৰ দিয়া, ৰুগীক শুশ্ৰুষা কৰা, জানাযাৰ অনুসৰণ কৰা, নিমন্ত্ৰণ গ্ৰহণ কৰা আৰু হাঁচি দিয়া ব্যক্তিৰ উত্তৰ দিয়া।

عن أبي هريرة رضي الله عنه : أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال:«حقُّ المُسلمِ على المُسلمِ خمسٌّ: ردُّ السلام، وعِيَادَةُ المريض، واتباع الجنائز، وإجابة الدَّعوة، وتَشميتُ العاطِس».
[صحيح] - [متفق عليه]

আবু হুৰাইৰাহ ৰাদ্বিয়াল্লাহু ‘আনহুৰ পৰা বৰ্ণিত: ৰাছুলুল্লাহ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামে কৈছেঃ "c2">“এজন মুছলিমৰ ওপৰত আন এজন মুছলিমৰ আছে পাঁচটা অধিকাৰ: ছালামৰ উত্তৰ দিয়া, ৰুগীক শুশ্ৰুষা কৰা, জানাযাৰ অনুসৰণ কৰা, নিমন্ত্ৰণ গ্ৰহণ কৰা আৰু হাঁচি দিয়া ব্যক্তিৰ উত্তৰ দিয়া।” ছহীহ - মুত্তাফাকুন ‘আলাইহি (বুখাৰী আৰু মুছলিম)।
ছহীহ - মুত্তাফাক্ব আলাইহ

ব্যাখ্যা

এই হাদীছটোত এজন মুছলিমৰ বাবে অন্য এজন মুছলিম ভাতৃৰ প্ৰতি যিবোৰ অধিকাৰ আছে তাৰে কিছুমান অধিকাৰৰ কথা আলোচনা কৰা হৈছে। এজন মুছলিমৰ তাৰ ভাতৃৰ ওপৰত বহুতো অধিকাৰ আছে। কিন্তু ৰাছুলুল্লাহ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামে কেতিয়াবা কেতিয়াবা বহুতো বস্তুৰ পৰা কেইটিমান বস্তুহে আলোচনা কৰে, যাতে মানুহে তাৰ প্ৰতি গুৰুত্ব দিয়ে আৰু আগ্রহী হয়। যেনে আবু হুৰাইৰাহ ৰাদ্বিয়াল্লাহু আনহুৱে ৰাছুলুল্লাহ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামৰ পৰা সেইবোৰ অধিকাৰৰেই কিছুমান বর্ণনা কৰিছে। তেওঁ কৈছেঃ "c2">“এজন মুছলিমৰ ওপৰত আন এজন মুছলিমৰ পাঁচটা অধিকাৰ আছে: ছালামৰ উত্তৰ দিয়া”। অৰ্থাৎ, যেতিয়া তোমাক ছালাম দিব তুমি তেতিয়া ছালামৰ উত্তৰ দিবা। আন এটা হাদীছত আছে, "c2">“এজন মুছলিমৰ ওপৰত আন এজন মুছলিমৰ অধিকাৰ হৈছে ছয়টা। যেতিয়া তুমি তাৰ সৈতে সাক্ষাৎ কৰিবা তুমি তাক ছালাম দিবা”। যি ব্যক্তিয়ে মুছলিমসকলৰ অধিকাৰ আদায় কৰিবলৈ গৈ এইবোৰ অধিকাৰ যথাযথভাৱে আদায় কৰিব তেওঁ অন্যান্য অধিকাৰ আদায় কৰাৰ ক্ষেত্ৰত আৰু বেছি যত্নৱান হ’ব। এইবোৰ অধিকাৰ আৰু দায়িত্বসমূহ আদায় কৰিলে তেওঁ লাভ কৰিব আল্লাহৰ ফালৰ পৰা অসংখ্য কল্যাণ আৰু মহান বিনিময় যদি তেওঁ সেইবোৰ ছোৱাবৰ আশাত কৰে। প্ৰথম অধিকাৰ হৈছে: যেতিয়া তুমি সাক্ষাৎ কৰিবা তেতিয়া তুমি তাক ছালাম কৰিবা। বেলেগ হাদীছত আছে "c2">“ছালামৰ উত্তৰ দিবা।” দ্বিতীয় অধিকাৰ: ৰুগীক দেখিবলৈ যোৱা। যেতিয়া সি বেমাৰত আক্রান্ত হ’ব তাৰ ঘৰত অথবা চিকিৎসালয়ত অথবা অন্য কোনো ঠাইত থাকে, তেন্তে তেতিয়া এজন মুছলিমৰ কৰ্তব্য হৈছে তাৰ সেই ভাতৃৰ শুশ্ৰুষা কৰা। তৃতীয় অধিকাৰ হৈছে, জানাযাৰ লগত যোৱা আৰু তাক বিদায় দিয়া। কাৰণ, এজন মুছলিমৰ বাবে আন এজন মুছলিমৰ কৰ্তব্য হৈছে তাৰ জানাযাৰ সৈতে তাৰ ঘৰৰ পৰা চালাতৰ স্থানলৈ সেয়া মছজিদতেই হওক অথবা আন কোনো ঠাইত আৰু তাৰ পৰা কবৰ পর্যন্ত যোৱা। চতুর্থ অধিকাৰ হৈছে, দাৱাত কবুল কৰা। এজন মুছলিমৰ ওপৰত আন এজন মুছলিমৰ কৰ্তব্য হৈছে যেতিয়া তাক দাৱাত দিয়া হ’ব তেওঁ যেন সেইটো গ্ৰহণ কৰে। পঞ্চম অধিকাৰ হৈছে, হাঁচি কৰিলে তাৰ উত্তৰ দিয়া। কাৰণ, হাঁচি হৈছে আল্লাহৰ ফালৰ পৰা নি‘আমত। কাৰণ, ইয়াৰ দ্বাৰা মানুহৰ দেহৰ বিভিন্ন অংগত জমা হৈ থকা দুষিত বায়ু ওলাই যায়। আল্লাহে সেইবোৰ বাহিৰ কৰিবলৈ একোটা ছিদ্র সহজ কৰি দিয়ে। যাৰ ফলত হাঁচি কৰোঁতা ব্যক্তিয়ে আৰাম অনুভৱ কৰে। সেয়ে আল্লাহ তা‘আলাই এই নি‘আমতৰ বাবে তেওঁৰ প্ৰশংসা কৰাক প্ৰচলন কৰিছে। আৰু (শ্রৱণকাৰীয়ে) তাৰ ভাতৃৰ বাবে ইয়াৰহামুকাল্লাহ ক’ব লাগিব বুলি কোৱা হৈছে। ইয়াৰ পিছত হাঁচি কৰা ব্যক্তিক নির্দেশ দিছে তেওঁ যেন এই কথা কয়, ইয়াহদিকুমুল্লাহু ওৱা য়ুচলিহ বা-লাকুম (‘আল্লাহে তোমাক সঠিক পথ দেখুৱাওক আৰু তোমাৰ যাৱতীয় কৰ্ম সংশোধন কৰি দিয়ক’)। যি ব্যক্তিয়ে হাঁচি কৰাৰ পিছত আল্লাহৰ প্ৰশংসা নকৰিব, সেই ব্যক্তি উত্তৰ পোৱাৰ যোগ্য নহয়। সি নিজৰ বাহিৰে আন কাকো দোষাৰোপ কৰাৰ অধিকাৰ নাৰাখে।