عن عبد الله بن مسعود رضي الله عنه قال: علمنا رسول الله صلى الله عليه وسلم خطبة الحاجة: إن الحمد لله، نستعينه ونستغفره، ونعوذ به من شرور أنفسنا، من يهد الله، فلا مضل له، ومن يضلل، فلا هادي له، وأشهد أن لا إله إلا الله، وأشهد أن محمدا عبده ورسوله، " يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ والأرحام إن الله كان عليكم رقيبا} [النساء: 1] ، {يا أيها الذين آمنوا اتقوا الله حق تقاته ولا تموتن إلا وأنتم مسلمون} [آل عمران: 102] ، {يا أيها الذين آمنوا اتقوا الله وقولوا قولا سديدا (70) يصلح لكم أعمالكم ويغفر لكم ذنوبكم ومن يطع الله ورسوله فقد فاز فوزا عظيما} [الأحزاب:70 - 71].
[صحيح] - [رواه أبو داود والترمذي وابن ماجه والنسائي وأحمد]
المزيــد ...

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە عبداللەی کوڕی مەسعودەوە -ڕەزاى خواى لێبێت- دەڵێت: پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فێری -وتاری پێویست- ی (خطبة الحاجة)ی کردین کە لە کاتی پێویستدا پێش -وتارە مەبەستەکە- دەخوێندرێت: کە بەم شێوەیە: (( إن الحمد لله، نستعينه ونستغفره، ونعوذ به من شرور أنفسنا، من يهد الله، فلا مضل له، ومن يضلل، فلا هادي له، وأشهد أن لا إله إلا الله، وأشهد أن محمدا عبده ورسوله، " يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ والأرحام إن الله كان عليكم رقيبا} [النساء: 1] , {يا أيها الذين آمنوا اتقوا الله حق تقاته ولا تموتن إلا وأنتم مسلمون} [آل عمران: 102] , {يا أيها الذين آمنوا اتقوا الله وقولوا قولا سديدا (70) يصلح لكم أعمالكم ويغفر لكم ذنوبكم ومن يطع الله ورسوله فقد فاز فوزا عظيما} [الأحزاب:70 - 71]. )) واتاکەی: (( حەمد وسوپاس بۆ خودا وپەنا بە ئەو دەگرین وداوای لێخۆشبوون لە ئەو دەکەین، وپەنا بە ئەو دەگرین لە شەڕی نەفسمان، ئەوەی خودا هیدایەتی بدات کەس ناتوانێت گومڕای بکات، وئەوەی ئەو گومڕای بکات کەس ناتوانێت هیدایەتی بدات، شاهێدی دەدەم هیچ پەرستراوێک هەق وڕاست نییە جگە لە الله، وشاهێدی دەدەم بەوەی کە موحەمەد -صلى اللە علیە وسلم- پێغەمبەری خودایە، {ئەی خەڵکینە خۆتان بپارێزن لە (سزای) پەروەردگارتان ئەوەی کە دروستی کردوون لەیەک کەسەوە (کە ئادەمە) وھەر لە ئەویش ھاوسەرەکەی درووست کردووە و بڵاوی کردۆتەوە لەو دووانە پیاوانی زۆر ھەروەھا ئافرەتان، خۆتان بپارێزن لەو خوایەی کە بەناوی ئەوەوە داوا دەکەن لە یەکتر و (خۆتان بپارێزن لە پچڕاندنی پەیوەندی خزمایەتی) بەڕاستی خوا ھەمیشە چاودێرە بەسەرتانەوە} [1: النساء] {ئەی ئەوانەی کە بڕواتان ھێناوە بترسن لە خوا ترسانێک کە شیاوێتی ومەمرن مەگەر بە موسوڵمانی نەبێت} [102: ال عمران] {ئەی ئەوانەی باوەڕتان ھێناوە لە خوا بترسن وپارێزکار بن وقسەی ڕاست ودروست بکەن (70) کردەوەکانتان چاك دەکات ولە تاوانەکانتان خۆش دەبێت و ھەر کەس گوێرایەڵی خوا وپێغەمبەرەکەی بکات ئەوە بەڕاستی سەرکەوتنێکی گەورەی بەدەست ھێناوە (71)} [الأحزاب].
صەحیحە - ئیبنو ماجه گێڕاویەتیەوە

شیکردنەوە

ئەم فەرموودەیە بەڵگەیە لە سەر ڕێگەپێدان بەم جۆرە وتارە پێویستە (خطبة الحاجة) بۆ ئەوەی سوپاسی خودا بکرێت وداوای یارمەتی لە ئەو بکرێت وپەنا بە ئەو بگیرێت لە هەموو خراپەکان، وهەروەها پێویستە ئەم ئایەتە پیرۆزانە بخوێندرێت، وپێویستە مرۆڤ لە سەرەتای وتاردان بۆ خەڵکی ئەم (وتارە پێویستە - خطبة الحاجة) بخوێنێت وبە تایبەتیش ئەگەر وتارەکە سەبارەت بە زانستی شەرعی لە فێربوونی قورئان وسونەت وفیقهی شەرعی وئامۆژگاری خەڵکی بوو، وتەنیا تایبەت نیە بۆ کاتی مارەبڕین، بەڵکو بۆ هەموو پێویستیەکە بۆ ئەوەی پیرۆزی وبەرەکەت لەو کارەدا هەبێت وکاریگەرییەکی باشی هەبێت، وئەمەش کردارێکە دووپاتکراوە لە سەر ئەنجامدانی لە سونەتدا (سنة مؤکدة).

وه‌رگێڕانی ماناكان: ئینگلیزی فەڕەنسی ئیسپانی تورکی ئۆردی ئەندەنوسی بۆسنی ڕووسی بەنگالی چینی فارسی هیندی ڤێتنامی سینهالی ئیگۆری هوسا پورتوگالی مالایالام تلغۆ سه‌واحیلی تامیلی بۆرمی تایلەندی یابانی پەشتۆ ئاسامی ئه‌لبانی سویدی ئەمهەری الهولندية الغوجاراتية
پیشاندانی وەرگێڕانەکان

لە سوودەکانی فەرموودەکە

  1. ئەو وتارەی مەبەستتە موستەحەبە (سونەتە) کە لە دوای وتاری پێویستی (خطبة الحاجة) بووترێت، چونکە وتارە مەبەستەکە سەرکەوتوو دەبێت بە بەرەکەت وپیرۆزی زیکرەکانی ناو وتارە پێویستەکە (خطبة الحاجة).
  2. وتارەکە پێویستە حەمد کردن (إن الحمد لله ...)، وشایەتمان ، هەندێک ئایەتی قورئانی تێدا بێت.
  3. ئەم فەرموودەیە باسی وتاری پێویستی (خطبة الحاجة) دەکات وهەروەها موستەحەبە (سونەتە) بووترێت لە پێش ئامۆژگاری کردنی خەڵکی وفێرکردنی قورئان وسونەت وفیقه وهەر شتێک کە پەیوەندی بە زانستی شەرعیەوە هەبێت، واتا تایبەت نییە بە هاوسەرگیری، بەڵکو وتاری پێویستی بۆ هەموو پێویستیەک دەبێت کە گرنگە وتاردان وقسەکردن لە بارەیەوە، وهاوسەرگیری لە ڕیزی ئەو پێویستیانەیە.
  4. فەرموودەکە دووپاتی ئەوە دەکاتەوە کە سیفەتە کامڵە حەمد وسوپاسکراو وجوانەکان تەنها بۆ خوای گەورەن وتەنها شایەنی ئەون وبەشێکن لە سیفەتەکانی ئەو زاتە.
  5. فەرموودەکە باسی داوای کردنی یارمەتی دەکات لە خوای گەورە، وباسی داواکردنی یارمەتی دەکات بۆ ئاسانکردنی کارەکان، وئاسانکردنی ئەو پێویستیانەی کە مرۆڤ دەیەوێت جێبەجێی بکات بەتایبەت ئاسانکاری بۆ هاوسەرگیری کردن لە ڕووی دارایی وخەرجییەوە.
  6. فەرموودەکە داوای لێخۆشبوون لە خوای گەورە لە خۆ دەگرێت، لە گەڵ داواکردن بە پۆشینی هەڵە وعەیب وتاوانەکان، وداننان بە کەمتەرخەمی وکەموکورتی بەندە، وداوای لێخۆشبوون بکات لە هەموو ئەمانە.
  7. فەرموودەکە ئەوە دەگرێتەوە کە پێویستە بەندە پەنا بگرێت بە خوای گەورە لە شەڕ وخراپەی نەفسی بەدکار، کە ئەم نەفسە وا لە مرۆڤ دەکات وململانێی دەکات بۆ ئەنجامدانی حەرامەکان و وازهێنان لە جێبەجێکردنی واجبەکان، مەگەر ئەوانە نەبێت کە خوای گەورە پاراستوویانیەتی وپەنایانی داوە.
  8. فەرموودەکە ئەوە ڕووندەکاتەوە ودووپاتیدەکاتەو)ە کە خوای گەورە خاوەنی بەڕێوەبردن وبڕیاردانی بێ سنوورە (مطلقە) لە سەر بوونەوەرەکانی، وهیدایەتدان وگومڕاکردنی دڵەکان بە دەستی ئەو زاتەیە.
  9. فەرموودەکە ئەوە دەگرێتەوە کە پێویستە بەندە دان بنێت بە هەردوو شاهێدیدانەکە کە هەردووکیان کلیلی ئیسلامن، وبنچینە وبنەڕەتی ئیسلامن، ومرۆڤ مسوڵمان نابێت هەتا دان بەو دوو شایەتیدانە نەنێت، دانپێدانانێک کە لە دڵەوە هەڵبقوڵێت.
زیاتر