فەرموودە: خوێنی هیچ مسوڵمانێک حەڵاڵ نیە مەگەر بە یەکێک لەم سێ شتە نەبێت

عَنِ ابنِ مَسعُودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«لَا يَحِلُّ دَمُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ إِلَّا بِإِحْدَى ثَلَاثٍ: الثَّيِّبُ الزَّانِي، وَالنَّفْسُ بِالنَّفْسِ، وَالتَّارِكُ لِدِينِهِ المُفَارِقُ لِلْجَمَاعَةِ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح مسلم: 1676]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە عبداللەی کوڕی مەسعودەوە -ڕەزای خوای لێبێت- كە پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- دەفەرموێت:
«خوێنی هیچ مسوڵمانێک حەڵاڵ نیە مەگەر بە یەکێک لەم سێ شتە نەبێت: زیناکەرێک کە هاوسەرگیری کردبێت، کوشتنی نەفسێک بەهۆی ئەوەی کەسێکی تری کوشتووە، وئەوەی لە ئاینی (ئیسلام) هەڵبگەڕێتەوە (مورتەد بێت) کە خۆی جیا دەکاتەوە لە کۆمەڵی مسوڵمانان».
[صەحیحە] - [بوخاری و موسلیم هاوڕان لەسەری] - [صحيح مسلم - 1676]

شیکردنەوە

پێغەمبەر -صلى الله عليه وسلم- ڕوونی کردەوە کە خوێنی موسڵمان حەرامە، مەگەر یەکێک لەم سێ كردەوەیە ئەنجام بدات: یەکەم: ئەو کەسەی تووشی زینا بێت، لەكاتێكدا بە گرێبەستێکی دروست ژیانی هاوسەرگیری پێکهێنابێت؛ ئەوا کوشتنی حەڵاڵە ئەمیش بە ڕەجم كردن. دووەم: ئەو کەسەی نەفسێكی پارێزراو بە ئەنقەست و بە ناهەق دەکوژێت، بە مەرجەکان؛ بكوژ دەکوژرێتەوە. سێیەم: ئەو کەسەی کە لە کۆمەڵی موسڵمانان دەردەچێت: یان بە وازهێنانی لە هەموو ئاینی ئیسلام (بە هەڵگەڕانەوە)، یان بە جیابوونەوە بە بێ هەڵگەڕانەوە؛ بەڵام واز دەهێنێت لە جێبەجێكردنی بەشێک لە ئاینەكە وەکو دەستدرێژكارەكان، و ڕێگرەکان، و شەڕەنگێزانی خەواریج و جگە لەمانەیش.

لە سوودەکانی فەرموودەکە

1. حەرامبوونی ئەنجامدانی ئەم سێ كردەوەیە، و هەر کەسێک یەکێکیان ئەنجام بدات شایستەی سزای کوشتنە: یان کوفرە؛ ئەمیش هەڵگەڕانەوەیە لە ئاینی ئیسلام، یان سنوورە -حەددی شەرعیە-؛ کە ئەمانەیش: زیناکاری خێزاندار، و کوشتنی بە ئەنقەست دەگرێتەوە.
2. واجبێتی پاراستنی ناوبانگ و نامووسەكان و پاکڕاگرتنیان.
3. واجبێتی ڕێزگرتن لە موسڵمان، و خوێنی پارێزراوە.
4. هاندان بۆ پابەندبوون بە کۆمەڵی موسڵمانان و دانەبڕان لێیان.
5. جوانی فێرکردنی پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- چونکە هەندێکجار قسەکانى دابەشکردنی تێدایە، ودابەشکردن مەسەلەکان دیاری دەکات وکۆیان دەکاتەوە؛ بۆیە باشتر و زووتر لەبەر دەکرێن.
6. خوا سنوورەکانی داناوە؛ بۆ سزادانی تاوانباران، و بۆ پاراستنی کۆمەڵگە لە تاوانەکان.
7. جێبەجێکردنی ئەم سنوورانە لە دەسەڵاتی فەرمانڕەوا (سەرۆکی وڵات)دایە.
8. هۆکارەکانی کوشتن لە سێ زیاترن ، بەڵام لە دەرەوەی بازنەی ئەم تاوانانە نین، ئیبن عەرەبی مالیکی دەڵێت: هۆكارەكانی كوشتنەكان بە هیچ شێوەیەک لە دەرەوەی ئەم سێیە نین، چونکە هەرکەسێک سیحر بکات یان جنێو بە پێغەمبەری خودا بدات؛ کافر دەبێت، کەواتە دەچێتە ناو بازنەی وازهێنەر لە ئاینەکەی.