فەرموودە: من دوورم لەو کارە وبەریئم لە پێش خوای گەورە کە کەسێک بکەم بە خەلیلی خۆم، خوای گەورە منی کردووە بە خەلیلی خۆی هەروەکو چۆن ئیبراهیمی کرد بە خەلیلی خۆی، ئەگەر کەسێکم بکردایەتە خەلیلی خۆم لە ئومەتەکەمدا ئەوا ئەبو بەکرم دەکرد بە خەلیلی خۆم

عن جندب بن عبد الله رضي الله عنه قال: سمعت النبي صلى الله عليه وسلم قبل أن يموت بخمس، وهو يقول: «إني أبرأ إلى الله أن يكون لي منكم خليل، فإن الله قد اتخذني خليلا كما اتخذ إبراهيم خليلا، ولو كنت متخذا من أمتي خليلا لاتخذت أبا بكر خليلا، ألا وإن من كان قبلكم كانوا يتخذون قبور أنبيائهم مساجد، ألا فلا تتخذوا القبور مساجد، فإني أنهاكم عن ذلك».
[صحيح] - [رواه مسلم]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە جوندوبی کوڕی عبداللەوە -ڕەزای خوای لێبێت- دەڵێت گوێم لە پێغەمبەر-صلى اللە علیە وسلم- بوو پێش ئەوەى بمرێت پێنج شتی فەرموو: «من دوورم لەو کارە وبەریئم لە پێش خوای گەورە کە کەسێک بکەم بە خەلیلی خۆم، خوای گەورە منی کردووە بە خەلیلی خۆی هەروەکو چۆن ئیبراهیمی کرد بە خەلیلی خۆی، ئەگەر کەسێکم بکردایەتە خەلیلی خۆم لە ئومەتەکەمدا ئەوا ئەبو بەکرم دەکرد بە خەلیلی خۆم، ئەوانەی پێش ئێوە گۆڕی پێغەمبەرەکانیان دەکرد بە مزگەوت، ئێوە گۆڕستانەکان نەکەن بە مزگەوت، من نەهیتان لێ دەکەم لە ئەو کارە.» (خەلیل: واتە ئەوپەڕی پلەی خۆشەویستی)
صەحیحە - موسلیم گێڕاویەتیەوە

شیکردنەوە

پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- پێش مردنی باسێکی گرنگی بە ئومەتەکەی فەرموو، باسی پلەی خۆی دەکات لای خودا، کە گەیشتووەتە بەرزترین پلەکانی خۆشەویستی، هەروەکو چۆن پێغەمبەر ئیبراهیم -علیه السلام- گەیشت بە ئەو پلە، وڕەتی کردەوە لەوەی کە هیچ خەلیلێکی هەبێت جگە لە خوای گەورە، چونکە دڵی پڕ بووە لە خۆشەویستی خوای گەورە وبە گەورەدانانی وناسینی، بۆیە دڵی شوێنی کەسی تری تیا نابێتەوە، وخەلیلیەت لە دڵدا تەنیا بۆ یەک کەسە، ئەگەر پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- کەسێکی بکردایە بە خەلیلی خۆی لە خەڵکیدا ئەوا ئەبوبەکری سدیقی دەکرد بە خەلیلی خۆی -ڕەزای خوای لێبێت-، کە ئەمەش ئاماژەیە بۆ فەزڵی ئەبوبەکر وبوونی بە خەلیفە لە پاش خۆی، پاشان باسی زیادەڕەوی جولەکە ونەسڕانیەکانی کرد لە قەبری پێغەمبەرەکانیان هەتا وایان لێهات بیانکەنە پەرستراو وهاوبەش خوای گەورە، ونەهی کردووە لە ئومەتەکەی کە ئەو کارە بکەن، ونەسڕانیەکان تەنیا یەک پێغەمبەریان بۆ هات ئەویش عیسا بوو -علیه السلام-، بەڵام ئەوان پێیان وایە قەبری هەیە لە سەر زەویدا، بەڵام ڕاستی وهەقیقەت ئەوەیە کە عیسا -علیه السلام- بۆ ئاسمان بەرزکرایەوە ونە لە خاچ دراوە ونە لە گۆڕ دانراوە.