Hadith: ni mɔgɔ min bɔra kumakan labàtoli kɔnɔ ɲɛmɔgɔ kɔ, ka fara ka bɔ jàma la o kɔfɛ a fatura o kan, o fatura kodɔnbaliya dùngew ka fatucogo kan

عن أبي هريرة رضي الله عنه عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه قال:
«مَنْ ‌خَرَجَ ‌مِنَ ‌الطَّاعَةِ، وَفَارَقَ الْجَمَاعَةَ فَمَاتَ، مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً، وَمَنْ قَاتَلَ تَحْتَ رَايَةٍ عِمِّيَّةٍ، يَغْضَبُ لِعَصَبَةٍ، أَوْ يَدْعُو إِلَى عَصَبَةٍ، أَوْ يَنْصُرُ عَصَبَةً، فَقُتِلَ، فَقِتْلَةٌ جَاهِلِيَّةٌ، وَمَنْ خَرَجَ عَلَى أُمَّتِي، يَضْرِبُ بَرَّهَا وَفَاجِرَهَا، وَلَا يَتَحَاشَى مِنْ مُؤْمِنِهَا، وَلَا يَفِي لِذِي عَهْدٍ عَهْدَهُ، فَلَيْسَ مِنِّي وَلَسْتُ مِنْهُ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 1848]

A minɛna abi hureyirata la Ala diɲɛna a ma, a y'a minɛ kira la nɛɛma ni kisi b'a ye :
<< ni mɔgɔ min bɔra kumakan labàtoli kɔnɔ ɲɛmɔgɔ kɔ, ka fara ka bɔ jàma la o kɔfɛ a fatura o kan, o fatura kodɔnbaliya dùngew ka fatucogo kan, ni mɔgɔ min ye kɛlɛ kɛ fiyɛntɔya jɔnjɔn kɔrɔ, a bɛ dimi dɔ kama, a bɛ weeleli kɛ ni kɛlɛ ye ka taa dɔ ma, wali ka taa dɔ dɛmɛ, n'a fatura o kan, a fatura kodɔnbaliya dùngew ka fatucogo kan, ni mɔgɔ min bɔra nìn mànton n kama, k'a ɲumankɛla n'a cɛnnikɛla bɛɛ gòsi ɲɔgɔn fɛ, a tɛ siran a limaniyajɔn fàgali kɔ la, wa a tɛ kàlifadunge ka kàlifa matarafa, o tɛ ne dɔ ye wa ne tɛ o dɔ ye>>.
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم - 1848]

Explanation

Kira y'a bange an ye nɛɛma ni kisi b'a ye k'a fɔ ni min murutira ɲɛmɔgɔ ka yamaruyakan ma, ka silamɛjama bɛnnen fɔnkɔɲɔgɔnya minnu y'u kandi ɲɛmɔgɔ ma, a fatura o lahalayakan ka bɔ farali ni sɔsɔli la, o sàra kodɔnbaliya dùngew ka sàcogo kan, olu minnu tun tɛ u ka ɲɛmɔgɔ kumakan bàto wa u tun tɛ fàra jàma kan, o bila jamakulu faralenw de tun do u tun bɛ ɲɔgɔn kɛlɛ
. Wa kira ye kibaruyali kɛ nɛɛma ni kisi b'a ye k'a fɔ ni mɔgɔ min ye kɛlɛ kɛ jɔnjɔn dɔ kɔrɔ a tɛ tuɲa ni nkalon bɔ ɲɔgɔnna, a bɛ dimi ka kɛlɛ kɛ siya woloma n'a ka jamakulu dɔrɔn ne kama a tɛ kɛ diinɛ dɛmɛli kama, a bɛ kɛlɛ kɛ fɛn dɔ dɛmɛli kama k'a sɔrɔ a ma kɛ ni kodɔn ni faamuya ye, n'a sàra o sàcogola, a sàra kodɔnbaliya dùngew ka sàcogo la.
Ani k'a fɔ ni mɔgɔ min bɔra a le mantɔw kama nɛɛma ni kisi b'a ye a b'a mɔgɔɲuman n'a cɛnnikɛla bɛɛ fàga, a màgo t'a ka kɛta la wa a màgo tɛ limaniyajɔn fàgali ɲankata la, wa a tɛ kàlifa matarafa ka bɔ kafirikàlifalenw na ani kotigiw a b'a bɔrɔtɔ, o ye jùrumukunbaba de ye, ni mɔgɔ min y'o kɛ o ni nìn ɲankata gɛlɛn n lahidu ka kan.

Benefits from the Hadith

1. Ɲɛmɔgɔw bonyali ye waajibi ye n'a ma kɛ ni Alasɔsɔ ye sé ni bonya màsa.
2. Bagabaali gɛlɛn bɛ mɔgɔ ye min bɛ bɔ ɲɛmɔgɔ kama, ka silamɛ jàma fɔnkɔɲɔgɔnya, n'a sàra ni lahalaya n na, a sàra kodɔnbaliya dùngew ka sira kan.
3. Bàlili kɛra siya woloma kɛlɛ la hadisa n na.
4. Lahidu tiimɛli diyagoyali.
5. Hɛɛrɛ caman bɛ ɲɛmɔgɔ Kumakan la bàtoli ni jàma tuguɲɔgɔnyali la, ani kisi ni basigi, ani kow ɲali.
6. Bàlili bɔnfɛɲɔgɔnya la ni kodɔnbaliya dùngew ka lahalaya ye.
7. Yamaruya silamɛjama tuguɲɔgɔnyali la.