بروز رسانی: بنده‌ای گناهی کرد پس گفت: بارالها گناهم را برایم ببخش

عن أبي هريرة رضي الله عنه

عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فِيمَا يَحْكِي عَنْ رَبِّهِ عَزَّ وَجَلَّ، قَالَ: «أَذْنَبَ عَبْدٌ ذَنْبًا، فَقَالَ: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي ذَنْبِي، فَقَالَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى: أَذْنَبَ عَبْدِي ذَنْبًا، فَعَلِمَ أَنَّ لَهُ رَبًّا يَغْفِرُ الذَّنْبَ، وَيَأْخُذُ بِالذَّنْبِ، ثُمَّ عَادَ فَأَذْنَبَ، فَقَالَ: أَيْ رَبِّ اغْفِرْ لِي ذَنْبِي، فَقَالَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى: عَبْدِي أَذْنَبَ ذَنْبًا، فَعَلِمَ أَنَّ لَهُ رَبًّا يَغْفِرُ الذَّنْبَ، وَيَأْخُذُ بِالذَّنْبِ، ثُمَّ عَادَ فَأَذْنَبَ، فَقَالَ: أَيْ رَبِّ اغْفِرْ لِي ذَنْبِي، فَقَالَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى: أَذْنَبَ عَبْدِي ذَنْبًا، فَعَلِمَ أَنَّ لَهُ رَبًّا يَغْفِرُ الذَّنْبَ، وَيَأْخُذُ بِالذَّنْبِ، اعْمَلْ مَا شِئْتَ فَقَدْ غَفَرْتُ لَكَ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح مسلم: 2758]

از ابوهریره رضی الله عنه،
از پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ روایت است که از پروردگارش عزوجل حکایت می‌کند که فرمود: «أَذْنَبَ عَبْدٌ ذَنْبًا، فَقَالَ: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي ذَنْبِي، فَقَالَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى: أَذْنَبَ عَبْدِي ذَنْبًا، فَعَلِمَ أَنَّ لَهُ رَبًّا يَغْفِرُ الذَّنْبَ، وَيَأْخُذُ بِالذَّنْبِ، ثُمَّ عَادَ فَأَذْنَبَ، فَقَالَ: أَيْ رَبِّ اغْفِرْ لِي ذَنْبِي، فَقَالَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى: عَبْدِي أَذْنَبَ ذَنْبًا، فَعَلِمَ أَنَّ لَهُ رَبًّا يَغْفِرُ الذَّنْبَ، وَيَأْخُذُ بِالذَّنْبِ، ثُمَّ عَادَ فَأَذْنَبَ، فَقَالَ: أَيْ رَبِّ اغْفِرْ لِي ذَنْبِي، فَقَالَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى: أَذْنَبَ عَبْدِي ذَنْبًا، فَعَلِمَ أَنَّ لَهُ رَبًّا يَغْفِرُ الذَّنْبَ، وَيَأْخُذُ بِالذَّنْبِ، اعْمَلْ مَا شِئْتَ فَقَدْ غَفَرْتُ لَكَ»: «بنده‌ای گناهی کرد پس گفت: بارالها گناهم را برایم ببخش. پس الله تبارک وتعالی فرمود: بنده‌ام گناهی کرد و دانست که پروردگاری دارد که گناه را می‌بخشد و برای گناه بازخواست می‌کند، سپس دوباره [به گناه] بازگشت و مرتکب گناه شد، پس گفت: پروردگارا، گناهم را ببخش، پس پروردگار فرمود: بنده‌ام گناهی کرد و دانست که پروردگاری دارد که گناه را می‌آمرزد و برای گناه بازخواست می‌کند؛ سپس دوباره گناه کرد، آنگاه گفت: پروردگارا گناهم را ببخش، پس الله تبارک وتعالی فرمود: بنده‌ام مرتکب گناهی شد پس دانست پروردگاری دارد که گناه را می‌آمرزد و برای گناه بازخواست می‌کند، هرچه می‌خواهی بکن که تو را آمرزیدم».
[صحیح است] - [متفق علیه] - [صحيح مسلم - 2758]

شرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ از پروردگارش روایت می‌کند که چون بنده مرتکب گناهی شد و سپس گفت: بارالها گناهم را ببخشای، الله تعالی می‌فرماید: بنده‌ام گناهی را انجام داد، پس دانست پروردگاری دارد که گناه را می‌بخشد و آن را می‌پوشاند و از آن درمی‌گذرد، یا برای آن بازخواست می‌کند؛ پس او را آمرزیدم. سپس دوباره مرتکب گناه شد و گفت: پروردگارا گناهم را ببخشای؛ پس الله می‌فرماید: بنده‌ام مرتکب گناهی شد و دانست پروردگاری دارد که گناه را می‌بخشد و آن را می‌پوشاند و از آن درمی‌گذرد، یا به خاطر آن بازخواست می‌کند، پس بنده‌ام را بخشیدم. سپس دوباره مرتکب گناه شد و گفت: پروردگارا گناهم را ببخش. الله می‌فرماید: بنده‌ام مرتکب گناهی شد و دانست پروردگاری دارد که گناه را می‌بخشد، پس آن را می‌پوشاند و از آن درمی‌گذرد یا به خاطر آن بازخواست می‌کند، بنده‌ام را آمرزیدم؛ پس آنچه می‌خواهد انجام دهد مادامی که بعد از گناه از آن دست می‌کشد و پشیمان می‌شود و تصمیم به بازنگشتن به گناه می‌گیرد، اما نفسش بر او غالب می‌شود و دوباره در گناه واقع می‌گردد؛ تا وقتی که اینگونه گناه می‌کند و توبه می‌کند او را خواهم بخشید، زیرا توبه هر آنچه را پیش از آن بوده از بین می‌برد.

از نکات این حدیث

1. وسعت رحمت الله در حق بندگانش و اینکه انسان هرچقدر گناه کند و هر کاری انجام دهد، چون به سوی او توبه کند و بازگردد، توبه‌اش را می‌پذیرد.
2. مؤمن امید به عفو و بخشش پروردگارش دارد و از مجازات او می‌ترسد، به همین دلیل در اولین فرصت توبه می‌کند و به گناهش ادامه نمی‌دهد.
3. شروط توبهٔ صحیح: دست کشیدن از گناه و پشیمان شدن از انجام آن و عزم جدی برای بازنگشتن به گناه؛ و اگر توبه از گناهی باشد که با ظلم در حق بندگان همراه است و به مال یا ناموس یا جان آنها مربوط باشد، شرط چهارمی به آن افزوده می‌شود و آن حلالیت گرفتن از صاحب حق یا بازگرداندن حق اوست.
4. اهمیت کسب علم و دانش در مورد الله متعال که باعث می‌شود بنده به امور دینش عالم شود و پس از هر گناه توبه کند و در نتیجه مایوس نشود و در گناه فرو نرود.

الملاحظة

أهمية العلم بالله الذي يجعل العبد عالمًا بأمور دينه فيتوب كلّما أخطأ، فلا ييأس ولا يتمادى.

فائدة

النص المقترح هذا الحديث مما يرويه النبي صلى الله عليه وسلم عن ربه، ويسمى بالحديث القدسي أو الإلهي، وهو الذي لفظه ومعناه من الله، غير أنه ليست فيه خصائص القرآن التي امتاز بها عما سواه، من التعبد بتلاوته والطهارة له والتحدي والإعجاز وغير ذلك. الفروق