නබි වදන: සැබැවින්ම මගෙන් පසුව බලපෑම් හා නුඹලා පිළිකුල් කරන කටයුතු සිදුවනු ඇත.

عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ رضي الله عنه عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:

«سَتَكُونُ أَثَرَةٌ وَأُمُورٌ تُنْكِرُونَهَا» قَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ فَمَا تَأْمُرُنَا؟ قَالَ: «تُؤَدُّونَ الحَقَّ الَّذِي عَلَيْكُمْ، وَتَسْأَلُونَ اللَّهَ الَّذِي لَكُمْ».
[صحيح] - [متفق عليه]

ඉබ්නු මස්ඌද් (රළියල්ලාහු අන්හු) තුමා විසින් වාර්තා කරන ලදී. මෙය මර්ෆූඃ ගණයට අයත් හදීසයකි. "c2">“සැබැවින්ම මගෙන් පසුව බලපෑම් හා නුඹලා පිළිකුල් කරන කටයුතු සිදුවනු ඇත.” අහෝ අල්ලාහ්ගේ දූතයාණනි, ඔබ අපට නියෝග කරනුයේ කුමක්ද? යැයි ඔවුහු විමසා සිටියෝය. එතුමා: "c2">“නුඹලා මත පැවරුණු වගකීම් නුඹලා ඉටු කරමින් නුඹලා සතු දෑ අල්ලාහ්ගෙන් ඉල්ලා සිටීමය.” යැයි පැවසූහ.
පූර්ව සාධක සහිත හදීසයකි. - බුහාරි හා මුස්ලිම් හි වාර්තා වී ඇත.

විවරණය

පාලකයින් සමග සිදුවන ගනුදෙනු සම්බන්ධව වැදගත් කරුණක් මෙම හදීසයේ අවධාරණය කර ඇත. එය පාලකයන්ගේ අපරාධ සහ සැලකිලිමත් භාවයකින් තොරව මහජන මුදල් ඒකාධිකාරය කිරීමයි. නබි (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමා මෙසේ දන්වා සිටියේය. සැබැවින්ම ඉදිරියේදී මුස්ලිම්වරුන් මත භාරකරුවන් පත්වනු ඇත. මුස්ලිම්වරුන්ගේ ධනයෙන් ඔවුහු වාසි ලබති. තමන් අභිමත කරන පරිදි ඒවා වියදම් කරති. නමුත් එහිදී මුස්ලිම්වරුන්ට ඔවුන්ගේ අයිතිය ලබා දීමෙන් ඔවුහු වැළකෙති. එම භාරකරුවන්ගේ අපරාධ හා බලපෑම් අතරින් එක් කරුණක් වනුයේ, මුස්ලිම්වරුන්ට උරුම වූ ධනයෙන් ඔවුන් වාසි ලබා ඒවා මුස්ලිම්වරුන්ට ලබා නොදී ඔවුන් වෙනුවෙන් ඒවා වෙන් කර ගැනීමය. එනමුත් පිළිගැනීමට ලක් වූ සහාභාවරු අපරාධකරුවන් සම්බන්ධව, තම ක්රියාවන් පිළිබඳ නබි තුමාණන්ගේ මඟපෙන්වීම කුමක්දැ?යි ඔවුන් විමසා සිටිමින් ඔවුහු: ‘ඔබ අපට නියෝග කරනුයේ කුමක්දැ’යි ප්රශ්න කළෝය. මෙය ඔවුන්ගේ බුද්ධියයි. එවිට සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම් තුමාණෝ: නුඹලා වෙත පැවරුණු වගකීම් ඉටු කරන්න. එනම් නුඹලා සතු මුදල් ඔවුන් ඒකාධිකරණය කිරීම හේතුවෙන් ඔවුනට සවන් දීම, අවනත වීම, බලපෑම් ඇති නොකිරීම, අර්බුධයෙහි හෙළා නොදැමීම වැනි නුඹලා වෙත අනිවාර්යය වූ වගකීම්වලින් නුඹලා වැළකී සිටීමෙන් එය නුඹලාව නොවැළැක්විය යුතුයි. එනමුත් නුඹලා ඉවසිය යුතුය. ඔවුනට සවන්දිය යුතුය. අවනත විය යුතුය. අල්ලාහ් ඔවුනට පිරිනැමූ කටයුතුවල නුඹලා ගැටලු ඇති කර නොගත යුතුය. ‘නුඹලාට සතු දෑ නුඹලා අල්ලාහ්ගෙන් පැතීම.’ එනම් නුඹලා සතු අයිතිය නුඹලා අල්ලාහ්ගෙන් පතන්න. නුඹලා මත වන වගකීම් ඔවුන් නුඹලාට ඉටු කරන තෙක් ඔවුනට මග පෙන්වන මෙන් නුඹලා අල්ලාහ්ගෙන් පතන්න. මෙයයි නබි (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම් තුමාණන් පෙන්වා දුන් ප්රඥාව වනුයේ. සැබැවින්ම නබි (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමා මිනිසුන්ගේ අයිතිවාසිකම් ගැන මිනිසුන් ඉවසන්නේ නැති බව දැන සිටියේය. ඔවුන්ගේ උරුමයන් තුළින් ඔවුනට බලපෑම් ඇති කරන්නන් ගැන එතුමා තෘප්තියට පත් වූයේ නැත. නමුත් සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම් තුමා යහපත හා සාර්තකත්වය ඇති කරුණු වස් මඟ පෙන්වීය. ඉන් පසුව ඇති විය හැකි හානිය හා අර්බුධවලින් වැළැක්වීය. එය ඔවුනට සවන් දීම, අවනත වීම, ඔවුන්ගේ කටයුතුවල දී ඔවුන් සමග ගැටීමෙන් වැළකීම වැනි අප කෙරෙහි පැවරුණු වගකීම් අප ඉටු කිරීම තුළිනි. අප සතු දෑ අප අල්ලාහ්ගෙන් පතමු.