Hadith: **"ਜਦੋਂ ਇਨਸਾਨ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅਮਲ ਰੁਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਮਗਰ ਤਿੰਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ: 1. ਕੋਈ ਚੱਲਦੀ ਸਦਕਾ (ਐਸੀ ਨੇਕੀ ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਚੱਲਦੀ ਰਹੇ), 2. ਅਜਿਹਾ ਇਲਮ ਜਿਸ ਤੋਂ ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ ਫ਼ਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਰਹੇ, 3. ਨੇਕ ਅਉਲਾਦ ਜੋ ਉਸ ਲਈ ਦੁਆ ਕਰੇ।"\*\*

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ:
«إِذَا مَاتَ الْإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِنْ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 1631]

Translation Needs More Review.

ਹਜ਼ਰਤ ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ) ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:
"ਜਦੋਂ ਇਨਸਾਨ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅਮਲ ਰੁਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਮਗਰ ਤਿੰਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ: 1. ਕੋਈ ਚੱਲਦੀ ਸਦਕਾ (ਐਸੀ ਨੇਕੀ ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਚੱਲਦੀ ਰਹੇ), 2. ਅਜਿਹਾ ਇਲਮ ਜਿਸ ਤੋਂ ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ ਫ਼ਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਰਹੇ, 3. ਨੇਕ ਅਉਲਾਦ ਜੋ ਉਸ ਲਈ ਦੁਆ ਕਰੇ।"\\
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم - 1631]

Explanation

ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਖ਼ਬਰ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਮੌਤ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਆਮਾਲ (ਨੇਕੀਆਂ) ਰੁਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਸਵਾਬ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਮਗਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਸ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ:
ਪਹਿਲਾ: **ਚੱਲਦੀ ਸਦਕਾ** — ਇਹ ਉਹ ਸਦਕਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸਵਾਬ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਚਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਰਹੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ:
**ਦੂਜਾ: ਉਹ ਇਲਮ ਜਿਸ ਤੋਂ ਲੋਕ ਫਾਇਦਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ** — ਜਿਵੇਂ ਕਿ: * ਇਲਮੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖਣੀਆਂ, * ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੁਝ ਭਲਾਈ ਦੀ ਗੱਲ ਸਿਖਾ ਦੇਣਾ, * ਦਿਨੀ ਜਾਂ ਦੁਨਿਆਵੀ ਫਾਇਦੇ ਵਾਲਾ ਗਿਆਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਜੋ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰਾਹਦਾਰੀ ਬਣੇ।
ਤੀਜਾ: ਨੇਕ ਅਤੇ ਮੋਮੀਨ ਬੱਚਾ ਜੋ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਦੁਆ ਕਰਦਾ ਰਹੇ — ਇਹ ਬੱਚਾ ਮਰਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਖੈਰ ਦੀ ਦੁਆ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ:

Benefits from the Hadith

1. ਸਾਰੇ ਉਲਮਾਂ ਦਾ ਇੱਤੇਫਾਕ ਹੈ ਕਿ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੋ ਸਵਾਬ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ:ਜਾਰੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਸਦਕਾ, ਲਾਭਦਾਇਕ ਇਲਮ, ਦੁਆ — ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਹਾਦੀਸ ਵਿੱਚ ਹajj ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਆਇਆ ਹੈ।
2. ਇਸ ਹਦੀਸ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਨੇਕੀ ਦੇ ਅਸਲ ਸਰਚਸ਼ਮੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਨੇਕ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਰਕਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕਾਇਮ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।
3. ਹਰ ਉਹ ਇਲਮ ਜਿਸ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਪਹੁੰਚੇ, ਉਸ ਦਾ ਸਵਾਬ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਾਰੇ ਇਲਮਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਦਰਜਾ ਸ਼ਰੀਅਤ ਦੇ ਇਲਮ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਇੰਸੀ ਇਲਮਾਂ ਨੂੰ ਹਾਸਿਲ ਹੈ।
4. ਇਨ੍ਹਾ ਤਿੰਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਫ਼ਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਇਲਮ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਲਮ ਸਿੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਲਮ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਰੀਅਤ ਦੀ ਹਿਫ਼ਾਜ਼ਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਪੂਰੇ ਖਲਕ ਲਈ ਨਫ਼ੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਲਮ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਕ ਅਹਮ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਤ ਰਖਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕ ਇਲਮ ਤੋਂ ਤੁਹਾਡੀ ਹਯਾਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਵਫਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ।
5. ਨੇਕ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਤਰਬੀਅਤ ਕਰਨ ਦੀ ਤਰਬੀਅਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਇਹੀ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਆਖਿਰਤ ਵਿੱਚ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਦੁਆ ਕਰਦੇ ਹਨ।
6. ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਅਚਛਾ ਵਰਤਾਵ ਕਰਨ ਦੀ ਤਰਬੀਅਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਨੇਕੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਲਾਭ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
7. ਦੁਆ ਮਰੇ ਹੋਏ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਦੁਆ ਵੱਡੇ ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੱਚਾ ਹੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੀ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਦੁਆ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।