حديث: إِذَا مَاتَ الْإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِنْ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ». «هرگاه انسان بمیرد تمام اعمالش قطع می‌شود بجز سه مورد: صدقه جاریه، و علمی که سود می‌رساند، و یا فرزند صالحی که برای او دعا کند

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ:
«إِذَا مَاتَ الْإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِنْ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 1631]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از ابو هریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«إِذَا مَاتَ الْإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِنْ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ». «هرگاه انسان بمیرد تمام اعمالش قطع می‌شود بجز سه مورد: صدقه جاریه، و علمی که سود می‌رساند، و یا فرزند صالحی که برای او دعا کند».
[صحیح] - [مسلم روایت کرده] - [صحیح مسلم - 1631]

توضیح

پیامبر صلی الله علیه وسلم خبر می دهد که کار میت با مرگش تمام می شود، پس از مرگش جز در این سه چیز، هیچ نوع نیکی های برایش حاصل نمی شود؛ چون او سبب آنها شده است:
اول: صدقه ای که ثواب آن مستمر و بدون وقفه باشد، مانند وقف، اعمار مساجد، حفر چاه ها و غیره.
دوم: علمی که مردم از آن نفع می برند، مانند تألیف کتاب های علم، و یا این که برای کسی تعلیم بدهد، و این شخص پس از مرگ او آن علم را منتشر کند.
سوم: فرزند نیک مومن که برای پدر و مادر خویش دعا می کند.

از فوائد حدیث

1. علما اتفاق نظر دارند که از جمله ثواب هایی که بعد از مرگ برای انسان می رسد: صدقه جاریه، و علم نافع، و دعا است، و در احادیث دیگری آمده است: همچنان حج.
2. در این حدیث به طور ویژه به این سه مورد اشاره شده است؛ زیرا آنها پایه های نیکی هستند، و اغلب اهل فضل قصد آن را دارند که پس از آنان باقی می ماند.
3. هر علمی که مفید باشد ثوابش می رسد، اما در رأس و قله آن علم شرعی و علوم کنندۀ آن است.
4. علم در این سه مورد سود رسانیده است؛ چون علم به کسی که آن را می آموزد سود می رساند، علم مستلزم حفظ شریعت است، در آن به طور عموم به نفع مردم است، و آن جامع تر و عام تر است، زیرا او از علم تو که در زندگی تو وجود دارد و آنچه که پس از مرگ تو وجود می داشته باشد می آموزد.
5. تشویق به تربیت فرزندان صالحان؛ زیرا آنان کسانی هستند که در آخرت به پدر و مادرشان سود می‌رسانند، و یکی از فوایدشان این است که آنان برایشان دعا می‌کنند.
6. تشویق به نیکی به والدین پس از مرگ آنان، که این نیز نوعی نیکی است که کودک از آن بهره مند می شود.
7. دعا برای میت سود می‌رساند، هر چند فرزندش نباشد، اما فرزند به این دلیل تخصیص نمود، زیرا او کسی است که اغلب تا زمانی که می‌میرد، برای او دعا می‌کند.