Hədis: İnsan vəfat etdikdə üç əməldən başqa bütün əməlləri dayanar: bu davamlı sədəqə, fayda verən elm və ya onun üçün dua edən saleh övladdır

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ:
«إِذَا مَاتَ الْإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِنْ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 1631]

Əbu Hureyradan (Allah ondan razı olsun) rəvayət edilir ki, Allah Rəsulu (Allahın salavatı və salamı onun üzərinə olsun) buyurdu:
"İnsan vəfat etdikdə üç əməldən başqa bütün əməlləri dayanar: bu davamlı sədəqə, fayda verən elm və ya onun üçün dua edən saleh övladdır.
[Səhih] - [Muslim rəvayət etdi] - [Sahihu Muslim - 1631]

Şərh (izah)

Peyğəmbər (Allahın salavatı və salamı onun üzərinə olsun) xəbər vermişdir ki, ölən kəsin əməli onun ölümü ilə sona çatır, ona görə də, ölümündən sonra bu üç şeydən başqa o, savab əldə edə bilmir; Çünki bu üş şeyə onun özü səbəb olub:
Birincisi: Vəqf, məscid tikmək, quyu qazmaq və s. kimi savabı axarlı və davamlı, fasiləsiz olan sədəqə.
İkincisi: Elm kitabları yazmaq və ya kiməsə elm öyrədib, öldükdən sonra həmin şəxsin bu elmi yaması kimi insanların faydalandığı elm.
Üçüncüsü: Valideynlərinə dua edən saleh mömin övlad.

Hədisin faydalarından

1. Alimlər icma etmişdirlər ki, insanın ölümündən sonra aldığı savablar arasında davamlı sədəqə, faydalı elm və dua vardır. Digər hədislərdə həmçinin həcc də qeyd olunmuşdur.
2. Hədisdə bu üç əməl xüsusi olaraq qeyd edilmişdir. Çünki onlar xeyirin əsaslarıdır və adətən fəzilət sahiblərinin özlərindən sonra qalmağını qəsd etdikləri şeylərdir.
3. Faydalı olan hər bir elm üçün savab əldə edilir, lakin onun başında və zirvəsində şəriət elmi və onu dəstəkləyən elmlər dayanır.
4. Bu üç şeyin ən faydalısı elmdir. Çünki elm həm onu öyrənən insana fayda verir, həm də şəriətin qorunmasına xidmət edir, ümumilikdə bütün insanlara xeyir gətirir. O, daha geniş və əhatəlidir. Çünki insan sənin elminlə həm həyatında, həm də ölümündən sonra faydalana bilər.
5. Saleh övladlar yetişdirməyə təşviq etmək. Çünki məhz onlar axirətdə valideynlərinə fayda verəcəklər. Onların faydalarından biri də valideynləri üçün dua etmələridir.
6. Valideynlər öldükdən sonra onlara yaxşılıq etməyə təşviq etmək. Bu həmçinin övladın özünə fayda verən xeyirxahlığın bir növüdür.
7. Dua, övlad tərəfindən edilməsə belə, ölüyə fayda verir. Lakin hədisdə övladın xüsusilə qeyd olunmasının səbəbi budur ki, valideynləri üçün ölümündən sonra da davamlı şəkildə dua edənlər əsasən məhz övladlardır.