Hədis: Fərqlənənlər qabaqladılar

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه قَالَ:
كَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَسِيرُ فِي طَرِيقِ مَكَّةَ، فَمَرَّ عَلَى جَبَلٍ يُقَالُ لَهُ جُمْدَانُ، فَقَالَ: «سِيرُوا هَذَا جُمْدَانُ، سَبَقَ الْمُفَرِّدُونَ» قَالُوا: وَمَا الْمُفَرِّدُونَ يَا رَسُولَ اللهِ؟ قَالَ: «الذَّاكِرُونَ اللهَ كَثِيرًا وَالذَّاكِرَاتُ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 2676]

Əbu Hureyradan (Allah ondan razı olsun) belə söylədiyi rəvayət edilir:
Allahın Rəsulu (Allahın salavatı və salamı onun üzərinə olsun) Məkkə yolunda gedərkən Cümdan adlanan bir dağın yanından keçdi və dedi: “Gedin, bu Cümdan dağıdır, Fərqlənənlər qabaqladılar. Dedilər: Fərqlənənlər kimdir, ey Allahın Rəsulu? Buyurdu: “Allahı çox zikr edən kişilər və qadınlar”.
[Səhih] - [Muslim rəvayət etdi] - [Sahihu Muslim - 2676]

Şərh (izah)

Peyğəmbər (Allahın salavatı və salamı onun üzərinə olsun) Allahı çox zikr edənlərin məqamını, onların bənzərsiz olduqlarını və Nəim bağlarında ən yüksək dərəcələrə nail olmaqla başqalarını qabaqladıqlarını bəyan etdi və onları digər dağlardan fərqlənən Cümdan dağına bənzətdi.

Hədisin faydalarından

1. Allahı çox zikr etməyin və onunla məşğul olmağın bəyənilməsi, çünki axirətdəki üstünlük, yalnız çoxlu itaət və ibadətləri ixlasla etməklə əldə edilə bilər.
2. Allahı zikr etmək yalnız dillə və ya yalnız qəlblə və ya dil və qəlblə birlikdə ola bilər ki, bu (sonuncu) ən yüksək mərtəbədir.
3. Zikrlər arasında səhər və axşam zikrləri, vacib namazlardan sonrakı zikrlər və s. kimi qeydlənmiş şər'i zikrlər vardır.
4. Nəvəvi demişdir: Bil ki, zikrin fəziləti təkcə təsbih, təhlil, təhmid, təkbir və bənzəri zikrlərlə məhdudlaşmır. Əksinə, Uca Allaha itaət edərək əməl edən hər bir şəxs Uca Allahı zikr edəndir.
5. Allahı zikr etmək, sabit qalmağın ən böyük səbəblərindən biridir, Uca Allah deyir: (Ey iman gətirənlər, bir dəstə ilə qarşılaşdığınız zaman sabit olun və Allahı çox zikr edin ki, nicat tapasınız.) (Ənfal, 45).
6. Zikr edənlərlə Cümdan dağı arasındakı bənzərlik, təklik və təcriddir. Belə ki, Cümdan dağı digər dağlardan təcrid olunur (ayrılır), Uca Allahı zikr edənlər də bu cürdür. Fərqlənən kəs insanlar arasında olsa da belə, qəlbi və dili Rəbbinin zikri ilə fərqlənən kəsdir, xəlvət vaxtı Rəbbi ilə ünsiyyət qurur və insanlarla qaynayıb qarışmağın çoxluğundan isə özünü yad hiss edir. Bənzətmə yönü belə də ola bilər ki, dağlar yerin sabitliyinə səbəb olduğu kimi, zikr də dində sabit qalmağa səbəbdir. Və ya bənzətmə yönü dünya və axirət işlərində xeyirlərdə yarışma ola bilər ki, sanki Mədinədən Məkkəyə gedən yolçu Cümdana çatırsa, bu, Məkkəyə çatmağın əlamətidir və ora çatan da öndədir. Eləcə də, Uca Allahı zikr edən kəs, Allahı çox zikr etdiyinə görə digərindən öndədir. Ən doğrusunu Allah bilir.