Ҳадис: “Поклик (таҳорат) иймоннинг ярми. “Алҳамдулиллаҳ” (деб Аллоҳга ҳамд айтиш Қиёмат куни) мезонни (амал тарозисини) тўлдиради. “Субҳаналлоҳи вал-ҳамдулиллаҳи” (деб Аллоҳга тасбеҳ ва ҳамдни бир жумлада жамлаб – Уни айбу нуқсонлардан поклаб, шаънига мақтов айтиш савоби улуғлиги жиҳатидан) осмонлару ер орасини тўлдиради

عن أبي مالكٍ الأشعريِّ رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم:
«الطُّهُورُ شَطْرُ الْإِيمَانِ، وَالْحَمْدُ لِلهِ تَمْلَأُ الْمِيزَانَ، وَسُبْحَانَ اللهِ وَالْحَمْدُ لِلهِ تَمْلَآنِ -أَوْ تَمْلَأُ- مَا بَيْنَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ، وَالصَّلَاةُ نُورٌ، وَالصَّدَقَةُ بُرْهَانٌ، وَالصَّبْرُ ضِيَاءٌ، وَالْقُرْآنُ حُجَّةٌ لَكَ أَوْ عَلَيْكَ، كُلُّ النَّاسِ يَغْدُو، فَبَايِعٌ نَفْسَهُ فَمُعْتِقُهَا أَوْ مُوبِقُهَا».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 223]

Абу Молик Ашъарий разияллоҳу анҳудан нақл қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтадилар:
“Поклик (таҳорат) иймоннинг ярми. “Алҳамдулиллаҳ” (деб Аллоҳга ҳамд айтиш Қиёмат куни) мезонни (амал тарозисини) тўлдиради. “Субҳаналлоҳи вал-ҳамдулиллаҳи” (деб Аллоҳга тасбеҳ ва ҳамдни бир жумлада жамлаб – Уни айбу нуқсонлардан поклаб, шаънига мақтов айтиш савоби улуғлиги жиҳатидан) осмонлару ер орасини тўлдиради. Намоз (дунё ва охиратда) нур, садақа (кишининг нафси мол-дунёни яхши кўрса-да, иймони ундан устун эканлигига) ҳужжат, сабр зиёдир (унда ёруғлик ҳам, ҳарорат-машаққат ҳам бор; мусибатларга сабр қилиш машаққат, лекин унинг ортидан, албатта ёруғлик келади). Қуръон (агар унга амал қилсанг) сенинг фойдангга, ёки (амал қилмайдиган бўлсанг) зарарингга (ҳужжатдир). Барча инсонлар эрталабдан ҳаракатга тушиб, нафсини (хайрли амаллар қилиб Аллоҳга ёхуд бузуқ ишлар билан шайтонга) сотади, ё уни (дўзахдан) озод қилади, ё (дўзахга ташлаб) ҳалок қилади”.
[Тўғри матн] - [Муслим ривояти]

Изоҳ

Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам ташқи тозалик таҳорат ва ғусл ила бўлишлигини хабар бермоқдалар. Тозалик намознинг шартларидан биридир. "Алҳамдулиллаҳ (Аллоҳга ҳамд айтиш) - тарозини тўлдиради". "Алҳамдулиллаҳ" Аллоҳ таолога ҳамду сано айтиш ва Аллоҳ таолони камолот сифатлари билан сифатлашдир. Қиёмат кунида тарозида тортилганида, уни тўлдириб юборади. "Аллоҳ таолони суюш ва эъзозлаш ила буюклигига лойиқ мукаммал сифатлари билан тавсифлаш, ҳамда барча нуқсону камчиликлардан поклаш" маъносидаги "Субҳоналлоҳ ва алҳамдулиллаҳ" жумлалари осмонлар ва Ер оралиғини тўлдиради. "Намоз - нурдир" жумласи, намоз банданинг қалби, юзи, қабри ва маҳшаргоҳида нур эканлигининг ифодасидир". "Садақа - ҳужжатдир" жумласи, мўъмин иймонининг садоқатига, унинг вақти келганида садақа қилмайдиган мунофиқдан фарқли инсон эканлигига далилдир. "Сабр - ёғду(дир)". Сабр – нафсни жиззакилик ва ғазабдан сақлашдир. Ва бу сабрдан қуёш нуридек, ҳарорат ва куйдириш ҳосил бўладиган нур пайдо бўлади. Чунки сабр қилиш қийин, осон иш эмас. У нафс билан курашиш ва уни интилган нарсасидан тийишга муҳтождир. Шндагина сабрли одам нурда, ҳидоятда ва тўғри йўлда мудом қолади. Сабр - Аллоҳ таолога итоат этишда , гуноҳларидан тийилишда сабр қилиш ва дунёнинг анвойи турдаги машаққат ва қийинчиликларига сабр қилишдир. Агар Қуръонни ўрганиб унга амал қилсангиз, Қуръон сизнинг фойдангизга ҳужжат бўлади, аммо тиловат ҳам, амал ҳам қилмай, уни ташлаб қўйсангиз, унда у зарарингизга ҳужжат бўлади. Сўнгра, Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам барча одамлар уйқуларидан уйғониб, турфа ишлар учун турли томонларга тарқалиб, ҳаракатларини бошлашидан дарак бердилар. Уларнинг айримлари Аллоҳ таолога тоату ибодат қилишда устивор туриб, ўз жонларини жаҳаннамдан қутқарсалар, баъзилари эса Аллоҳ йўлидан оғиб, гуноҳлар ботқоғига ботиб, жаҳаннамга кириш билан ўз жонларини ҳалокатга отадилар.