Hadith: ਮੇਰੇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿਓ ਜਦ ਤੱਕ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ (ਕੋਈ ਹुकਮ ਦੇ ਕੇ) ਨਾਂ ਰੋਕਾਂ। ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਲਾਕਤ (ਤਬਾਹੀ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੇਕਾਰ ਸਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਨਬੀਆਂ ਨਾਲ

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ:
«دَعُونِي مَا تَرَكْتُكُمْ، إِنَّمَا هَلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ بِسُؤَالِهِمْ وَاخْتِلَافِهِمْ عَلَى أَنْبِيَائِهِمْ، فَإِذَا نَهَيْتُكُمْ عَنْ شَيْءٍ فَاجْتَنِبُوهُ، وَإِذَا أَمَرْتُكُمْ بِأَمْرٍ فَأْتُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 7288]

Translation Needs More Review.

ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਨਬੀ ﷺ ਤੋਂ ਰਵਾਇਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:
"ਮੇਰੇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿਓ ਜਦ ਤੱਕ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ (ਕੋਈ ਹुकਮ ਦੇ ਕੇ) ਨਾਂ ਰੋਕਾਂ। ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਲਾਕਤ (ਤਬਾਹੀ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੇਕਾਰ ਸਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਨਬੀਆਂ ਨਾਲ ਝਗੜਿਆਂ ਕਰਕੇ ਹੋਈ। ਜੇ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਰੋਕਾਂ ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਬਚੋ, ਅਤੇ ਜਦ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿਆਂ ਤਾਂ ਜਿੰਨਾ ਤੁਹਾਡੇ ਵੱਸ ਵਿਚ ਹੋਵੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਰ ਲਓ।"
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري - 7288]

Explanation

ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫ਼ਰਮਾਇਆ ਕਿ ਸ਼ਰਈ ਅਹਕਾਮ (ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੁਕਮ) ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ:
ਪਹਿਲੀ ਕਿਸਮ: ਉਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਸ਼ਰਈਤ ਚੁੱਪ ਰਹੀ — ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਜ਼ਾਹਿਰੀ ਹੁਕਮ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਅਸੂਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਅਦਾ ਕਰਨੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ (ਵਾਜ਼ਬ ਨਹੀਂ)। ਰਸੂਲੁ ਅਕਰਮ ﷺ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿਚ, ਉਹਨਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਣਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਹਾਲੇ ਕੋਈ ਹਾਦਸਾ ਨਹੀਂ ਵਾਪਰਿਆ, ਉਸ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਵਾਜ਼ਿਬ ਸੀ — ਕਿਉਂਕਿ ਇੰਝ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ 'ਤੇ ਕੋਈ ਵਾਜ਼ਬੀ ਜਾਂ ਹਰਾਮੀ ਹੁਕਮ ਨਾਜ਼ਲ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਚੁੱਪੀ ਇਖਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ 'ਤੇ ਰਹਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਰਸੂਲੇ ਅਕਰਮ ﷺ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿਚ, ਉਹਨਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਣਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਹਾਲੇ ਕੋਈ ਹਾਦਸਾ ਨਹੀਂ ਵਾਪਰਿਆ, ਉਸ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਵਾਜ਼ਿਬ ਸੀ — ਕਿਉਂਕਿ ਇੰਝ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ 'ਤੇ ਕੋਈ ਵਾਜ਼ਬੀ ਜਾਂ ਹਰਾਮੀ ਹੁਕਮ ਨਾਜ਼ਲ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਚੁੱਪੀ ਇਖਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ 'ਤੇ ਰਹਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ: ਮਨਾਹੀ (ਨਿਵਾਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ) ਹਨ — ਇਹ ਉਹ ਕੰਮ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ 'ਤੇ ਇਨਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਰਣ 'ਤੇ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮਨਾਹੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
ਤੀਜੀ ਕਿਸਮ: ਹੁਕਮ ਹਨ — ਇਹ ਉਹ ਕੰਮ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਮਰਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਉਤਨਾ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।

Benefits from the Hadith

1. ਉਹ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਜੋ ਕੰਮ ਇਸ ਵੇਲੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਕੁਝ ਅਜੇ ਤੱਕ ਵਾਪਰਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਪਚਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਖ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।
2. ਉਹ ਸਵਾਲ ਕਰਨਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਸਲੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਣ ਜਾਂ ਸ਼ੁਭੇ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਣ, ਜੋ ਕਿ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ — ਇਹ ਮਨ੍ਹਾਂ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਨਾਲ ਦਿਨ ਦੀ ਸਾਦਗੀ ਤੇ ਸਹੂਲਤ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕ ਗੁਮਰਾਹੀ ਵੱਲ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
3. ਹਰ ਮਨ੍ਹਾਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸੇ ਲਈ ਮਨ੍ਹੀਅਤ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਵਾਲਾ ਹੁਕਮ ਆਮ (ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ) ਹੈ।
4. ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹੁਕਮ ਵਾਲੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਮਰਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ; ਕਿਉਂਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਉਸ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਉਸਨੂੰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਅਸਮਰਥ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਕਰਨਾ ਸਮਰਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
5. ਵੱਡੇ ਪੰਡਿਤਾਂ ਨੇ ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ: ਪਹਿਲਾ ਉਹ ਸਵਾਲ ਜੋ ਧਰਮ ਦੀ ਸਮਝ ਲਈ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਫਰਜ਼ੀ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਸਹਾਬਿਆਂ ਦੇ ਸਵਾਲ। ਦੂਜਾ ਉਹ ਸਵਾਲ ਜੋ ਝਿੱਲੇਪਣ ਜਾਂ ਬੇਲੋੜਤਾ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਮਨਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
6. ਇਸ ਉਮ੍ਹਮਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਬੀ ਸਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਦੀ ਨਾਫਰਮਾਨੀ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਕਰਨਾ, ਜਿਵੇਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਉਮਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰਿਆ ਸੀ।
7. ਜੋ ਗੱਲਾਂ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ, ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਬੇਹੱਦ ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਬੀਆਂ 'ਤੇ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਕਾਰਨ ਬਰਬਾਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਮਾਮਲੇ ਜਿਹੜੇ ਪਹੁੰਚਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੈਬ ਦੇ ਮਸਲੇ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਲਾ ਹੀ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਦੇ ਹਾਲਾਤ।
8. ਸਖ਼ਤ ਮਸਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਮਨਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਅਲ-ਓਜ਼ਾਈ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਜਦੋਂ ਅੱਲਾਹ ਚਾਹੇ ਕਿ ਆਪਣੇ ਬੰਦੇ ਤੋਂ ਖ਼ਬਰਦਾਰੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਬਰਕਤ ਹਟਾ ਦੇਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਜੀਭ ‘ਤੇ ਗਲਤੀਆਂ ਬਿਠਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲੋਕ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹਨ।ਇਬਨ ਵਹਬ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਮੈਂ ਮਾਲਿਕ ਨੂੰ ਸੁਣਿਆ ਕਿ ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਵਾਦ-ਵਿਵਾਦ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਆਨ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।