Hadith: “ចូរពួកអ្នកកុំសួរដេញដោលខ្ញុំចំពោះអ្វីដែលខ្ញុំមិនបានបញ្ជាក់ប្រាប់ដល់ពួកអ្នក។ តាមពិត អ្នកជំនាន់មុនពួកអ្នកបានវិនាសអន្តរាយ ដោយសារតែការសួរដេញដោលរបស់ពួកគេ(ចំពោះអ្វីដែលគ្មានប្រយោជន៍) ហើយនិងការដែលពួកគេធ្វើខុសនឹងបទបញ្ជាណាពីទាំងឡាយរបស់ពួកគេ។

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ:
«دَعُونِي مَا تَرَكْتُكُمْ، إِنَّمَا هَلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ بِسُؤَالِهِمْ وَاخْتِلَافِهِمْ عَلَى أَنْبِيَائِهِمْ، فَإِذَا نَهَيْتُكُمْ عَنْ شَيْءٍ فَاجْتَنِبُوهُ، وَإِذَا أَمَرْتُكُمْ بِأَمْرٍ فَأْتُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 7288]

អំពី អាពូហ៊ូរ៉យរ៉ោះ رضي الله عنه អំពីណាពី ﷺ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា៖
“ចូរពួកអ្នកកុំសួរដេញដោលខ្ញុំចំពោះអ្វីដែលខ្ញុំមិនបានបញ្ជាក់ប្រាប់ដល់ពួកអ្នក។ តាមពិត អ្នកជំនាន់មុនពួកអ្នកបានវិនាសអន្តរាយ ដោយសារតែការសួរដេញដោលរបស់ពួកគេ(ចំពោះអ្វីដែលគ្មានប្រយោជន៍) ហើយនិងការដែលពួកគេធ្វើខុសនឹងបទបញ្ជាណាពីទាំងឡាយរបស់ពួកគេ។ ហេតុនេះ នៅពេលដែលខ្ញុំហាមឃាត់ពួកអ្នកពីប្រការអ្វីមួយ ចូរពួកអ្នកចៀសវាងអំពីវា។ ហើយនៅពេលដែលខ្ញុំបង្គាប់ប្រើពួកអ្នកនូវបទបញ្ជាណាមួយ ចូរពួកអ្នកធ្វើវាទៅតាមលទ្ធភាពរបស់ពួកអ្នក”។
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري - 7288]

Explanation

ណាពី ﷺ បានលើកឡើងថា ច្បាប់បញ្ញត្តិឥស្លាមមានបីប្រភេទ៖ អ្វីដែលច្បាប់មិនបានបញ្ជាក់ បម្រាម និងបទបញ្ជា។
ទី១៖ អ្វីដែលច្បាប់ឥស្លាមមិនបានបញ្ជាក់ដោយគ្មានច្បាប់ចែងចំពោះវា(មិនហាមឃាត់ ហើយក៏មិនបង្គាប់បញ្ជា) ជាគោលការណ៍ គឺអ្វីមួយនោះមិនមែនជាកាតព្វកិច្ចឡើយ។ នៅក្នុងសម័យកាលណាពី ﷺ គេមិនត្រូវសួរដេញដោលអំពីប្រការដែលមិនមានការបញ្ជាក់នេះឡើយ ខ្លាចក្រែងគេនឹងដាក់ប្រការនោះជាកាតព្វកិច្ច ឬដាក់បម្រាមចំពោះប្រការនោះ។ ជាការពិតណាស់ អល់ឡោះជាម្ចាស់មិនបានបញ្ជាក់អំពីវា គឺជាក្តីមេត្តាករុណាចំពោះខ្ញុំបម្រើរបស់ទ្រង់។ រីឯក្រោយការទទួលមរណភាពរបស់ណាពី ﷺ ប្រសិនបើការសួរនោះ គឺដើម្បីដឹងអំពីច្បាប់របស់វា ឬដើម្បីសិក្សាពីអ្វីដែលគេត្រូវការក្នុងកិច្ចការសាសនា វាត្រូវបានគេអនុញ្ញាត។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ វាត្រូវបានគេបង្គាប់ប្រើថែមទៀត។ តែប្រសិនបើការសួរនោះ គឺដើម្បីបង្កការលំបាកនិងដាក់បន្ទុក គឺត្រូវបោះបង់ការសួរនាំពីប្រការនោះ ដូចដែលបានបញ្ជាក់ក្នុងហាទីស្ហនេះ។ នេះគឺដោយសារវាអាចនាំទៅរកដូចអ្វីដែលបានកើតឡើងចំពោះអម្បូរអ៊ីស្រាអែលនៅពេលដែលពួកគេត្រូវបានគេបញ្ជាឱ្យសំឡេះគោញីមួយក្បាល។ ប្រសិនបើពួកគេសំឡេះគោញីណាមួយនោះ ពួកគេប្រាកដជារួចខ្លួន។ ប៉ុន្តែពួកគេបានធ្វើឱ្យរឿងនោះកាន់តែពិបាក។ ដូច្នេះ គេក៏ធ្វើឲ្យវាកាន់តែពិបាកសម្រាប់ពួកគេ។
ទី២៖ បម្រាម ឬប្រការដែលគេហាមឃាត់៖ ចំពោះប្រការនេះ ដែលអ្នកលះបង់វានឹងទទួលបានផលបុណ្យ ហើយអ្នកដែលប្រព្រឹត្តវានឹងទទួលបាបកម្ម។ ដូចនេះ ចាំបាច់យើងត្រូវតែចៀសវាងពីប្រការនេះទាំងអស់។
ទី៣៖ បទបញ្ជា ឬប្រការដែលគេបង្គាប់ប្រើ៖ ចំពោះប្រការនេះ អ្នកដែលអនុវត្តវានឹងទទួលបានផលបុណ្យ ហើយអ្នកដែលបោះបង់វានឹងទទួលបាបកម្ម។ ដូចនេះ ចាំបាច់លើយើងត្រូវអនុវត្តវាតាមលទ្ធភាព។

Benefits from the Hadith

1. គប្បីរវល់ជាមួយនឹងរឿងសំខាន់បំផុតដែលត្រូវការ ហើយបោះបង់នូវអ្វីដែលខ្លួនមិនត្រូវការភ្លាមៗ និងមិនត្រូវរវល់នឹងការសួរអំពីអ្វីដែលមិនទាន់កើតឡើងនោះទេ។
2. ហាមឃាត់ការសួរសំណួរណាដែលអាចនាំទៅរកភាពស្មុគស្មាញនៃបញ្ហា និងបើកទ្វារនៃការសង្ស័យដែលនាំទៅរកការខ្វែងគំនិតគ្នាច្រើន។
3. បង្គាប់ប្រើឱ្យបោះបង់រាល់ប្រការដែលគេហាមឃាត់ទាំងអស់ ពីព្រោះគ្មានការលំបាកឡើយក្នុងការបោះបង់វា។ ហេតុនេះហើយទើបការហាមឃាត់ពីប្រការនេះ គឺទូទៅ។
4. បង្គាប់ប្រើឱ្យអនុវត្តនូវបទបញ្ជាដែលគេបង្គាប់ប្រើទៅតាមលទ្ធភាព ព្រោះជួនកាលប្រការនោះអាចមានការលំបាក ឬគេមិនអាចធ្វើវាបាន។ ហេតុនេះហើយទើបការបង្គាប់ប្រើនេះ គឺអាស្រ័យទៅតាមលទ្ធភាពដែលគេមាន។
5. ហាមឃាត់ការសួរដេញដោលច្រើន។ អ្នកប្រាជ្ញអ៊ីស្លាមបានបែងចែកការសួរជាពីរប្រភេទ៖ ទីមួយ គឺសួរក្នុងន័យរៀនសូត្រ ចង់ដឹងអំពីអ្វីដែលគេត្រូវការក្នុងកិច្ចការសាសនា។ ការសួរបែបនេះត្រូវបានគេបង្គាប់ប្រើ ហើយនេះហើយជាការសួររបស់សហាហ្ពាត់។ ទីពីរ គឺសួរក្នុងន័យបង្កការលំបាកនិងដាក់បន្ទុក។ ការសួរបែបនេះ ត្រូវបានគេហាមឃាត់។
6. ព្រមានប្រជាជាតិនេះពីការប្រឆាំងនឹងណាពីរបស់ខ្លួន ដូចដែលបានកើតឡើងចំពោះប្រជាជាតិមុនៗ។
7. ការសួរនាំច្រើនអំពីអ្វីដែលមិនចាំបាច់ និងការធ្វើផ្ទុយទៅនឹងបទបញ្ជាណាពីទាំងឡាយ គឺជាមូលហេតុមួយដែលនាំឲ្យវិនាសអន្តរាយ ជាពិសេសក្នុងរឿងដែលមិនអាចដឹងបាន ដូចជាប្រការអាថ៌កំបាំងនានាដែលមានតែអល់ឡោះជាម្ចាស់ប៉ុណ្ណោះដែលដឹង និងស្ថានភាពនៃថ្ងៃបរលោកជាដើម។
8. ហាមឃាត់ការសួរអំពីបញ្ហាពិបាកស្មុគស្មាញ។ អាល់អាវហ្សាអ៊ី បាននិយាយថា៖ ជាការពិតណាស់ នៅពេលដែលអល់ឡោះជាម្ចាស់ចង់ហាមឃាត់ពរជ័យនៃចំណេះដឹងពីខ្ញុំបម្រើរបស់ទ្រង់ណាម្នាក់ ទ្រង់ធ្វើឱ្យនិយាយភាន់នៅលើអណ្តាតរបស់គេ។ ជាការពិតណាស់ ខ្ញុំបានឃើញពួកគេជាអ្នកដែលមានចំណេះដឹងតិចបំផុត។ ហើយ អ៊ិពនូវ៉ាហាប់ បាននិយាយថា៖ ខ្ញុំបានឮម៉ាលិកនិយាយថា៖ ការជជែកដេញដោលចំពោះចំណេះដឹងនឹងដកយកពន្លឺនៃចំណេះដឹងចេញពីដួងចិត្តរបស់មនុស្ស។