Sabuntawa: Ɗan Adam bai cika ƙwarya mafi sharri daga ciki ba, 'yan lomomi su ishi ɗan Adam waɗanda zasu tsaida bayansa, idan ya kasance babu makawa, to ɗaya bisa uku dan abincinsa, da ɗaya bisa uku dan abin shansa, da ɗaya bisa uku dan numfashinsa

عَنْ المِقْدَامِ بْنِ مَعْدِي كَرِبَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ:
«مَا مَلأَ آدَمِيٌّ وِعَاءً شَرًّا مِنْ بَطْنٍ، بِحَسْبِ ابْنِ آدَمَ أَكَلاَتٌ يُقِمْنَ صُلْبَهُ، فَإِنْ كَانَ لَا مَحَالَةَ، فَثُلُثٌ لِطَعَامِهِ، وَثُلُثٌ لِشَرَابِهِ، وَثُلُثٌ لِنَفَسِهِ».
[صحيح] - [رواه الإمام أحمد والترمذي والنسائي وابن ماجه] - [الأربعون النووية: 47]

Daga Miƙdam ibnu Ma'adikarib - Allah Ya yarda da shi - ya ce: Na ji Manzon Allah - tsira da amincin Allah su tabbata agare shi - yana cewa:
«Ɗan Adam bai cika ƙwarya mafi sharri daga ciki ba, 'yan lomomi su ishi ɗan Adam waɗanda zasu tsaida bayansa, idan ya kasance babu makawa, to ɗaya bisa uku dan abincinsa, da ɗaya bisa uku dan abin shansa, da ɗaya bisa uku dan numfashinsa».
[Ingantacce ne] - [رواه الإمام أحمد والترمذي والنسائي وابن ماجه] - [الأربعون النووية - 47]

Bayani

Annabi mai girma da daraja - tsira da amincin Allah su tabbata agare shi - yana shiryar da mu zuwa wani asali daga asalan kiwon lafiya, shi ne rigakafin da mutum zai kare lafiyarsa da shi, shi ne ƙaranta cin abinci, kawai ya ci gwargwadan abin da zai toshe kafarsa kuma ya ƙarfafe shi akan ayyyukansa na dole, kuma cewa mafi sharrin ƙwaryar da aka cika ita ce ciki, dan abin da ƙoshi yake haifarwa na cutuka masu kisa waɗanda ba za su ƙirgu ba a gaggauce ko a jinkirce a baɗini ko a zahiri. Sannan Manzon Allah - tsira da amincin Allah su tabbata agare shi - ya ce: Idan babu makawa mutum sai ya ƙoshi, to ya maida cinsa gwargwadan ɗaya bisa uku, ɗaya bisa ukun kuma dan shan ruwa, da ɗaya bisa ukun dan numfashi dan kada ƙunci da cuta su same shi, da kuma kasala daga yin abin da Allah Ya wajabta a kansa a cikin al'amarin Addininsa ko duniyarsa.

Daga Cikin Fa idodin Hadisin

1. Rashin yalwatawa a cikin ci da sha, wannan wani asali ne wanda ya tattaro asalan kiwon lafiya gaba ɗayansu, dan abin da ke cikin yawaita ƙoshi na cutuka da kuma masassara.
2. Manufa a cin abin ci, ita ce kiyaye lafiya da ƙarfi wadanda da su ne ake samun kuɓutar rayuwa.
3. Akwai cutuka na jiki da na Addini ga cika ciki da abinci, Umar - Allah Ya yarda da shi - ya ce: «Na haneku akan cika ciki, domin hakan mai ɓata jiki ne, kuma mai sa kasala ne daga sallah».
4. Ci ta hanyar hukunci rabe-rabe ne: Wajibi, shi ne abin da a cikinsa akwai kiyaye rayuwa kuma barinsa yana kaiwa zuwa cutarwa. Ja'izi, shi ne abin da ya ƙaru akan gwargwado na wajibi, kuma ba'a jin tsoron cutuwarsa. Makruhi, shi ne abin da ake jin tsoron cutarsa.
5. Haram, shi ne abin da aka san cutuwarsa. Mustahabbi, shi ne abin da ake neman taimako da shi akan bautar Allah da kuma yi maSa ɗa'a (biyayya), haƙiƙa ya dunƙule hakan a cikin hadisi a cikin matakai uku:
6. Na farkonsu: Cika ciki. Na biyunsu: Cin 'yan lomomin da zasu daidaita bayansa.
7. Na uku: Faɗinsa: «Ɗaya bisa uku dan abin cinsa da ɗaya bisa uku dan abin shansa, da ɗaya bisa uku dan numfashinsa» wannan dukkaninsa idan jinsin abin da aka ci ya zama halal ne.
8. Hadisin ƙa'ida ce daga cikin ƙa'idojin kiwon lafiya, lokacin da ilimin likitanci ya dunƙule akan tushe uku ne: Kiyaye ƙarfi da taƙaita cin abin ci da kuma iska, haƙiƙa hadisi ya ƙunshi biyun farko daga cikinsu, kamar yadda yake a cikin faɗinSa - Maɗaukakin sarki -: {Ku ci, kuma ku sha kada ku yi ɓarna lallai Allah ba ya son masu ɓarna}[al-A'araf: 31].
9. Cikar wannan shari'ar inda ta ƙunshi maslahohin mutum a cikin Addininsa da kuma duniyarsa.
10. Daga ilimummukan shari'a akwai tushe na kiwon lafiya da kuma nau'ikansa, kamar yadda ya zo a cikin zuma da Habbaus sauda'a.
11. Ƙunsar hukunce-hukuncen shari'a akan hikima, kuma cewa su an ginasu ne akan tunkuɗe ɓarna da jawo anfani.