حدیث: له څه شي نه مې چې ما منع کړي یاست؛ ځان ترې وساتئ، او په څه شي مې چې درته امر کړی، نو تر خپلې وسې یې عملي کړئ

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ صَخْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْت رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يَقُولُ:
«مَا نَهَيْتُكُمْ عَنْهُ فَاجْتَنِبُوهُ، وَمَا أَمَرْتُكُمْ بِهِ فَافْعَلُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ، فَإِنَّمَا أَهْلَكَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ كَثْرَةُ مَسَائِلِهِمْ، وَاخْتِلَافُهُمْ عَلَى أَنْبِيَائِهِمْ».
[صحيح] - [رواه البخاري ومسلم] - [الأربعون النووية: 9]

له ابو هریرة؛ عبد الرحمن بن صخر رضي الله عنه څخه روایت دی وايي چې: ما له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه واورېدل چې فرمایل یې:
"له څه شي نه مې چې ما منع کړي یاست؛ ځان ترې وساتئ، او په څه شي مې چې درته امر کړی، نو تر خپلې وسې یې عملي کړئ، بېشکه چې ستاسو څخه مخکني خلک (په دین کې) د ډېرو پوښتنو او د پېغمبرانو په اړه د خپلمنځي اختلافاتو له امله هلاک شوي دي".
[صحيح] -

تشریح

رسول الله صلی الله علیه وسلم موږ ته څرګنده کړې ده چې کله هغه له کوم شي نه منع وکړي، نو پر موږ لازم دي چې له استثنا پرته ترې ځان وساتو، او کله چې هغه موږ ته د کوم شي امر وکړي، نو باید تر خپلې وسې یې ترسره کړو. بيا يې موږ ته خبرداری راکړ او موږ یې ووېرولو چې د تېرو امتونو په څېر نه شو، هغوی چې له خپلو پېغمبرانو ډېرې پوښتنې کولې او ورسره یې د هغوی مخالفت کاوه، نو الله جل جلاله په ډول ډول عذابونو او تباهۍ سره مجازات کړل، نو په کار ده چې موږ د هغوی په څېر نه شو، تر څو داسې هلاک نه شو لکه هغوی چې هلاک شوي دي.

د حديث له ګټو څخه

1. دا حدیث پدې اړه یوه قاعده (اصل) دی، چې په کوم کار امر شوی وي باید تر خپلې وسې ترسره شي او له کوم کار څخه چې منع شوی وي باید ډډه ترې وشي.
2. په منع شوو کارونو کې د هېڅ یو د کولو اجازه نه ده ورکړل شوې، خو هغه کارونه چې امر پرې شوی دا قید ورته اېښودل شوی چې تر خپلې وسې پورې؛ ځکه چې پرېښودل (ترک) د انسان په وس کې وي، خو عمل کول د قدرت (توان) غوښتنه کوي، تر څو امر شوی کار ترسره شي.
3. له منع شوي کارونو څخه موخه لږ او ډېر دواړه دي، ځکه چې د ځان ساتلو لار ترې دا ده چې له لږو او ډېرو دواړو څخه ځان وساتل شي، د بېلګې په توګه: موږ یې له سود څخه منع کړي یو، نو دا ممانعت لږ او ډېر دواړو ته شاملېږي.
4. ټول هغه اسباب پرېښودل چې حرامو ته لار پرانیزي؛ ځکه چې همدا د ځان ساتنې له معناوو څخه یوه ده.
5. انسان ته نه ښایي چې کله د رسول الله صلی الله علیه وسلم امر واوري چې ووایي: آیا واجب دی که مستحب، بلکې په عملي کولو کې یې باید بیړه وکړي؛ دلیل یې د رسول الله صلی الله علیه وسلم وینا ده چې فرمایي: «فَأْتُوا مِنْهُ مَا استَطَعْتُمْ». یعنې د خپلې وسې تر کچې یې عملي کړئ.
6. زیاتې پوښتنې د هلاکت سبب ګرځي، په ځانګړې توګه په هغو چارو کې چې رسېدل ورته ناشوني وي لکه غیبي مسائل، د قیامت د ورځې حالات، نو زیاتې پوښتنې مه کوه چې هلاک به شې، او داسې یو څوک به شې چې زیان له تکلیفونو او پېچلتیاوو سره مخ کوي.