Ҳадис: Он чи шуморо аз он наҳй кардаам, аз он дурӣ биҷӯед ва он чи шуморо бар он амр кардаам, пас аз он ҳар қадар, ки тавонистед, иҷро бикунед

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ صَخْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْت رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يَقُولُ:
«مَا نَهَيْتُكُمْ عَنْهُ فَاجْتَنِبُوهُ، وَمَا أَمَرْتُكُمْ بِهِ فَافْعَلُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ، فَإِنَّمَا أَهْلَكَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ كَثْرَةُ مَسَائِلِهِمْ، وَاخْتِلَافُهُمْ عَلَى أَنْبِيَائِهِمْ».
[صحيح] - [رواه البخاري ومسلم] - [الأربعون النووية: 9]

Аз Абуҳурайра Абдурраҳмон ибни Сахр (разияллоҳу анҳу) ривоят аст, ки гуфт: Паёмбар (Саллалоҳу алайҳи ва саллам) - ро шунидам, ки мегӯяд:
"Он чи шуморо аз он наҳй кардаам, аз он дурӣ биҷӯед ва он чи шуморо бар он амр кардаам, пас аз он ҳар қадар, ки тавонистед, иҷро бикунед. Ба дурустӣ, он умматонеро, ки пеш аз шумо буданд, саволҳои бисёрашон ва ихтилофашон бар паёмбарон ҳалок кардааст".
-

Шарҳ

Паёмбари Худо (Саллаллоҳу алайҳи ва саллам) ба мо фаҳмонданд, ки ҳар гоҳ моро аз чизе манъ кунад, воҷиб аст онро пурра тарк намоем, бидуни ҳеҷ истисно. Аммо ҳар гоҳ ба амале фармон диҳад, бар мо воҷиб аст, то қадри тавоноиямон онро анҷом диҳем. Сипас моро ҳушдор доданд, то мисли баъзе аз умматҳои гузашта набошем, ки бисёр саволҳои зиёдатӣ аз паёмбарони худ мекарданд ва ба онҳо итоат намекарданд. Пас, Худованд онҳоро бо намудҳои гуногуни ҳалокат ва азоб ҷазо дод. Аз ин рӯ, набояд мо низ мисли онҳо бошем, то мисли онҳо ҳалок нашавем.

Аз фоидаҳои ҳадис

1. Ин ҳадис қоидаест дар баёни воҷиб будани иҷрои фармудаҳо ва дурӣ ҷустан аз корҳои мамнуъ.
2. Наҳй (боздоштан) иҷозати анҷоми ҳеҷ чизеро намедиҳад, аммо амр бо қобилият муқайяд ва маҳдуд аст, зеро тарк (дурӣ кардан) қобили иҷро аст, вале анҷом додани амри фармуда ниёз ба қудрати иҷро дорад.
3. Манъшуда ҳам камашро дар бар мегирад ва ҳам бисёрашро; зеро дурӣ ҷустан аз он муяссар намешавад, магар бо дурӣ аз каму беши он. Масалан, вақте моро аз рибо (судхӯрӣ) манъ карданд, ин ҳам рибои камро дар бар мегирад ва ҳам рибои зиёдро.
4. Раҳо кардани воситаҳое, ки ба ҳаром меорад, зеро он маънои дурӣ ҷустан ҳисоб мешавад.
5. Бояд инсон вақте фармони Паёмбари Худо (Саллалоҳу алайҳи ва саллам) ба гӯшаш расид, нагӯяд: Оё ин воҷиб аст ё мустаҳаб? Балки бояд бидуни таъхир ба иҷрои он шитоб кунад, чунки Паёмбар (Саллалоҳу алайҳи ва саллам) фармудааст: "Аз он чизе, ки фармон дода шудаед, ҳар қадар ки тавонистед, иҷро кунед".
6. Саволи зиёд сабаби ҳалокат мешавад, хусусан дар масъалаҳое, ки расидан ба онҳо имкон надорад, монанди масоили ғайбӣ ва чӣ гунагии аҳволи рӯзи қиёмат. Дар чунин чизҳо саволи зиёд макун, то ҳалок нашавӣ ва аз ҷумлаи мардумони сахтгир ва резабин қарор гирӣ.