Hədis: Mən sizə nəyi qadağan edirəmsə, ondan çəkinin, nəyi də sizə əmr edirəmsə, onu bacardığınız qədər yerinə yetirin

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ صَخْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْت رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يَقُولُ:
«مَا نَهَيْتُكُمْ عَنْهُ فَاجْتَنِبُوهُ، وَمَا أَمَرْتُكُمْ بِهِ فَافْعَلُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ، فَإِنَّمَا أَهْلَكَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ كَثْرَةُ مَسَائِلِهِمْ، وَاخْتِلَافُهُمْ عَلَى أَنْبِيَائِهِمْ».
[صحيح] - [رواه البخاري ومسلم] - [الأربعون النووية: 9]

Əbu Hureyra Abdurrahmən bin Saxr (Allah ondan razı olsun) demişdir: Mən Allah Rəsulunun (salləllahu aleyhi va səlləm) belə dediyini eşitdim:
"Mən sizə nəyi qadağan edirəmsə, ondan çəkinin, nəyi də sizə əmr edirəmsə, onu bacardığınız qədər yerinə yetirin. Həqiqətən, sizdən əvvəlki ümmətləri, çoxlu sual verməkləri və öz peyğəmbərlərinə müxalif olmaqları həlak etmişdir".
-

Şərh (izah)

Rəsulullah (sallallahu əleyhi va səlləm) bizə bildirmişdir ki, əgər o, bir şeyi bizə qadağan edərsə, onu istisnasız olaraq tərk etməyimiz bizə vacib olar və əgər bizə bir şeyi əmr edərsə, onu gücümüz çatdığı qədər yerinə yetirməliyik . Sonra Rəsulullah (sallallahu əleyhi va səlləm) bizi, bizdən əvvəlki bəzi ümmətlər kimi olmaqdan çəkindirmişdir. Onlar peyğəmbərlərinə çoxlu suallar verir, onlara qarşı çıxırdılar. Buna görə də Allah onları müxtəlif növ həlak və fəlakətlərlə cəzalandırdı. Onların həlak olduqları kimi biz də həlak olmayaq deyə, onlar kimi olmamalıyıq.

Hədisin faydalarından

1. Bu hədis, əmr edilənləri yerinə yetirmək və qadağan olunanlardan çəkinməkdə vacib olanı izah edən bir qaydadır.
2. Qadağalardan heç birini işləmək icazəli deyil, əmr edilənlər isə insanın gücü çatan qədər yerinə yetirilməlidir. Çünki bir şeyi tərk etmək daima mümkündür, lakin əmr olunan bir işi yerinə yetirmək üçün isə güc və qüdrət lazımdır.
3. Qadağan olunan şey azı da, çoxu da əhatə edir. Çünki qadağan olunan şeydən çəkinmək yalnız onun azından və çoxundan çəkinməklə mümkündür. Məsələn: Allah bizə sələmi (faizi) qadağan etmişdir ki, bu sələmin həm azını, həm də çoxunu əhatə edir.
4. Haram olan şeyə aparan səbəbləri tərk etmək lazımdır. Çünki bu da "çəkinmək" anlayışına daxildir.
5. İnsan, Peyğəmbərin (sallallahu əleyhi va səlləm) əmrini eşitdikdə, "Bu vacibdirmi yoxsa müstəhəbdirmi?" – deməməlidir. Əksinə, o, dərhal buna əməl etməyə tələsməlidir. Çünki Peyğəmbər (sallallahu əleyhi va səlləm) belə buyurmuşdur: "Onu bacardığınız qədər yerinə yetirin".
6. Çoxlu sual vermək — xüsusilə də qeybə aid məsələlər və Qiyamət gününün necə baş verəcəyi kimi bilinməsi mümkün olmayan mövzularda — insanı həlaka aparan bir səbəbdir. Bu kimi mövzularda çoxlu sual vermə, yoxsa həlak olar, həddi aşan və ifrata varan kimsələrdən olarsan.