حدیث: زه پوهېږم چې ته یوه ډبره یې، نه زیان رسولی شي او نه ګټه، که ما رسول ﷺ نه وای لیدلی چې ته یې ښکوله کړي یې ما به ته نه وې ښکله کړي

عَنْ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ:
أَنَّهُ جَاءَ إِلَى الحَجَرِ الأَسْوَدِ فَقَبَّلَهُ، فَقَالَ: إِنِّي أَعْلَمُ أَنَّكَ حَجَرٌ، لاَ تَضُرُّ وَلاَ تَنْفَعُ، وَلَوْلاَ أَنِّي رَأَيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُقَبِّلُكَ مَا قَبَّلْتُكَ.
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 1597]

دا ژباړه بیا لیدنې او کره کتنې ته اړتیا لري.

د عمر رضي الله عنه څخه روایت دی چې:
هغه د حجر الأسود خواته لاړ او هغه یې ښکول کړه، بیا یې وویل: زه پوهېږم چې ته یوه ډبره یې، نه زیان رسولی شي او نه ګټه، که ما رسول ﷺ نه وای لیدلی چې ته یې ښکوله کړي یې ما به ته نه وې ښکله کړي »
[صحيح] - [متفق علیه دی ( بخاري اومسلم دواړو روایت کړی دی)] - [صحیح بخاري - 1597]

تشریح

د مؤمنانو امیر عمر بن الخطاب رضي الله عنه د کعبې په کونج کې تورې ډبرې (حجر الأسود) ته لاړ او هغه یې ښکول کړه، بیا یې وویل: «زه پوهېږم چې ته یوه ډبره یې، نه ته زیان رسولی شي او نه ګټه، که چیري ما رسول ﷺ نه واي لیدلي چې ته یې ښکول کړی یې ما به ته نه وي ښکول کړي.

د حديث له ګټو څخه

1. د حجر الأسود ښکلول د طواف کوونکو لپاره جواز لري، خو یوازې کله چې د طواف پر مهال د دې ډبرې سره د لاس رسۍ امکان وي او آسانه وي.
2. د حجر الأسود ښکلولو مقصد دا دی چې د رسول الله ﷺ د عمل پیروي وشي.
3. النووي وایي: مطلب یې دا دی چې ډبره پخپله نه توان لري چې ګټه ورسوي او نه زیان، او دا یوه مخلوقه ډبره ده لکه د نورو مخلوقاتو، چې نه ګټه لري او نه زیان. عمر رضي الله عنه دا خبره په موسم (حج کې) عامه کړه، څو په مختلفو سیمو کې خلک خبر شي او د موسم اهل هغه خبره وساتي
4. عبادتونه توقیفي دي؛ یعنې یوازې هغه عبادتونه جواز لري چې الله تعالی او د هغه رسول ﷺ یې اجازه ورکړې وي، او نور عبادتونه مشروع نه دي.
5. که عبادت صحيح وي، خلک پرې عمل کوي حتی که د هغې حکمت ورته معلوم نه وي؛ ځکه چې د هغې د ترسره کولو له لارې د خلکو اطاعت او پیروي هم د مقصود حکمت برخه ده.
6. له هغه څه ښکلولو څخه منع شوې چې شرع یې د عبادت لپاره امر نه دی کړی، لکه ډبرې او نور شيان