हदीस: मेरो मृत्युपछि मलाई तिम्रो लागि यो संसारको चमक र सांसारिक सजावटका ढोकाहरू खोलिनेछ भन्ने कुराको डर छ।

عَنْ أَبٍي سَعِيدٍ الخُدْرِيَّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ:
أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ جَلَسَ ذَاتَ يَوْمٍ عَلَى المِنْبَرِ وَجَلَسْنَا حَوْلَهُ، فَقَالَ: «إِنِّي مِمَّا أَخَافُ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِي، مَا يُفْتَحُ عَلَيْكُمْ مِنْ زَهْرَةِ الدُّنْيَا وَزِينَتِهَا» فَقَالَ رَجُلٌ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَوَيَأْتِي الخَيْرُ بِالشَّرِّ؟ فَسَكَتَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقِيلَ لَهُ: مَا شَأْنُكَ؟ تُكَلِّمُ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَلاَ يُكَلِّمُكَ؟ فَرَأَيْنَا أَنَّهُ يُنْزَلُ عَلَيْهِ؟ قَالَ: فَمَسَحَ عَنْهُ الرُّحَضَاءَ، فَقَالَ: «أَيْنَ السَّائِلُ؟» وَكَأَنَّهُ حَمِدَهُ، فَقَالَ: «إِنَّهُ لاَ يَأْتِي الخَيْرُ بِالشَّرِّ، وَإِنَّ مِمَّا يُنْبِتُ الرَّبِيعُ يَقْتُلُ أَوْ يُلِمُّ، إِلَّا آكِلَةَ الخَضْرَاءِ، أَكَلَتْ حَتَّى إِذَا امْتَدَّتْ خَاصِرَتَاهَا اسْتَقْبَلَتْ عَيْنَ الشَّمْسِ، فَثَلَطَتْ وَبَالَتْ، وَرَتَعَتْ، وَإِنَّ هَذَا المَالَ خَضِرَةٌ حُلْوَةٌ، فَنِعْمَ صَاحِبُ المُسْلِمِ مَا أَعْطَى مِنْهُ المِسْكِينَ وَاليَتِيمَ وَابْنَ السَّبِيلِ - أَوْ كَمَا قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ - وَإِنَّهُ مَنْ يَأْخُذُهُ بِغَيْرِ حَقِّهِ، كَالَّذِي يَأْكُلُ وَلاَ يَشْبَعُ، وَيَكُونُ شَهِيدًا عَلَيْهِ يَوْمَ القِيَامَةِ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 1465]

अबू-सईद अल्-खुदरी (रजियल्लाहु अन्हु) ले बयान गरेका छन्,
एक दिन रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) मिम्बरमा बस्नुभयो र हामी उहाँको वरिपरि बस्यौं। उहाँले भन्नुभयो: "मेरो मृत्युपछि मलाई तिम्रो लागि यो संसारको चमक र सांसारिक सजावटका ढोकाहरू खोलिनेछ भन्ने कुराको डर छ।" एक जना मानिसले भन्यो: हे रसूल! के भलाइले बुराई ल्याउँछ?" प्रश्न सुनेर, रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) चुप लागे। मानिसहरूले भने: "तिमीले नबी (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) लाई प्रश्न गर्यौ, तर उहाँले जवाफ दिनुभएन?" हामीले अनुमान गर्यौं उहाँमाथि वह्य (प्रकाशना) अवतरित भइरहेको थियो। त्यसपछि उहाँले आफ्नो निधारबाट पसिना पुछे र भने: "प्रश्नकर्ता कहाँ छ?" एक तरिकाले, उहाँले उसको प्रशंसा गर्नुभयो र त्यसपछि भन्नुभयो: भलाइले कहिल्यै बुराई ल्याउँदैन। वास्तवमा, वसन्त ऋतुमा उम्रने घाँसले मार्छ वा दुख दिन्छ । तर हरियो घाँस खाने जनावर बाहेक, जब उसको पेट भरिन्छ, उसले आफ्नो अनुहार घामतिर फर्काउँछ र चपाउन थाल्छ, त्यसपछि दिसा गर्छ र पिसाब फेर्छ । वास्तवमा, यो सम्पत्ति हरियो र मीठो छ। त्यो मुस्लिम कति राम्रो छ जसले गरिब, अनाथ र यात्रीलाई दिने गर्छ - वा यस्तै कुरा रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) ले भनेका थिए। तर जसले अन्यायपूर्वक यसलाई प्राप्त गर्छ, त्यो त्यो व्यक्ति जस्तै हो जसले खान्छ तर सन्तुष्ट हुँदैन। त्यस्तो सम्पत्तिले पुनरुत्थानको दिन व्यक्तिको विरुद्धमा साक्षी दिनेछ।"
[सही] - [मुत्तफकुन अलैहि] - [सही बुखारी - 1465]

व्याख्या

एक दिन नबी सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम मिम्बरमाथि बस्नुभयो र आफ्ना साथीहरूसँग कुरा गर्दै भन्नुभयो:
म पछि तिमीहरु बारे मलाई सबैभन्दा बढी डर के छ भने पृथ्वीको आशीर्वाद, संसारको विलासिता, यसको वैभव र यसका विभिन्न उपकरण, लुगा र खेतबारीका ढोकाहरू तिमीहरूका लागि खोलिनेछन्, जसले गर्दा मानिसहरू आफ्नो सुन्दरताको बारेमा घमण्ड र गर्व गर्छन्।
एक व्यक्तिले भन्यो: संसारको सुखसुविधा पनि अल्लाहको वरदान हो, त्यसो भए के यो वरदान श्राप र सजाय बन्न सक्छ?
यो सुनेर, रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) चुप लागे र मानिसहरूले सोचे कि उहाँ रिसाउनुभएको छ, त्यसैले तिनीहरूले उसको बारेमा नराम्रो कुरा गर्न थाले।
तर केही क्षणमै यो स्पष्ट भयो उहाँमाथि वह्य अवतरित हुँदै थियो। त्यसपछि उहाँले आफ्नो निधारबाट पसिना पुछ्न थाल्नुभयो र भन्नुभयो: प्रश्नकर्ता कहाँ छ?
उनले भने: म यहाँ छु।
नबी (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) ले अल्लाहको प्रशंसा गर्नुभयो र त्यसपछि भन्नुभयो: वास्तविक भलाईले सधैं भलाई मात्र ल्याउँछ। तर यो संसारको यो सुन्दरता वास्तविक भलाई होइन, किनभने यसले मानिसलाई फितना, प्रतिस्पर्धा र परलोकप्रति पूर्ण ध्यान दिनबाट विचलित गराउँछ। त्यसपछि उहाँले यसलाई उदाहरणद्वारा स्पष्ट गर्नुभयो। वसन्त ऋतुको हरियो वनस्पति र बाली पशुहरूको लागि अत्यन्त आकर्षक हुन्छ, तर अत्यधिक खानेले यस कारण पेटको रोग लाग्न सक्छ, जसले गर्दा मृत्यु हुन सक्छ वा मृत्युको नजिक पुर्याउन सक्छ। तर हरियो बाली खाने जनावर यसबाट बच्न सक्छ, किनभने यसले आफ्नो पेटभरि खान्छ, त्यसपछि फर्किन्छ, आफ्नो शरीरबाट मल निकाल्छ वा पिसाब गर्छ। त्यसपछि आफ्नो पेटमा भएको घाँसलाई माथि ल्याएर चपाउँछ र फेरि निल्छ, अनि फेरि खान थाल्छ।
यो धन हरियो र मीठो बालीजस्तै हो, जुन अत्यधिक भएपछि मानिसलाई नष्ट गर्छ वा लगभग नष्ट गराउँछ। तर यदि यो सीमित मात्रामा लिइयो भने, जतिले आवश्यकतालाई पूरा गर्छ र हलाल माध्यमबाट प्राप्त हुन्छ, भने यसले हानि गर्दैन। यो मुस्लिमको लागि उत्कृष्ट वरदान हो, विशेष गरी जब यसबाट गरिब, अनाथ र यात्रुहरूलाई दिइन्छ। जसले यसलाई उचित अधिकारका साथ लिन्छ, उसको धनमा बरकत हुन्छ। अनि अन्यायपूर्वक धन लिने व्यक्तिको उदाहरण त्यो मानिसको जस्तै हो जसले खान्छ तर तृप्त हुँदैन। यो सम्पत्तिले पुनरुत्थानको दिन उसको विरुद्धमा साक्षी दिनेछ।

हदीसका केही फाइदाहरू

1. अल-नवावीले भने: यो हदीसले त्यस्तो व्यक्तिको पुण्यको वर्णन गर्दछ जसले धर्मी तरिकाले धन कमाउँछ र असल काममा खर्च गर्छ।
2. यस हदीसमा, नबी (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) ले आफ्नो राष्ट्रको अवस्था र यसका लागि सांसारिक सुख र परीक्षाका ढोकाहरू खुल्ने भविष्यवाणी गर्नुभएको थियो।
3. रसूल (सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम) आफ्नो कुरा स्पष्ट पार्न उदाहरणहरू दिनुहुन्थ्यो।
4. दान गर्न र आफ्नो सम्पत्ति असल काममा खर्च गर्न प्रोत्साहित र कञ्जुस्याइँ गर्नबाट चेतावनी।
5. उहाँको भनाइ : 'निस्सन्देह भलाई बुराई ल्याउँदैन' ले संकेत गर्दछ, रोजीरोटी चाहे त्यो जतिसुकै किन नहोस्, राम्रो नै हो । यो नराम्रो तब हुन्छ जब यो योग्य व्यक्तिहरूमा खर्च गरिँदैन र गैरकानूनी गतिविधिहरूमा खर्च गरिन्छ। अल्लाहले जसलाई राम्रो ठहराएको छ त्यो नराम्रो हुन सक्दैन र अल्लाहले जसलाई नराम्रो ठहराएको छ त्यो राम्रो हुन सक्दैन। यद्यपि, जसलाई राम्रो दिइएको छ उसले आफ्नो स्वभावमा नराम्रो कुरा थप्न सक्छ भन्ने डर छ।
6. जब चिन्तनको आवश्यकता हुन्छ, प्रतिक्रिया दिन हतार गर्नु हुँदैन।
7. इमाम तीबीले भने: यसबाट चार प्रकारका मानिसहरूको उदाहरण लिन सकिन्छ: (1) जसले स्वाद लिन धेरै खाने गर्छ, अत्यन्त हदसम्म आफ्नो लालसामा डुब्छ, जसका कारण उसको छाती फुल्छ भने यस्तो व्यक्तिलाई चाँडै विनाशले समाउँछ। (2) जसले यसरी नै खान्छ तर रोग बलियो भएपछि त्यसलाई रोक्न उपाय खोज्न थाल्छ, तर रोगले उसलाई जित्छ र अन्ततः उसलाई विनाश गराउँछ। (3) जसले यसरी नै खान्छ, तर उसले तुरुन्तै आफूलाई हानि गर्न सक्ने चिज हटाउन र त्यसको समाधान गर्न प्रयास गर्छ, जसका कारण उसको खाना पच्छ र ऊ बच्न सफल हुन्छ। (4) जसले न त अत्याधिक खाना खान्छ न त रमाइलो गर्छ बरु आफ्नो भोक मेटाउने र तिर्खा मेटाउने कुरामा आफूलाई सीमित राख्छ।
8. पहिलो प्रकार काफिरको उदाहरण हो।
9. दोस्रो प्रकार पापीको उदाहरण हो, जो पाप छोड्न तथा तौबा गर्न बेखबर रहन्छ, जबसम्म यो अवसर गुमिसकेको हुँदैन।
10. तेस्रो उदाहरण उस व्यक्तिको हो, जसले राम्रो र नराम्रो कार्यहरुमा संलगन रहन्छ तर तौबा गर्न चाँडै अघि बढ्छ, जसले गर्दा उसको तौबा स्वीकार हुने सम्भावना रहन्छ।
11. चौथो प्रकार संसारदेखि टाढा बस्ने र परलोकप्रति चाहना राख्ने मानिसको उदाहरण हो।
12. इब्न मुनिर भन्छन्: यस हदीसमा उपमाका धेरै सुन्दर पक्षहरू छन्:
13. पहिलो उपमा: धन र यसको वृद्धिलाई बोटबिरुवा र यसको रूपसँग तुलना गरिएको छ।
14. दोस्रो उपमा: धन र यसको बाह्य साधन कमाउनमा हराएको व्यक्तिलाई घाँस खान व्यस्त जनावरसँग तुलना गरिएको छ।
15. तेस्रो उपमा: सकेसम्म धेरै धन जम्मा गर्ने र जम्मा गर्ने इच्छालाई खानाको लोभ र पेट भर्नेसँग तुलना गरिएको छ।
16. चौथो उपमा: सम्पत्तिबाट बाहिर जाने भागलाई जनावरको फोहोरसँग तुलना – जसरी जनावरले आफ्नो फोहोर फाल्छ, त्यसरी नै सम्पत्तिले पनि केही त्याग गर्नुपर्छ। यो उपमा इस्लामी दृष्टिकोणबाट त्याग गर्नको महत्त्व र लोभको अपवित्रतामा इशारा गर्दछ।
17. पाँचौं उपमा: सम्पत्ति जम्मा नगर्ने र जीवन सन्तोषपूर्वक बिताउनेलाई त्यो भेडासँग तुलना – जसले घामतिर फर्केर शान्त र सन्तोषजनक स्थितिमा विश्राम गर्छ। यो बाख्राको सबैभन्दा शान्त र आरामदायी अवस्था हो। यसले उसको स्वार्थको प्राप्तिलाई संकेत गर्छ।
18. छैटौं उपमा: धन जम्मा गर्ने र खर्च नगर्ने व्यक्तिको मृत्युलाई हानिकारक चीजहरू हटाउन बेवास्ता गर्ने जनावरको मृत्युसँग तुलना गरिएको छ।
19. सातौं उपमा: सम्पत्तिलाई अस्थायी साथीसँग तुलना – जसले कहिलेकाहीँ मित्रताबाट शत्रुतामा बदलिन्छ। सम्पत्तिप्रतिको मोहले मानिसलाई अन्याय गर्न बाध्य पार्न सक्छ।
20. आठौँ उपमा: अनुचित रूपमा सम्पत्ति आर्जन गर्नेलाई त्यो व्यक्तिसँग तुलना गरिएको छ जो खाइरहन्छ तर कहिल्यै तृप्त हुँदैन।
21. यी उपमाहरूले सम्पत्तिको मोह र यसलाई सही तरिकाले प्रयोग नगर्दा हुने नकारात्मक प्रभावहरूबारे गहन सन्देश दिन्छ।
22. सिन्धीहरू भन्छन्: धनको लागि दुई कुरा आवश्यक छन्: एउटा उचित तरिकाले प्राप्त गरिएको होस् र अर्को यसको उचित उद्देश्यको लागि खर्च गरिएको होस्। यदि यी मध्ये कुनै एक कुरा छैन भने यो नोक्सानको कारण बन्छ... ।
23. यो पनि भन्न सकिन्छ कि यसले दुई अवस्थाहरूको अभिन्नतालाई संकेत गर्दछ। अर्थात्, एक व्यक्तिले आफ्नो सम्पत्तिलाई वैध तरिकाले प्राप्त गरेको बेला मात्र सही तरिकाले खर्च गर्न सक्षम हुन्छ।