ሓዲሥ: ከኔ በኋላ በናንተ ላይ ከምፈራላችሁ ነገሮች መካከል በናንተ ላይ የሚከፈትላችሁን የዱንያ ጌጥና ውበት ነው።
عَنْ أَبٍي سَعِيدٍ الخُدْرِيَّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ:
أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ جَلَسَ ذَاتَ يَوْمٍ عَلَى المِنْبَرِ وَجَلَسْنَا حَوْلَهُ، فَقَالَ: «إِنِّي مِمَّا أَخَافُ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِي، مَا يُفْتَحُ عَلَيْكُمْ مِنْ زَهْرَةِ الدُّنْيَا وَزِينَتِهَا» فَقَالَ رَجُلٌ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَوَيَأْتِي الخَيْرُ بِالشَّرِّ؟ فَسَكَتَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقِيلَ لَهُ: مَا شَأْنُكَ؟ تُكَلِّمُ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَلاَ يُكَلِّمُكَ؟ فَرَأَيْنَا أَنَّهُ يُنْزَلُ عَلَيْهِ؟ قَالَ: فَمَسَحَ عَنْهُ الرُّحَضَاءَ، فَقَالَ: «أَيْنَ السَّائِلُ؟» وَكَأَنَّهُ حَمِدَهُ، فَقَالَ: «إِنَّهُ لاَ يَأْتِي الخَيْرُ بِالشَّرِّ، وَإِنَّ مِمَّا يُنْبِتُ الرَّبِيعُ يَقْتُلُ أَوْ يُلِمُّ، إِلَّا آكِلَةَ الخَضْرَاءِ، أَكَلَتْ حَتَّى إِذَا امْتَدَّتْ خَاصِرَتَاهَا اسْتَقْبَلَتْ عَيْنَ الشَّمْسِ، فَثَلَطَتْ وَبَالَتْ، وَرَتَعَتْ، وَإِنَّ هَذَا المَالَ خَضِرَةٌ حُلْوَةٌ، فَنِعْمَ صَاحِبُ المُسْلِمِ مَا أَعْطَى مِنْهُ المِسْكِينَ وَاليَتِيمَ وَابْنَ السَّبِيلِ - أَوْ كَمَا قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ - وَإِنَّهُ مَنْ يَأْخُذُهُ بِغَيْرِ حَقِّهِ، كَالَّذِي يَأْكُلُ وَلاَ يَشْبَعُ، وَيَكُونُ شَهِيدًا عَلَيْهِ يَوْمَ القِيَامَةِ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 1465]
المزيــد ...
ከአቡ ሰዒድ አልኹድሪይ (ረዲየሏሁ ዐንሁ) - አላህ መልካም ሥራቸውን ይውደድላቸውና - እንደተላለፈው:
«ነቢዩ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) የአላህ ሶላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይስፈንና አንድ ቀን ሚንበር ላይ ተቀመጡ እኛም በዙሪያቸው ተቀመጥን። እንዲህም አሉ" ከኔ በኋላ በናንተ ላይ ከምፈራላችሁ ነገሮች መካከል በናንተ ላይ የሚከፈትላችሁን የዱንያ ጌጥና ውበት ነው።" አንድ ሰውዬም "የአላህ መልክተኛ ሆይ! መልካም ነገር መጥፎን ይዞብን ይመጣልን?" አላቸው። ነቢዩም (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) የአላህ ሶላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይስፈንና ዝም አሉ። ሰሓቦችም ለርሱ "ነቢዩን (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) የአላህ ሶላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይስፈንና እያናገርካቸው ያላናገሩህ ምን ብትሆን ነው?" አሉት። በርሳቸው ላይ ወሕይ እየወረደ እንደሆነም ተመለከትን። ላባቸውንም ከላያቸው ላይ ጠረጉና ልክ እያመሰገኑት በሚመስል ሁኔታ "ጠያቂው የታለ?" አሉ። አክለውም "መልካም ነገር መጥፎ ነገርን ይዞ አይመጣም። በፀደይ ወቅት የሚበቅል ቡቃያ ግን ሊገድልም ወይ ለሞት ሊያቀርብም ይችላል። ጨፌውን የምትበላ እንስሳ ስትቀር። ሽንጧ እስኪለጠጥ ድረስ ትበላና ከዚያም ወደ ፀሐይ አቅጣጫ ዞራ ሰገራዋንና ሽንቷን ታወጣለች። ከዚያም ድጋሚ ትግጣለች። ይህ ገንዘብም ጣፋጭና ለምለም ነው። ለሚስኪኖች፣ ለየቲሞችና ለመንገደኞች የሰጠ ሙስሊም ሰው ምነኛ አማረለት!" ነቢዩ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) የአላህ ሶላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይስፈንና እንደዛ ነገር አሉ። "ይህን ገንዘብ ያለአግባብ የሚይዘው ሰው በልቶ እንደማይጠግብ ነው። በትንሳኤ ቀንም በርሱ ላይ ምስክር ይሆንበታል።"»
[ሶሒሕ ነው።] - [ቡኻሪና ሙስሊም ዘግበውታል።] - [ሶሒሕ አልቡኻሪ - 1465]
አንድ ቀን ነቢዩ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) የአላህ ሶላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይስፈንና ባልደረቦቻቸውን ለማናገር ሚንበር ላይ ተቀመጡና እንዲህ አሉ:
ከኔ በኋላ በናንተ ላይ እጅግ አብዝቼ የምፈራላችሁ ነገር ቢኖር ለጥቂት ጊዜ የሚቆይ ከመሆኑም ጋር ለናንተ የሚከፈትላችሁን የምድር በረከት፣ የዱንያ ጌጥና ውበት፣ በውስጧ ያለውን የልብስ፣ የአዝርዕትና ሌሎችም ሰዎች በውበቱ የሚፎክሩበት የመጣቀሚያ አይነቶችን ነው።
አንድ ሰውዬ እንዲህ አለ: የዱንያ ውበት የአላህ ፀጋ ነው። ይህ ፀጋ ታዲያ ወደ ቅጣትና መዐትነት ይለወጣል ማለት ነውን?
ሰዎች የነቢዩን (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) የአላህ ሶላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይስፈንና ዝምታ ሲመለከቱ አስቆጥቷቸዋል ብለው በማሰብ ጠያቂውን ወቀሱት።
በነቢዩ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) የአላህ ሶላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይስፈንና ላይ ወሕይ እየወረደ እንደነበር ግልፅ ሆነላቸው። ቀጥለውም ላባቸውን ከግንባራቸው ላይ እየጠረጉ ጠያቂው የት አለ? አሉ።
እርሱም "እኔ ነኝ!" አለ።
አላህን አመሰግነው በርሱም ላይ ካወደሱ በኃላ ነቢዩ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) የአላህ ሶላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይስፈንና እንዲህ አሉ: "ትክክለኛ መልካም ነገር መልካሙን እንጂ ሌላ ነገር ይዞ አይመጣም። ነገር ግን ይህቺ የዱንያ ውበት ወደ ፈተና፣ እሽቅድድም፣ ወደ መጪው አለም ሙሉ ለሙሉ ከመዞር ስለምታጠምድ ጥርት ባለ መልኩ መልካም አይደለችም። ቀጥለው እንዲህ በማለት ለዚህ ምሳሌን ጠቀሱ "የፀደይ ቡቃያና አትክልት እንስሶች ለመጋጥ የሚወዱት ስለሆነ አብዝተው በመብላታቸው በቁንጣን ይገላቸዋል፤ ወይም ወደ ሞት ያቀርባቸዋል። ይህ ግን የሆዷ አንድ ጎን እስኪሞላ አትክልቱን ግጣ ቀጥላ ወደ ፀሃይ ዞራ ከሆዷ ቀጭን ሰገራዋን አውጥታ ወይም ሸንታ ሆዷ የገባውን መልሳ አውጥታ አመንዥካ ድጋሚ የምትውጥ ከዚያም ተመልሳ የምትግጥ እንስሳን አይገድላትም። አሉ።
ይህ ገንዘብም እንደ ጣፋጭ አትክልትና ቡቃያ ነው። በሐላል መንገድ አግኝቶት በሚያስፈልገው ያህልና በቂውን በሚያገኝበት ብቻ በጥቂት ገንዘብ ላይ የተብቃቃ ሲቀር ከበዛ ይገድላል ወይም ለመግደል ይቀርባል። የሚያስፈልገውን ብቻ ከሆነ የሚጠቀመው አይጎዳውም። ለሚስኪኖች፣ ለየቲሞችና ለመንገደኞች የሚሰጥ ሙስሊም ሰው ምንኛ ያማረ ነው! ገንዘብን በአግባቡ የሚይዝ ይባረክለታል። ያለአግባብ የሚይዘው ደግሞ የርሱ ምሳሌ እየበላ እንደማይጠግብ ሰው ምሳሌ ነው። በርሱ ላይም የትንሳኤ ቀን ይመሰከርበታል።
ከሐዲሱ የምንጠቀማቸው ቁምነገሮች
- ነወዊይ እንዲህ ብለዋል: "ይህ ሐዲሥ ገንዘብን በአግባቡ ይዞ ለመልካም ነገሮች ያዋለው ሰው ያለውን ደረጃ ያሳያል።"
- ነቢዩ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) የአላህ ሶላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይስፈንና ስለ ኡመታቸውና ስለሚከፈትላቸው የዱንያ ህይወት ጌጥና ፈተና ሁኔታ መናገራቸውን እንረዳለን።
- ከነቢዩ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) የአላህ ሶላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይስፈንና መመሪያ መካከል ሀሳባቸውን እንዲረዱ ምሳሌ ማድረግ አንዱ ነው።
- በምፅዋት ላይና ገንዘብን ለመልካም ነገሮች በማዋል ላይ መነሳሳቱንና ከንፉግነት መከልከሉን እንረዳለን።
- "መልካም ነገር መጥፎን ነገር ይዞ አይመጣም።" ከሚለው ንግግራቸው የምንወስደው ሲሳይ ቢበዛ ራሱ በጥቅሉ መልካም ነገር እንደሆነ ነው። ለመጥፎነት የሚጋለጠው ከሚገባው ሰው በመሰሰትና በሸሪዓ ላልተደነገገ ጉዳይ ወጪ በማድረግ ለብክነት ሲጋለጥ ነው። አላህ መልካም እንዲሆን የወሰነው ነገር ባጠቃላይ መጥፎ ሊሆን አይችልም። በተቃራኒውም ተመሳሳይ ነው። ነገር ግን መልካምን የተለገሰ ሰው በአጠቃቀሙ ምክንያት መጥፎን ወደሚያመጣበት ነገር እንዳይቀርብ ይፈራለታል።
- የተጠየቀው ጥያቄ ማስተንተን የሚፈልግ ከሆነ ለመልስ መቸኮልን መተው ይገባል።
- ጢቢይ እንዲህ ብለዋል: «እዚህ ሐዲስ ውስጥ አራት አይነት ሰዎች ይገኛሉ። በዚህ የዱንያ ገንዘብ እስኪወጣጠር ድረስ ወሰን ባለፈ መልኩ ተስገብግቦ የበላ፤ ከመብላቱም የማያቆም ሰው ነው። ይህ በፍጥነት ይጠፋል። ሌላኛው ደግሞ በዚሁ መልኩ የበላ ነው። ነገር ግን በሽታው ከተቆጣጠረው በኋላ የቁንጣን በሽታውን ለመከላከል በዘዴ መብላት የጀመረ ነው። ይህም በሽታው አሸንፎት መጥፋቱ ነው። ሶስተኛው ደግሞ በዚሁ መልኩ ነው የበላው ነገር ግን በሽታው እስኪጠፋና ሰላም እስኪሆን ድረስ የሚጎዳውን ለማስወገድና ለመከላከል በፍጥነት የዘየደ ነው። አራተኛው ወሰን ሳያልፍና ሳይስገበገብ ረሃቡን በሚያስታግስለትና አንጀቱ በሚይዝለት ልክ ብቻ ነው የበላው። የመጀመሪያው ሰው የካፊር ምሳሌ ነው። ሁለተኛው ደግሞ የወንጀለኛና ጊዜው ካለፈ በኋላ ካልሆነ በቀር ከወንጀል መውጣትንና ተውበት ማድረግን የተዘናጋ ሰው ምሳሌ ነው። ሶስተኛው ደግሞ ወንጀልን የቀላቀለና ተውበቱ ተቀባይነት በሚኖራት መልኩ ለተውበት የተቻኮለ ነው። አራተኛው ደግሞ ዱንያን ቸል ብሎ ለመጪው አለም ከጃይ የሆነ ሰው ምሳሌ ነው።»
- ኢብኑ ሙኒር እንዲህ ብለዋል: «እዚህ ሐዲሥ ውስጥ አስደናቂ የሆኑ ብዙ ምሳሌዎች ይገኛሉ። የመጀመሪያው: ገንዘብንና የገንዘብ መባዛትን በቡቃያና በማበቡ መመሰሉ፤ ሁለተኛው: ገንዘብ ለማግኘት በሰበቦች የሚስገበገብ ሰው ለመብላት እንደተስገበገበች እንስሳ መመሰሉ፤ ሶስተኛው: ገንዘብን ማብዛትና ማደለብን ለምግብ አብዝቶ በመሳሳትና በማግበስበስ መመሰሉ፤ አራተኛው: ገንዘብ እጅግ ስስታም እስክታደርግ ድረስ በነፍስ ውስጥ ካላት የላቀ ቦታ አንፃር እሷኑ መለገስ በእንስሳ ሰገራ መመሰሉ፤ ይህም በሚገርም መልኩ ለምፅዋት ግዴታ የሆነውን ገንዘብ በዚህ ልክ ወዶ አለማውጣቱ በሸሪዓ አፀያፊ መሆኑን ይጠቁማል። አምስተኛው: ገንዘብን ማጠራቀምና መሰብሰብ ትቶ የተቀመጠን ሰው ወደ ፀሐይ አቅጣጫ ጎኗን ዘርግታና ዙራ ለእረፍት በተጋደመች ፍየል መመሰሉ፤ ይህ ለፍየሏ እጅግ መልካም የሚባለው ሁኔታዋ ነው። በዚህም የሚበጃትን ነገር እያደረገች መሆኑን ይጠቁማል። ስድስተኛው: ገንዘብን እያጠራቀመ ንፉግ የሆነ ሰው ሞቱ የሚጎዳትን ከማስወገድ በተዘናጋች እንስሳ ሞት መመሰሉ፤ ሰባተኛው: ገንዘብ ወደ ጠላትነት ሊቀለበስ በሚችል ባልደረባ መመሰሉ፤ ገንዘብ በመሰረቱ በርሱ ከሚኖረን ውዴታ አንፃር ይጠበቃል፤ ቋጠሮውም ጠበቅ ተደርጎ ይታሰራል። ይህም ለሚገባው አካል ከመስጠት ወደ መንፈግም ያደርሳል። ይህም ያጠራቀመው ሰው ለቅጣት ምክንያት ይሆነዋል። ስምንተኛው: ያለአግባብ የሚያግበሰብስ ሰው እየበላ በማይጠግብ ሰው መመሰሉ ነው።»
- ሲንዲይ እንዲህ ብለዋል: «በዚህ ሐዲሥ መሰረት ሁለት ነገሮች የግድ መቅረት የለባቸውም። የመጀመሪያው: ገንዘቡን በአግባቡ ማግኘት። ሁለተኛው ደግሞ በአግባቡ ወጪ ማድረግ ነው። አንዱ የጠፋ ጊዜ ገንዘቡ ወደ ጎጂነት ይለወጣል። ... "ሐዲሡ ሁለት ጉዳዮች የተሳሰሩ መሆናቸውን ይጠቁማል: አንድ ሰው ገንዘቡን በአግባቡ ካላገኘው ተገቢ ለሆነ ነገር ለማውጣትም አይገጠምም።" የሚል አንድምታም ይሰጣል።»
ተጨማሪ
- ሓዲሥ: ከባባዶቹን ወንጀሎች ከተጠነቀቁ አምስቱ ሶላቶች፣ ከጁሙዐ እስከ ጁሙዐ፣ ከረመዳን እስከ ረመዳን በመካከላቸው የተሰሩትን ወንጀሎች ያስሰርዛሉ።
- ሓዲሥ: በአላህ ገንዘብ ያለአግባብ የሚገለገሉ ሰዎች ለነርሱ የትንሳኤ ቀን እሳት ተዘጋጅቶላቸዋል።
- ሓዲሥ: ሟቾችን አትሳደቡ! እነርሱ ወዳስቀደሙት (ስራቸው) ሂደዋልና።
- ሓዲሥ: ሲገናኙ ይህም እየዞረ ያኛውም እየዞረ ወንድሙን ከሶስት ሌሊቶች በላይ ሊያኮርፈው አይፈቀድለትም። ከሁለቱ ምርጡ በሰላምታ የሚጀምረው ነው።
- ሓዲሥ: ዝምድናን ቆራጭ ጀነት አይገባም።
- ሓዲሥ: ከሰዎች ሁሉ አላህ ዘንድ እጅግ የተጠላው ደረቅ ተከራካሪ የሆነ ሰው ነው።
- ሓዲሥ: ከወንድሙ ክብር የተከላከለ ሰው በትንሳኤ ቀን አላህ እሳትን ከፊቱ ይከላከልለታል።