Hadiisi: dájúdájú ninu nkan ti emi nbẹru fún nípa yin ti mó bá lọ tán ni yodoyindin aye àti ọsọ rẹ ti won yóò sì fún yín

عَنْ أَبٍي سَعِيدٍ الخُدْرِيَّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ:
أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ جَلَسَ ذَاتَ يَوْمٍ عَلَى المِنْبَرِ وَجَلَسْنَا حَوْلَهُ، فَقَالَ: «إِنِّي مِمَّا أَخَافُ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِي، مَا يُفْتَحُ عَلَيْكُمْ مِنْ زَهْرَةِ الدُّنْيَا وَزِينَتِهَا» فَقَالَ رَجُلٌ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَوَيَأْتِي الخَيْرُ بِالشَّرِّ؟ فَسَكَتَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقِيلَ لَهُ: مَا شَأْنُكَ؟ تُكَلِّمُ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَلاَ يُكَلِّمُكَ؟ فَرَأَيْنَا أَنَّهُ يُنْزَلُ عَلَيْهِ؟ قَالَ: فَمَسَحَ عَنْهُ الرُّحَضَاءَ، فَقَالَ: «أَيْنَ السَّائِلُ؟» وَكَأَنَّهُ حَمِدَهُ، فَقَالَ: «إِنَّهُ لاَ يَأْتِي الخَيْرُ بِالشَّرِّ، وَإِنَّ مِمَّا يُنْبِتُ الرَّبِيعُ يَقْتُلُ أَوْ يُلِمُّ، إِلَّا آكِلَةَ الخَضْرَاءِ، أَكَلَتْ حَتَّى إِذَا امْتَدَّتْ خَاصِرَتَاهَا اسْتَقْبَلَتْ عَيْنَ الشَّمْسِ، فَثَلَطَتْ وَبَالَتْ، وَرَتَعَتْ، وَإِنَّ هَذَا المَالَ خَضِرَةٌ حُلْوَةٌ، فَنِعْمَ صَاحِبُ المُسْلِمِ مَا أَعْطَى مِنْهُ المِسْكِينَ وَاليَتِيمَ وَابْنَ السَّبِيلِ - أَوْ كَمَا قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ - وَإِنَّهُ مَنْ يَأْخُذُهُ بِغَيْرِ حَقِّهِ، كَالَّذِي يَأْكُلُ وَلاَ يَشْبَعُ، وَيَكُونُ شَهِيدًا عَلَيْهِ يَوْمَ القِيَامَةِ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 1465]

Láti ọdọ bàbá Sa'eed Al-Khudriy ki Ọlọhun yọnu si:
dájúdájú Anọbi (kí ikẹ Ọlọhun ati ọlá Rẹ máa ba) o joko ni ọjọ kan lórí mimbar ti awa sí jókó ní ẹgbẹ rẹ, ló bá sọ pé: "dájúdájú ninu nkan ti emi nbẹru fún nípa yin ti mó bá lọ tán ni yodoyindin aye àti ọsọ rẹ ti won yóò sì fún yín" ní arákùnrin kàn bá sọ pé: mo pé irẹ Ojisẹ Ọlọhun: ṣe óòre le tun mu aburú wa ni? Anọbi (kí ikẹ Ọlọhun ati ọlá Rẹ máa ba) dakẹ kò sọrọ, ni won bá sọ fún arákùnrin náà pé: kín ló ṣe ọ? O nba Anọbi (ki ikẹ Ọlọhun ati ọlá Rẹ máa ba) sọrọ kò sí bá ọ sọrọ lá bá ri pé Qur'an nsọ ka lẹ fún lọwọ? ó sọ pé: ni o ba nnú òògùn kúrò ní ará rẹ ni o ba sọ pé " nibo ni oni bèerè náà wà? "bi ẹni pé o yín lo bá wà sọfún pe: "kii ṣe pé óòree a má mú aburú wa, dájúdájú irúgbìn iṣẹ palẹ ojo o le pá ẹranko tí ó jẹ tàbí kó fẹẹ pá ayáafí tí eranko náà bá jẹ nibẹ, ti o síri pé inú ti kun kẹkẹ ti o fí ewéko náà silẹ o lọ yeerun osi náà tọtọ, o tọ o yagbẹ o tun fi ẹnu jẹ koríko ló, dájúdájú owo tabi dukia yi ni ewéko tútù to dùn, mandala eyi ti yóò mọ bẹ pẹlu musulumi nínú èyí tí o náà fún alaini ọmọ orukan àti onírin àjò - tabi gẹgẹ bí anọbi ṣe sọ, eni tó bá gbà dukia náà láì ṣe ọna ẹtọ o dá bí ẹni tí njẹ un ti ko yo ni, yóò sì jẹ ibalẹjo fún ni ọjọ igbende.
[O ni alaafia] - [Ohun ti wọ́n fi ẹnu kò lé lórí ni] - [Sọhiihu ti Bukhaariy - 1465]

Àlàyé

Anọbi (kí ikẹ Ọlọhun ati ọlá Rẹ máa bà jo kó lẹ ni ọjọ kàn ní orí mimbar ti mbá awon ọmọ lẹyìn rẹ sọrọ o sí ṣọ pe:
dájúdájú eyí ti o pọ ti mo nbẹru tí mo ṣì npáya fún nípa yin lẹyin mí ní òhun tí won yóò sì lè fún yin nínú àwọn ìbùkún ilẹ ati àyè ati ọsọ rẹ àti ẹwà rẹ ati awon orisirisi igbadun ati aṣọ ati awon irúgbìn àti awon nkán mí ti awon eniyan ma fi nse ìyànran àti akọ tó ùn ti pé isẹku rẹ kéré.
Ni arákùnrin kàn bá sọ pé: ọsọ àyè idẹra lo jẹ láti ọdọ Ọlọhun, se idẹra yi yoo tun pada di ìyá ati ìbáwí bi?!
Awọn eniyan bu onibeere nigbati won ri pe Anọbi (ki ikẹ Ọlọhun ati ola Re máa bá) dakẹ ti kò sọrọ, won ro pé otí mu Anọbi binu ni.
O padà wá hàn pé dájúdájú Anọbi (ki ikẹ Ọlọhun ati ọlá Rẹ máa ba) ngbà kuraani lo wọ (Kuraani nsọ kálè fún) o wa bẹrẹ sí nù oogùn iwájú rẹ kúrò, o wa sọ pé: onibeere náà dà?
O sọ pé: emi ni.
Anọbi dupẹ fún Ọlọhun o si fi iyin fún, leyin náà ni o sọ pé: òòrè gán gan koni mu nkan wa ju óòre lọ, ṣugbọn nkan yindin won yi kisè óòree pọnbele nítorí awon wàhàlà ati ifiga gbágà lórí rẹ ati igbaju mọ ti ki jẹ ki a lè gbaju mọ orin ni pípé, leyin náà ni o wa se àpèjúwe rẹ o sọ pé: dájúdájú irúgbìn iṣẹ palẹ ojo ati titutu rẹ òhun ni ooru irúgbìn kan a má wù ewúrẹ tabi àgùntàn lati jẹ, ti o bá jẹ pẹlu parahan ati wọ wọbia yóò pa tabi ko fẹ pá, ayáafi ẹran ti o jẹ ewé tutu yi ti ẹgbẹ kan inu rẹ bá ti kun yóò fi yọ ku silẹ, leyin náà yóò kojú sí òòrùn lati sinmi, yóò jagbẹ yóò tó bẹẹ ni yóò gbé awon eyi to kù ni enu rẹ mi, lẹyìn naa yóò tún padà sí bẹ lati jẹ.
dájúdájú dukiya yi bi ewéko to tutù dàada ni ti o sí dùn, ọpọ rẹ lee pani tabi ki o fẹẹ pani, ayáafi ti o ba jẹ diẹ ti o ni bukata sì ti yóò sì tó ní ọna ẹtọ, irú bẹ ko ni mu ìnira lọwọ, idẹra musulumi ohun ni ẹnití o bá aláìní ati ọmọ orukan ati onírinàjò ninu rẹ, ẹnití o bá gbà pẹlu ẹtọ rẹ won yóò fi ibukún sì fún, ẹni tí o bá gbà láì ṣe pẹlu ẹtọ rẹ àpèjúwe ọ dà gege bi ẹnití njẹ un tiko yó, yóò padà jẹ ibalẹjo fún ni ọjọ igbende.

Lára àwọn àǹfààní hadiisi naa

1. An-Nawawi sọ pé: pàtàkì owo (Dukiya) wa nínú rẹ fún eníti o bá gbà owo naa ni ọna ẹtọ ti o sí na sí awon ọna dàada.
2. Ìfun ní niro láti ọdọ Anọbi (kí ikẹ Ọlọhun ati ọlá rẹ máa bá) nipa isesi ìjọ rẹ, àti ọsọ aye ati wàhálà ti won yóò pada ṣilẹkun rẹ fún won.
3. Nínú imọna Anọbi (ki ikẹ Ọlọhun ati ọlá rẹ máa bà) ni ilana sise àkàwé ati òwe láti fi fa itumo súnmọ.
4. Ìṣe ni lojúkòkòrò lori itọrẹ àánu ati ina owó sí awon ọna dàada ati ìkíni nílọ láti máa má ṣe ahun.
5. À o ri di mu ninu ọrọ rẹ: "dájúdájú óòre ki mú aburú lọwọ" dájúdájú arisiki kò dá bí o bá pọ ninu àpapọ òòrè ni, aburú a má ṣẹlẹ sí latara ifi ṣe ahun sí àwọn ti won lẹtọ sí, ati ina ni iná àpa sí bí nkan ti ko bá òfin mu, ati gbógbó nkan ni tí Olohun bati se idajọ pe kò jẹ òòrè kò ní jẹ aburú beni idà keji rẹ náà, ṣugbọn won bẹrù lori ẹni tí won se òòrè fún ki iṣẹ ati iwuwasi rẹ ma ba fàá aburú fún.
6. Gbígbé ikanjù fesi ju sí lẹ nígbàtí o ba ni bukata sì ìrònú jinlẹ̀.
7. At-tibiyy sọ pé: a o mú oríṣi mẹrin ninu rẹ, ẹni tó bá jẹ́ níbẹ ni ẹni tí o gbádùn ni ijẹ kọja ààlà ni ti wọbia titi ikun rẹ fi wù sibẹ ko sí ṣiwọ kúrò ìparun yóò yàrá ba, ẹni tí o ba jẹ bẹ sugbon o fí ọgbọn àti ète sí lati leti àìsàn dánu leyin ti o ti jẹ púpọ ti o páda wa bórí rẹ ti o tun fa iparun fún, sugbon eni ti o jẹ ti o tètè yàrá lati mu eyi tó lè munira ba kúrò titi o fí lọọ papọ iru ẹni bẹẹ yóò la, ẹni tó bá jẹ́un laijẹ ajẹkù ti ko ṣi ṣe wọbia mo, ti o ba mọ lórí iwonba ti yóò di ebi tí yóò sì mú isẹmi rẹ duro, àlàkọkọ ni apajuwe alaigbagbọ (Keferi) ẹkeji ni àpèjúwe ẹlẹsẹ ti o gbagbera lati ṣiwọ kuro nibi ẹsẹ ati lati tuba titi àsìkò rẹ fí kọjá, ẹkẹta ni ẹni ti ó dápọ mọrawon ti o yàrá sí ituba nígbàtí yóò jẹ itẹwọgba, ẹkẹrin ni àpèjúwe ẹni tó maye ni kékeré ti nwa ọrùn.
8. Ibn Al-Muneer so pe: nibi Hadith yi awon ojupona àfìjọ tuntun wa nibe, Akọkọ rẹ: àfìjọ owo (Dukia) ati gbigbeeru rẹ pelu eweko ati jijade re, Ikeji: àfìjọ yiyo gbendu níbi ise sise ati awon okunfa pelu awon eran osin ti o wu níbi koriko jije, Ikẹta: àfìjọ wiwa pipo si nibe ati titoju re pamo níbi jije ati níbi rirokun, Ikerin: àfìjọ ohun ti o jade níbi owo pelu titobi rẹ ninu emi titi ti o fi de ibi asogbonu níbi sise ahun pelu rẹ nibi nkan ti eran osin nju nkan ija, atipé itoka ti o daju wa nibe lo si ibi sise ni idoti niti Sharia, Ikarun: àfìjọ ẹnití o feyin ti nipa Kiko Jo ati pipa po re pelu ewure nigbati o ba sinmi, ti o si ni anfaani abala re ni ẹnití o doju ko ibiti orun wa; nitori dájúdájú o wa ninu iṣesí re ti o daaju ni didake ati ni pelepele, itoka si si tun wa nibe losi ibi mimo awon anfaana, Ikẹfa: àfìjọ iku ti o papapo ti o lodi si iku nkan osin ti o fonu lati daabo bo nkan ti yoo se ni suta, Ikeje: àfìjọ owo pelu ẹnití ko se fi aya bale si wipe ko ni di ota; nitoripe dájúdájú owo ninu iṣesí rẹ niki eeyan ma so ki o si fi di ibiti o ye nitori fiferan re; iyen ni yoo fa Kiko fun ẹnití o to si ti yoo si je okunfa iya fun ẹnití o se, Ikejo: àfìjọ ẹnití o gba lona aileto pelu ẹnití o jeun laiyo.
9. Assanadiy is sọ pé: nibi ifuni niró a ni lati ri nkan méjì, àlàkọkọ: ki a gbá ni ọna toyẹ, ẹlẹẹkeji: ki a lo sí bí ti ó yẹ ki a lo sí, ti ọkan nínú méjèejì bati kúrò yóò padà di ìnira... won lè sọ pé: itọka sí lo sí ibi idunumo wa larin mojẹmu mejeeji, eniyan o lè rí konge nina owó síbi tí otọ ayaafi ki o wá owo ni ọna to yẹ kó tó wà.