Hadiisi: dájúdájú ninu nkan ti emi nbẹru fún nípa yin ti mo bá lọ tán ni yodoyindin aye àti ọsọ rẹ ti wọn yóò si fún yín

عَنْ أَبٍي سَعِيدٍ الخُدْرِيَّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ:
أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ جَلَسَ ذَاتَ يَوْمٍ عَلَى المِنْبَرِ وَجَلَسْنَا حَوْلَهُ، فَقَالَ: «إِنِّي مِمَّا أَخَافُ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِي، مَا يُفْتَحُ عَلَيْكُمْ مِنْ زَهْرَةِ الدُّنْيَا وَزِينَتِهَا» فَقَالَ رَجُلٌ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَوَيَأْتِي الخَيْرُ بِالشَّرِّ؟ فَسَكَتَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقِيلَ لَهُ: مَا شَأْنُكَ؟ تُكَلِّمُ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَلاَ يُكَلِّمُكَ؟ فَرَأَيْنَا أَنَّهُ يُنْزَلُ عَلَيْهِ؟ قَالَ: فَمَسَحَ عَنْهُ الرُّحَضَاءَ، فَقَالَ: «أَيْنَ السَّائِلُ؟» وَكَأَنَّهُ حَمِدَهُ، فَقَالَ: «إِنَّهُ لاَ يَأْتِي الخَيْرُ بِالشَّرِّ، وَإِنَّ مِمَّا يُنْبِتُ الرَّبِيعُ يَقْتُلُ أَوْ يُلِمُّ، إِلَّا آكِلَةَ الخَضْرَاءِ، أَكَلَتْ حَتَّى إِذَا امْتَدَّتْ خَاصِرَتَاهَا اسْتَقْبَلَتْ عَيْنَ الشَّمْسِ، فَثَلَطَتْ وَبَالَتْ، وَرَتَعَتْ، وَإِنَّ هَذَا المَالَ خَضِرَةٌ حُلْوَةٌ، فَنِعْمَ صَاحِبُ المُسْلِمِ مَا أَعْطَى مِنْهُ المِسْكِينَ وَاليَتِيمَ وَابْنَ السَّبِيلِ - أَوْ كَمَا قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ - وَإِنَّهُ مَنْ يَأْخُذُهُ بِغَيْرِ حَقِّهِ، كَالَّذِي يَأْكُلُ وَلاَ يَشْبَعُ، وَيَكُونُ شَهِيدًا عَلَيْهِ يَوْمَ القِيَامَةِ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 1465]

Láti ọdọ bàbá Sa'eed Al-Khudriy ki Ọlọhun yọnu si:
Dájúdájú Anọbi (kí ikẹ Ọlọhun ati ọla Rẹ máa ba a) o joko ni ọjọ kan lórí minbari ti awa si joko ní ẹgbẹ rẹ, ló bá sọ pé: "dájúdájú ninu nkan ti emi nbẹru fún nípa yin ti mo bá lọ tán ni yodoyindin aye àti ọsọ rẹ ti wọn yóò si fún yín" ni arákùnrin kan bá sọ pé: mope irẹ Ojisẹ Ọlọhun: ṣe oore le tun mu aburú wa ni? Anọbi (ki ikẹ Ọlọhun ati ọla Rẹ máa ba a) bá dakẹ kò sọrọ, ni wọn bá sọ fún arákùnrin náà pé: kí ló ṣe ọ? o nba Anọbi (ki ikẹ Ọlọhun ati ọla Rẹ máa ba a) sọrọ kò si bá ọ sọrọ? la bá ri pé Qur'an nsọkalẹ fún Anọbi lọwọ ni? ó sọ pé: ni o ba nnu oogun kúrò ní ara rẹ, ni o ba sọ pé: "nibo ni onibeerè náà wà? "bi ẹni pé o yin-in, lo bá wa sọ fun pe: "kii ṣe pé oore a máa mú aburú wa, dájúdájú irúgbìn iṣẹ palẹ ojo o le pa ẹranko tí ó jẹ tàbí kó fẹẹ pa á ayaafí tí eranko náà bá jẹ nibẹ, ti o si ri pé inú ti kun kẹkẹ ti o fi ewéko náà silẹ o lọ yeerun osi náà tọtọ, o tọ o yagbẹ o tun fi ẹnu jẹ koríko lọ, dájúdájú owo tabi dukia yi ni ewéko tútù to dùn, mandala eyi ti yóò mọ bẹ pẹlu musulumi nínú èyí tí o ná fún alaini ọmọ orukan àti onírin àjò - tabi gẹgẹ bí Anọbi ṣe sọ - ki ikẹ Ọlọhun ati ọla Rẹ maa ba a - eni tó bá gba dukia náà láì ṣe ọna ẹtọ o da bí ẹni tí njẹ un ti ko yo ni, yóò sì jẹ ibalẹjọ fun ni ọjọ igbende.
[O ni alaafia] - [Ohun ti wọ́n fi ẹnu kò lé lórí ni] - [Sọhiihu ti Bukhaariy - 1465]

Àlàyé

Anọbi - kí ikẹ Ọlọhun ati ọla Rẹ máa ba a - joko lẹ ori minbari ni ọjọ kan ti mbá awọn ọmọ lẹyìn rẹ sọrọ, o si ṣọ pe:
dájúdájú eyí ti o pọ ti mo nbẹru tí mo sì npáya fún nípa yin lẹyin mi ni ohun tí wọn yóò ṣi silẹ fún yin nínú àwọn ìbùkún ilẹ ati aye ati ọsọ rẹ àti ẹwà rẹ ati awọn orisirisi igbadun ati aṣọ ati awọn irúgbìn àti awọn nkan míran ti awọn eniyan ma fi nse iyanran àti akọ to un ti pé isẹku rẹ kéré.
Ni arákùnrin kan bá sọ pé: ọsọ aye idẹra lo jẹ láti ọdọ Ọlọhun, se idẹra yi yoo tun pada di iya ati ìbáwí ni bi?!
ni awọn eniyan ba bu onibeere naa nigbati wọn ri pe Anọbi (ki ikẹ Ọlọhun ati ọla Re máa ba a) dakẹ ti kò sọrọ, wọn ro pé oti mu Anọbi binu ni.
O padà wá hàn pé dájúdájú Anọbi (ki ikẹ Ọlọhun ati ọla Rẹ máa ba a) ngba waayi kuraani lọ wọ (Kuraani nsọ kalẹ fun) o wa bẹrẹ síní nu oogun ojú rẹ kúrò, o wa sọ pé: onibeere náà dà?
O sọ pé: emi ni.
Anọbi dupẹ fún Ọlọhun o si fi iyin fun, leyin náà ni o sọ pé: oore gangan koni mu nkan wa ju oore lọ, ṣugbọn nkan yindin won yi kii se oore pọnbele nítorí awọn wahala ati ifiga gbága lórí rẹ ati igbaju mọ ti kii jẹ ki a le gbaju mọ ọrun ni pípé, lẹyin naa ni o wa se àpèjúwe rẹ, o sọ pé: dájúdájú irúgbìn iṣẹ palẹ ojo ati titutu rẹ; òhun ni iru irúgbìn kan ti aa ma wu ewurẹ tabi àgùntàn lati jẹ ẹ, ti o bá jẹ pẹlu parahan ati wọbia yóò pa tabi ko fẹ pa a, ayaafi ẹran ti o jẹ ewé tutu yi ti ẹgbẹ kan inu rẹ bá ti kun yóò fi yoku silẹ, leyin náà yóò kọjú sí òòrùn lati sinmi, yóò jagbẹ yóò tó bẹẹ ni yóò gbé awon eyi to kù ni enu rẹ mi, lẹyìn naa yóò tún padà sí bẹ lati jẹ.
dájúdájú dukiya yi bi ewéko to tutù daada ni ti o si dùn, ọpọ rẹ le pani tabi ki o fẹẹ pani; ayaafi ti o ba jẹ diẹ ti o ni bukaata si ti yóò sì tó ní ọna ẹtọ, irú bẹ ko nii mu ìnira lọwọ, idẹra musulumi ohun ni ẹnití o bá aláìní ati ọmọ orukan ati onírinàjò ninu rẹ, ẹnití o bá gbà pẹlu ẹtọ rẹ wọn yóò fi ibukún si fun, ẹni tí o bá gba a láì ṣe pẹlu ẹtọ rẹ àpèjúwe rẹ o dà gẹgẹ bi ẹnití njẹ un tiko yó, yóò padà jẹ ibalẹjo fún un ni ọjọ igbende.

Lára àwọn àǹfààní hadiisi naa

1. An-Nawawi sọ pé: pàtàkì owo (Dukiya) wa nínú rẹ fún ẹniti o bá gba owo naa ni ọna ẹtọ ti o si na sí awọn ọna daada.
2. Ìfun ni niro láti ọdọ Anọbi (kí ikẹ Ọlọhun ati ọla Rẹ máa ba a) nipa isesi ìjọ rẹ, àti ọsọ aye ati wàhálà ti wọn yóò pada ṣilẹkun rẹ fún wọn.
3. Nínú imọna Anọbi (ki ikẹ Ọlọhun ati ọla Rẹ máa ba a) ni ilana sise àkàwé ati òwe láti fi fa itumọ súnmọ.
4. Ìṣe ni lojúkòkòrò lori itọrẹ àánu ati ina owó sí awọn ọna daada ati ìkini nílọ láti má ma ṣe ahun.
5. À o ri di mu ninu ọrọ rẹ pe: "dájúdájú oore kii mú aburú lọwọ" dájúdájú arisiki ko da bí o bá pọ ninu àpapọ oore ni, aburú aa ma ṣẹlẹ si latara ifi ṣe ahun sí àwọn ti wọn lẹtọ si, ati ina ni ina apa sí bi nkan ti ko bá òfin mu, ati pe gbogbo nkan tí Ọlọhun bati se idajọ pe ko jẹ oore kò ní jẹ aburú bẹẹni ida keji rẹ náà, ṣugbọn wọn bẹru lori ẹni tí wọn ṣe oore fún ki iṣẹ ati iwuwasi rẹ ma ba faa aburú fún un.
6. Gbígbé ikanju fesi ju silẹ nígbàtí o ba ni bukata si ìronú jinlẹ̀.
7. At-tibiyy sọ pé: a o mú oríṣi mẹrin ninu rẹ, ẹni ti ó bá jẹ níbẹ ni ẹni tí o gbádùn ni ijẹ kọja ààlà ni ti wọbia titi ikun rẹ fi wu sibẹ ko si ṣiwọ kúrò ìparun yóò yara ba, ẹni tí o ba jẹ nibẹ ṣugbọn o fi ọgbọn àti ète si lati le ti àìsàn danu lẹyin ti o ti jẹ pupọ ti o pada wa borí rẹ ti o tun fa iparun fun, ṣugbọn eni ti o jẹ ti o tètè yara lati mu eyi tó lè munira ba kúrò titi o fi lọọ papọ iru ẹni bẹẹ yóò la, ẹni tó bá jẹ́un laijẹ ajẹjù ti ko ṣi ṣe wọbia mọ, ti o ba mọ lórí iwọnba ti yóò di ebi tí yóò sì mú isẹmi rẹ duro, alakọkọ ni apajuwe alaigbagbọ (Keferi) ẹkeji ni àpèjúwe ẹlẹsẹ ti o gbagbera lati ṣiwọ kuro nibi ẹsẹ ati lati tuba titi àsìkò rẹ fi kọjá, ẹkẹta ni ẹni ti ó dapọ mọrawọn ti o yara sí ituba nígbàtí yóò jẹ itẹwọgba, ẹkẹrin ni àpèjúwe ẹni tó maye ni kékeré ti nwa ọrun.
8. Ibn Al-Muneer sọ pe: nibi Hadith yi awọn ojupọna àfìjọ tuntun wa nibẹ, Akọkọ rẹ: àfìjọ owo (Dukia) ati gbigbeeru rẹ pẹlu eweko ati jijade rẹ, Ikeji: àfijọ yiyo gbendu níbi ise sise ati awọn okunfa pẹlu awọn ẹran ọsin ti o wu níbi koriko jijẹ, Ikẹta: àfijọ wiwa pipọ si nibẹ ati titọju rẹ pamọ níbi jijẹ ati níbi rirokun, Ikẹrin: àfijọ ohun ti o jade níbi owo pẹlu titobi rẹ ninu ẹmi titi ti o fi de ibi asọgbọnu níbi sise ahun pẹlu rẹ nibi nkan ti ẹran ọsin nju nkan ija, atipé itọka ti o daju wa nibe lọ si ibi sise ni idọti niti Sharia, Ikarun: àfijọ ẹnití o fẹyin ti nipa kiko Jọ ati pipa pọ rẹ pẹlu ewurẹ nigbati o ba sinmi, ti o si ni anfaani abala re ni ẹnití o doju ko ibiti orun wa; nitori dájúdájú o wa ninu iṣesí re ti o daaju ni didake ati ni pelepele, itọka si si tun wa nibẹ lọsi ibi mimọ awọn anfaani, Ikẹfa: àfijọ iku ti o papapo ti o lodi si iku nkan ọsin ti o fọnu lati daabo bo nkan ti yoo se ni suta, Ikeje: àfijọ owo pẹlu ẹnití ko se fi aya balẹ si wipe ko ni di ọta; nitoripe dájúdájú owo ninu iṣesí rẹ ni ki eeyan ma so ki o si fi di ibiti o ye nitori fifẹran rẹ; iyẹn ni yoo fa Kikọ fun ẹnití o to si ti yoo si je okunfa iya fun ẹnití o se, Ikẹjọ: àfijọ ẹnití o gba lọna ailẹtọ pẹlu ẹnití o jẹun laiyo.
9. Assanadiy sọ pé: nibi ifuni niró a ni lati ri nkan méjì, alakọkọ: ki a gba a ni ọna to yẹ, ẹlẹẹkeji: ki a lo sí bi ti ó yẹ ki a lo sí, ti ọkan nínú méjèejì bati kúrò yóò padà di ìnira... wọn lè sọ pé: itọka lọ sí ibi idunumọ wa laarin majẹmu mejeeji, eniyan o lè rí kongẹ nina owó síbi tí o tọ ayaafi ki o wa owo ni ọna to yẹ kó tọ wa.