ဟဒီးဆ်: ဧကန်အမှန်ပင် ကျွန်ုပ်တို့(မွတ်စ်လင်မ်များ)နှင့် ၎င်း(မွတ်စ်လင်မ်မဟုတ်သူ)တို့ကြား၌ရှိသည့် ပဋိညာဉ်သည် ဆွလာသ်ပင်ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ အကြင်သူသည် ဆွလာသ်ဆောက်တည်ခြင်းကို စွန့်လွှတ်ပါက ထိုသူသည်အမှန်ပင် ကာဖိရ်ဖြစ်သွားမည်။

عن بريدة قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: «إن العهد الذي بيننا وبينهم الصلاة، فمن تركها فقد كفر».
[صحيح] - [رواه الترمذي والنسائي وابن ماجه وأحمد]

ဗုရိုင်းဒဟ်(ရဿွိယလ္လာဟုအန်ဟု)က ဆင့်ပြန်ခဲ့သည်။ တမန်တော်မြတ်(ဆွလ္လလ္လာဟုအလိုင်းဟိဝစလ္လမ်) မိန့်ကြားတော်မူသည်။ ဧကန်အမှန်ပင် ကျွန်ုပ်တို့(မွတ်စ်လင်မ်များ)နှင့် ၎င်း(မွတ်စ်လင်မ်မဟုတ်သူ)တို့ကြား၌ရှိသည့် ပဋိညာဉ်သည် ဆွလာသ်ပင်ဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ အကြင်သူသည် ဆွလာသ်ဆောက်တည်ခြင်းကို စွန့်လွှတ်ပါက ထိုသူသည်အမှန်ပင် ကာဖိရ်ဖြစ်သွားမည်။
ဤဟဒီးဆ်သည် ဆွဟီးဟ် အဆင့်ရှိသည်။ - သိရ်မိဇီကျမ်း။

ရှင်းလင်းချက်

အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ ရစူလ်တမန်တော်မြတ်(ဆွလ္လလ္လာဟုအလိုင်းဟိဝစလ္လမ်)က မိန့်ကြားတော်မူခဲ့သည်မှာ ဧကန်မုချ ကျွန်ုပ်တို့အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်များနှင့် အစ္စလာမ်ဘာသာဝင် မဟုတ်သူများကြား သို့မဟုတ် မွတ်စ်လင်မ်များနှင့် မုနာဖိက် အရေခြုံများကြားတွင်ရှိသည့် အကာအကွယ်ပေးခြင်း၊ ကတိသစ္စာတရားနှင့် သက်ဆိုင်သည့် ပဋိညာဉ်သည် ဆွလာသ်ပင်ဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ဆွလာသ်ဆောက်တည်ခြင်းဖြစ်သည်။ တနည်းအားဖြင့် ဆွလာသ်ကိုဆုပ်ကိုင်ထားပါက ထိုဆွလာသ်သည် လူတစ်ဦး၏လုံခြုံမှုနှင့် ၎င်း၏အသက်ကို ကာကွယ်မှုပေးရန် ဝါဂျိဗ်ဖြစ်စေသည့်အကြောင်းခံတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ အကြင်သူသည် ဆွလာသ်ဆောက်တည်ခြင်းကို စွန့်လွှတ်ပါက မုချထိုသူသည် ကာဖိရ်ဖြစ်သွားပြီး အကာအကွယ်ပေးခံရခြင်းမှ ထွက်သွားမည်ဖြစ်သည်။ ဆွလာသ်သည် ‘ရှဟာဒသိုင်းန်’သက်သေခံခြင်းနှစ်ခု၏နောက်တွင် အစ္စလာမ်သာသနာ၏ အကြီးမားဆုံး မဏ္ဍိုင်ကြီးဖြစ်သည့်အတွက် ၎င်းကိုစွန့်လွှတ်သူသည် ကာဖိရ်ဖြစ်သွားမည်။ ဆွလာသ်ကိုတမင် စွန့်လွှတ်သူသည် လောကီဘဝနှင့် နောင်တမလွန်ဘဝ၌ ဂုဏ်အသရေဆုတ်ယုတ်မည်ဖြစ်ပြီး အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏အမျက်ဒေါသနှင့် ပြစ်ဒဏ်ခံရမည့်သူလည်းဖြစ်သည်။ ဆွလာသ်အား တမင်စွန့်လွှတ်ခြင်းကို နှစ်မျိုးခွဲခြားထားသည် ပထမတစ်မျိုးမှာ- ဆွလာသ် ဖရ်ဿ်ွဖြစ်ကြောင်းကိုငြင်းပယ်၍ စွန့်လွှတ်ခြင်း။ ဤသည် ပညာရှင်များအားလုံး တညီတညွတ်တည်းဆုံးဖြတ်ချက်အရ ကာဖိရ်ဖြစ်သည်။ ဒုတိယတစ်မျိုးမှာ- ဆွလာသ်ဆောက်တည်ခြင်းကို ပျင်းရိပေါ့ဆ၍ စွန့်လွှတ်ခြင်း။ ထိုသို့စွန့်လွှတ်ခြင်းသည်လည်း ရှင်းလင်းပြတ်သားသည့် အထောက်အထားများအရ ကာဖိရ်ပင်ဖြစ်သည်။ ဤဟဒီးဆ်တော်သည် ထိုရှင်းလင်းပြတ်သားသည့်အထောက်အထားများအနက်မှ တစ်ခုပင်ဖြစ်သည်။ ဤအဆိုသည် ဆွဟာဗဟ်အများစု၏ အဆိုဖြစ်ပြီး၎င်းတို့ထံမှ မှန်ကန်ခိုင်လုံသည့် စနဒ်ကွင်းဆက်များဖြင့် လာရှိထားသည်။ ယင်းအဆိုနှင့်ဆန့်ကျင်ဘက် ဆွဟာဗဟ်တစ်ပါးပါးက အဆိုပြုခဲ့သည်ဟူ၍လည်း မသိရှိရပေ။ ဤအဆိုသည် ဆွဟာဗဟ်များ၏‘အိဂ်ျမအ်’ တညီတညွတ်တည်းဆုံးဖြတ်ချက်ဖြစ်သည်ဟူ၍ သာသနာ့ပညာရှင်များအနက် တစ်ဦးထက်မနည်းတင်ပြကြသည်။ ၎င်းတို့နောက်တွင် လာရှိသည့် ပညာရှင်တစ်စုကလည်း ဤအတိုင်းပင် အဆိုပြုကြသည်။ ဒုတိယအဆိုမှာ- ဧကန်မုချ ဤသည်ကဗီရဟ်ကြီးလေးသောအပြစ် အကုလ်သိုလ်ဖြစ်ပြီး ဆွလာသ်စွန့်လွှတ်သူအား သေဒဏ်စီရင်ရမည်။ သို့သော် ၎င်းသည် ကာဖိရ်မဖြစ်ပေ။ ဤသည် မာလိကီမဇ်ဟဗ်ဝင်များနှင့် ရှာဖိအီမဇ်ဟဗ်ဝင်များ၏အဆိုဖြစ်သည်။ တတိယအဆိုမှာ- ဧကန်မုချ ဤသည်ကဗီရဟ်ကြီးလေးသောအပြစ် အကုသိုလ်ဖြစ်ပြီး ဆွလာသ်ကိုစွန့်လွှတ်သူအား သေဆုံးသည်အထိ သို့မဟုတ် သောင်ဝ်ဗဟ်ဝန်ချတောင်းပန်မှုပြုသည်အထိ ချုပ်နှောင်ထားရမည်။ သို့သော်၎င်းသည် ကာဖိရ်မဖြစ်ပေ။ ဤသည် ဟနဖီမဇ်ဟဗ်ဝင်များ၏အဆိုဖြစ်သည်။ အကယ်၍ အကြင်သူသည် အိပ်ပျော်သွားခြင်း သို့မဟုတ် မေ့လျော့သွားခြင်း စသည့်အကြောင်းပြချက်တစ်ခုခုကြောင့် ဆွလာသ်အချိန်ကုန်ဆုံးသွားသည်အထိ မဆောက်တည်ဖြစ်ပါက ထိုသူသည် ခြွင်းချက်ပေးခြင်းခံရသူဖြစ်ပြီး သတိရသည့်အခါ ‘ကဿွာ’ပြန်လည်ဆောက်တည်ရန်တာဝန်ရှိသည်။