+ -

عَنْ أَبي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«مَا مِنْ صَاحِبِ ذَهَبٍ وَلَا فِضَّةٍ، لَا يُؤَدِّي مِنْهَا حَقَّهَا، إِلَّا إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ، صُفِّحَتْ لَهُ صَفَائِحُ مِنْ نَارٍ، فَأُحْمِيَ عَلَيْهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ، فَيُكْوَى بِهَا جَنْبُهُ وَجَبِينُهُ وَظَهْرُهُ، كُلَّمَا بَرَدَتْ أُعِيدَتْ لَهُ، فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ، حَتَّى يُقْضَى بَيْنَ الْعِبَادِ، فَيَرَى سَبِيلَهُ، إِمَّا إِلَى الْجَنَّةِ، وَإِمَّا إِلَى النَّارِ» قِيلَ: يَا رَسُولَ اللهِ، فَالْإِبِلُ؟ قَالَ: «وَلَا صَاحِبُ إِبِلٍ لَا يُؤَدِّي مِنْهَا حَقَّهَا، وَمِنْ حَقِّهَا حَلَبُهَا يَوْمَ وِرْدِهَا، إِلَّا إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ، بُطِحَ لَهَا بِقَاعٍ قَرْقَرٍ، أَوْفَرَ مَا كَانَتْ، لَا يَفْقِدُ مِنْهَا فَصِيلًا وَاحِدًا، تَطَؤُهُ بِأَخْفَافِهَا وَتَعَضُّهُ بِأَفْوَاهِهَا، كُلَّمَا مَرَّ عَلَيْهِ أُولَاهَا رُدَّ عَلَيْهِ أُخْرَاهَا، فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ، حَتَّى يُقْضَى بَيْنَ الْعِبَادِ، فَيَرَى سَبِيلَهُ إِمَّا إِلَى الْجَنَّةِ، وَإِمَّا إِلَى النَّارِ» قِيلَ: يَا رَسُولَ اللهِ، فَالْبَقَرُ وَالْغَنَمُ؟ قَالَ: «وَلَا صَاحِبُ بَقَرٍ، وَلَا غَنَمٍ، لَا يُؤَدِّي مِنْهَا حَقَّهَا، إِلَّا إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ بُطِحَ لَهَا بِقَاعٍ قَرْقَرٍ، لَا يَفْقِدُ مِنْهَا شَيْئًا، لَيْسَ فِيهَا عَقْصَاءُ، وَلَا جَلْحَاءُ، وَلَا عَضْبَاءُ تَنْطَحُهُ بِقُرُونِهَا وَتَطَؤُهُ بِأَظْلَافِهَا، كُلَّمَا مَرَّ عَلَيْهِ أُولَاهَا رُدَّ عَلَيْهِ أُخْرَاهَا، فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ، حَتَّى يُقْضَى بَيْنَ الْعِبَادِ، فَيَرَى سَبِيلَهُ إِمَّا إِلَى الْجَنَّةِ، وَإِمَّا إِلَى النَّارِ» قِيلَ: يَا رَسُولَ اللهِ، فَالْخَيْلُ؟ قَالَ: «الْخَيْلُ ثَلَاثَةٌ: هِيَ لِرَجُلٍ وِزْرٌ، وَهِيَ لِرَجُلٍ سِتْرٌ، وَهِيَ لِرَجُلٍ أَجْرٌ، فَأَمَّا الَّتِي هِيَ لَهُ وِزْرٌ، فَرَجُلٌ رَبَطَهَا رِيَاءً وَفَخْرًا وَنِوَاءً عَلَى أَهْلِ الْإِسْلَامِ، فَهِيَ لَهُ وِزْرٌ، وَأَمَّا الَّتِي هِيَ لَهُ سِتْرٌ، فَرَجُلٌ رَبَطَهَا فِي سَبِيلِ اللهِ، ثُمَّ لَمْ يَنْسَ حَقَّ اللهِ فِي ظُهُورِهَا وَلَا رِقَابِهَا، فَهِيَ لَهُ سِتْرٌ وَأَمَّا الَّتِي هِيَ لَهُ أَجْرٌ، فَرَجُلٌ رَبَطَهَا فِي سَبِيلِ اللهِ لِأَهْلِ الْإِسْلَامِ، فِي مَرْجٍ وَرَوْضَةٍ، فَمَا أَكَلَتْ مِنْ ذَلِكَ الْمَرْجِ، أَوِ الرَّوْضَةِ مِنْ شَيْءٍ، إِلَّا كُتِبَ لَهُ، عَدَدَ مَا أَكَلَتْ حَسَنَاتٌ، وَكُتِبَ لَهُ، عَدَدَ أَرْوَاثِهَا وَأَبْوَالِهَا، حَسَنَاتٌ، وَلَا تَقْطَعُ طِوَلَهَا فَاسْتَنَّتْ شَرَفًا، أَوْ شَرَفَيْنِ، إِلَّا كَتَبَ اللهُ لَهُ عَدَدَ آثَارِهَا وَأَرْوَاثِهَا حَسَنَاتٍ، وَلَا مَرَّ بِهَا صَاحِبُهَا عَلَى نَهْرٍ، فَشَرِبَتْ مِنْهُ وَلَا يُرِيدُ أَنْ يَسْقِيَهَا، إِلَّا كَتَبَ اللهُ لَهُ، عَدَدَ مَا شَرِبَتْ، حَسَنَاتٍ» قِيلَ: يَا رَسُولَ اللهِ، فَالْحُمُرُ؟ قَالَ: «مَا أُنْزِلَ عَلَيَّ فِي الْحُمُرِ شَيْءٌ، إِلَّا هَذِهِ الْآيَةَ الْفَاذَّةُ الْجَامِعَةُ»: {فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ، وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ} [الزلزلة: 8].

[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح مسلم: 987]
المزيــد ...

Yii a Abɩɩ Hʋrayrat nengẽ (Wẽnd yard be a yĩnga) a yeelame: Wẽnd Tẽn-tʋʋmã yeelame (Wẽnd pʋʋsg A la tɩlgr be a yĩnga):
«Ka tar sẽn yaa sãnem bɩ wanzur soaba, sẽn ka kõta Zaka, rẽndame tɩ dũni yikr raarã b rɩkd-a lame n maan piisds sẽn yaa Bugum sɑ-tʋʋlse, tɩ b wɩng-a Gεhannem pʋgẽ wã, n rɩk-a n piis a lʋgã la a rĩirã la a poorã, a sẽn maag fãa la b sẽn lebsd-a, raarã woglem yaa yʋʋm tus-pis-nu. Halɩ tɩ b wa bʋ yembsã ne taab sʋka, t'a yã a sorã, maa tɩ yaa arzãnã maa Bugmã».

[Naṣʋn Ṣahɩɩhʋn (Gom-sikdem sẽn manege)] - [B zemsa taab a zugu (A Al-Bʋẖaariy la a Muslim n reeg-a)] - [Ṣahɩɩh Muslim - 987]

bilgrã

Nabiyaamã (Wẽnd pʋʋsg la A tɩlgr be a yĩngɑ) a vẽnega n wilga arzεkã kõbg toor-toore, la a vẽneg n wĩnig ned ning sẽn ka kõ a Zak rolbo dũni yikr raarã. Lɑ sẽn be b pʋgẽ:
Rẽenemã : yaa sãnem la wanzuri la bũmb ning sẽn wõnd b yiibã, sẽn yaa arzεgse la lallgo, la bũmb ning Zak sẽn yaa tɩlae, tɩ b ka yãk-a n kõ, rẽnd sã n ta dũni yikr raarã, b yẽnegd-a lame n yõog-a (t'a yaa wala walse (rapεgdo), tɩ b rɩk-a n wɩng Gεhannem Bugmã pʋga, n rɩk-a n sɩbg a soabã ne-a, n bẽes a lʋgã la a rĩirã la a poorã, a sẽn maag fãa la b sẽn lebgd n wɩng-a, tɩ ninsaalã kell n duum ne halhaal-kãngã sẽn yɑɑ nongã, dũni wã yikri raar woglem sẽn ta yʋʋm pis-nu tõre, halɩ tɩ b wa bʋ bõn-naandsã ne taab sʋka, t'a yi arzãn ned maa Bugum neda.
Yiib soabã: yaa yʋgma soab sẽn ka yãkd a Zak la b hakε wã n kõ, la sẽn be a hakε wã pʋgẽ, yaa b pẽ-ba n kõ neb nins sẽn na n wa sẽn yaa nimbaan-nebã, rẽnd b na n talla yʋgem-kãensã n wa tɩ b yaa bεda n nobe, tɩ b waooglem yɩɩd b sẽn da yaa to-to dũnu wã. Tɩ b yεdg-ba n sẽeg-ba dũni yikr raarã, tẽng sẽn yaa yalenga n zems taaba, n gãneg a soabã beenẽ tɩ b tabd-a ne b nao wã la b rũmd-a ne b yẽnã, b baasgã sã n sε la b sɩngrã lebd n sɩnge, yẽ me na n dũuma halhaal-kãngã zugu, sẽn yaa nongã, dũni yikr raarã woglemã zãnga, sẽn ta yʋʋm pis-nu wã, halɩ tɩ Wẽnd wa bʋ nebã ne taab sʋka, t'a yaool n yi n yaa arzãn neda maa Bugum.
Tãab soabã: yaa niis la rũms soaba -piis la bʋʋse- soab sẽn ka kõta Zak sẽn yaa tɩlae n zao-a wã, b na n waa ne bãmbã tɩ b pidame, tɩ b sõorã yɩɩd a sẽn rag n yaa a soabã, baa fʋɩ ka boogd a pʋgẽ, b na n yεdg-b lame n rɩk a soabã n lob beenẽ dũni yikr raare, n gãneg-a tẽn-yaleng zug sẽn yaa zĩ-peellã, niisã maa rũmsã pʋgẽ yɩɩl-gond ka be ye, yɩɩl sẽn kaoog ka be, b fãa gillã yɩɩlã pidame tɩ b sɩfã pidi, tɩ b tã yẽnda ne b yɩɩlã la b tab-a ne b nao wã, b baasgã sã n wa tab n sε la b sɩngrã sẽn leb n sɩngdẽ, n kell n duum halhaal-kãngã pʋgẽ, sẽn yaa nangã, dũni yikr raare yalsgã, woglem sẽn yaa yʋʋm pis-nu wã, halɩ tɩ b wa bʋ bõn-naandsã ne taab sʋka, t'a yɩ arzãn neda maa Bugum neda.
Tãab soabã: yaa wiidi wã tarda, la wiidi wã yaa kõbg a tãabo:
Rẽenemã: b yaa zũnuub ne a soabã, a sã n rɩk wiidã n maan maan-tɩ-b-yã la puglgu la tall n zab ne lɩslaamdã nebã.
Yiib soabã: b yɩta sʋtr ne a soabã, ne ned ning sẽn rɩk b n zabd gɩhaadɩ Wẽnd sorã pʋgẽ, rẽ poorẽ t'a maneg n zã-b sõma, n wãbne-b sõma n yik ne b yεlã fãa, sẽn be a pʋgẽ, yaa a bas tɩ b rʋʋdsã rʋʋdẽ.
Tãab soabã: b yɩta keoor ne-a, ne ned ning sẽn rɩk-b tɩ yaa gɩhaadɩ n na n zab Wẽnd sorã pʋgẽ, n sõng lɩslaamdã, la a bas-b tɩ be bãoogẽ la moogẽ n wãbdẽ, a ka tar sẽn na n wãbe, rẽndame tɩ b gʋls a wãbrã sõore tɩ yaa keoore n kõ a soabã, la b leb n gʋls n kõ-a b bĩndã la b rʋʋdmã sõore tɩ yaa yel-sõmde, a ka tar a sẽn na n wãag a wĩirã n bas-b tɩ b zoe n kẽng yɩɩg n tʋg n wãb yamdã n gilgi, rẽndame tɩ Wẽnd gʋls a vũunã sõorã la b bĩndã tɩ yaa yel-sõmde n kõ-a. B soabã ka tar a sẽn na n pɩʋʋg ne-ba kʋɩlgẽ tɩ b yũ, a ka tara a sẽn rat n na n yũnug-ba rẽndame tɩ Wẽnd gʋls yũubã sõor yel-sõmd n kõ-a.
Rẽ poorẽ tɩ b sok Nabiyaamã (Wẽnd pʋʋsg la A tɩlgr be a yĩngɑ) bõeesã yelle, bãmb me yaa wala wiidi wã bɩɩ?
Rẽnd a yeelame: tɩ bʋʋd ka sig n welg tɩ yaa yẽ, sã n ka Aayar-kãngã to sẽn pɑoodã, a yaa sẽn gũbg tũudmã la Wẽnd kɩɩsg kõbg toor-toore, yẽ me la Wẽnd koεεg sẽn yeele: {Rẽnd ned ning sẽn wa n tʋma sẽn paood to-to fãa, tɩ yaa sõma, a yãt-a lame, lɑ ned ning sẽn wɑ n tʋmɑ tɩ yɑɑ wẽng to-to fãa ɑ yẽtɑ lɑme} [ Azzalzala : 8], rẽnd ned ning sẽn wa n tʋg n tʋm bõeesã zãabẽ, sẽn yaa tũudum, a yãta a yel-sõmde, la ned ning sẽn wa n tʋm a pʋgẽ Wẽnd kɩɩsgo, a yãta yẽ me sɩbgre, la woto gũbga tʋʋmã gilli.

Sẽn be Hɑdiisã yõod-rãmbẽ

  1. Wilgda Zak yãk n kõ sẽn yaa tɩlae wã la Pʋleng wẽng sẽn be ne ned ning sẽn gɩdgd-a wã.
  2. Wilgdame tɩ sẽn gɩdga Zak kũun ne kʋɩɩngo a ka kɩfl ye la a bee yell bedr zugu.
  3. Ninsaal paamda keoor ne yel-bãaneg nins sẽn be tũudmã pʋgẽ wã t'a sã n maan Anniy ne a yẽgrã Wẽnd yĩnga, baa t'a yel-bãanegã, a ka togl n na n maane.
  4. Hakε n be arzεkã pʋga tɩ ka tũ ne Zak ye.
  5. Hakε sẽn be yʋgmã wã pʋgẽ yaa b pẽ-ba, yaa b pẽ n kõ neb nins sẽn wata n yaa nimbãan-nebã b sẽn wat n yũ koomã ziigẽ wã; yaa sẽn na yɩl tɩ yɩ yol-yol ne tʋlsemã rãmba tɩ b ra kẽng zagsẽ wã ye, a leb n yaa yol-yol ne rũmsã, a ɭbn Baṭṭaal yeelame: hakε a yiib n be arzεkẽ wã: faril sẽn yaa tɩlae la zẽng sẽn ka rẽ, rẽnd pẽebã bee hakε-rãmb nins sẽn yaa zʋg waglã pʋgẽ wã la a ka tɩlae ye.
  6. Hakε-rãmb sẽn leb n be yʋgmã la niisã la rũmsã pʋgẽ yaa f sak n bas rʋʋdbã tɩ kẽng tɩ b sã n wa baood n na n peng-a t'a tʋg n rʋ.
  7. Bõeesã la bũmb fãa nas sẽn ka wa a zugu, kẽeda Wẽnd koεεga pʋga: (Rẽnd ned ning sẽn wa n tʋma sẽn paood to-to fãa, tɩ yaa sõma, a yãt-a lame, lɑ ned ning sẽn wɑ n tʋmɑ tɩ yɑɑ wẽng to-to fãa ɑ yẽt-ɑ lɑme).
  8. Aayarã pʋgẽ yamleoog kẽesg n be beenẽ, tɩ b maan tʋʋm sõmbse, baa tɩ yaa bilfu, la a le bugsd-b n yit tʋʋm wẽnsã, baa tɩ yaa yaalga.
Lebgrã: Ãnglε Urdiimdu Espayõlle Ẽndoneziimdu Wiguuriimdo Bãngeliindu Fãrendã Turkiindu Risɩɩndã Bʋsnɑndã Sanhaliimdo Ẽndẽemdo Sɩnondo perisẽendo Vieetnãamdo Tɑgεloog Kurdiimdo Haoosa Portɩgaleemdo Malayalam goama Telgoomdo Sʋwaahɩlɩɩmdo Taɩɩland rãmb goama Almaando Pastuumdu Asaneemdo Amharɩɩmdo Holandẽemdo Guzaratɩɩmdo Nepalẽemdo Rʋmaneemdo Hõngriimdo Oromoomdo الجورجية
Wilg Goɑmã lebg-rãmbã