بروز رسانی: هر کس غمی از غم‌های دنیا را از مؤمنی برطرف سازد، خداوند گرفتاری و غمی از غم‌های روز قیامت را از او برطرف می‌سازد،

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«مَنْ نَفَّسَ عَنْ مُؤْمِنٍ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ الدُّنْيَا نَفَّسَ اللهُ عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ، وَمَنْ يَسَّرَ عَلَى مُعْسِرٍ يَسَّرَ اللهُ عَلَيْهِ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ، وَمَنْ سَتَرَ مُسْلِمًا سَتَرَهُ اللهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ، وَاللهُ فِي عَوْنِ الْعَبْدِ مَا كَانَ الْعَبْدُ فِي عَوْنِ أَخِيهِ، وَمَنْ سَلَكَ طَرِيقًا يَلْتَمِسُ فِيهِ عِلْمًا سَهَّلَ اللهُ لَهُ بِهِ طَرِيقًا إِلَى الْجَنَّةِ، وَمَا اجْتَمَعَ قَوْمٌ فِي بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِ اللهِ يَتْلُونَ كِتَابَ اللهِ وَيَتَدَارَسُونَهُ بَيْنَهُمْ إِلَّا نَزَلَتْ عَلَيْهِمِ السَّكِينَةُ، وَغَشِيَتْهُمُ الرَّحْمَةُ، وَحَفَّتْهُمُ الْمَلَائِكَةُ، وَذَكَرَهُمُ اللهُ فِيمَنْ عِنْدَهُ، وَمَنْ بَطَّأَ بِهِ عَمَلُهُ لَمْ يُسْرِعْ بِهِ نَسَبُهُ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 2699]

از ابوهُرَیره رضی الله عنه روایت است که گفت: رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«مَنْ نَفَّسَ عَنْ مُؤْمِنٍ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ الدُّنْيَا نَفَّسَ اللهُ عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ، وَمَنْ يَسَّرَ عَلَى مُعْسِرٍ يَسَّرَ اللهُ عَلَيْهِ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ، وَمَنْ سَتَرَ مُسْلِمًا سَتَرَهُ اللهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ، وَاللهُ فِي عَوْنِ الْعَبْدِ مَا كَانَ الْعَبْدُ فِي عَوْنِ أَخِيهِ، وَمَنْ سَلَكَ طَرِيقًا يَلْتَمِسُ فِيهِ عِلْمًا سَهَّلَ اللهُ لَهُ بِهِ طَرِيقًا إِلَى الْجَنَّةِ، وَمَا اجْتَمَعَ قَوْمٌ فِي بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِ اللهِ يَتْلُونَ كِتَابَ اللهِ وَيَتَدَارَسُونَهُ بَيْنَهُمْ إِلَّا نَزَلَتْ عَلَيْهِمِ السَّكِينَةُ، وَغَشِيَتْهُمُ الرَّحْمَةُ، وَحَفَّتْهُمُ الْمَلَائِكَةُ، وَذَكَرَهُمُ اللهُ فِيمَنْ عِنْدَهُ، وَمَنْ بَطَّأَ بِهِ عَمَلُهُ لَمْ يُسْرِعْ بِهِ نَسَبُهُ». یعنی: «هر کس غمی از غم‌های دنیا را از مؤمنی برطرف سازد، خداوند گرفتاری و غمی از غم‌های روز قیامت را از او برطرف می‌سازد، و هر کس بر تنگدستی آسان بگیرد، خداوند در دنیا و آخرت بر او آسان می‌گیرد، و هر کس [عیب] مسلمانی را بپوشاند، خداوند در دنیا و آخرت [عیب] او را می‌پوشاند، و خداوند در کمک بنده است تا زمانی که بنده در کمک برادرش باشد، و هر کس راهی را بپیماید که در آن دانشی بجوید، خداوند به وسیلهٔ آن، راهی به سوی بهشت را برایش آسان می‌گرداند، و هیچ گروهی در خانه‌ای از خانه‌های خدا گرد هم نمی‌آیند تا کتاب خدا را تلاوت کنند و آن را میان خود بیاموزند، مگر آنکه آرامش بر آنان نازل می‌شود، و رحمت آنان را فرامی‌گیرد، و فرشتگان آنان را در بر می‌گیرند، و خداوند آنان را نزد کسانی که نزد اویند (فرشتگان مقرب) یاد می‌کند، و هر کس عملش او را [از رسیدن به درجات عالی] باز دارد، نسبش به سرعت او را [به آن درجات] نخواهد رساند».
[صحیح است] - [به روایت مسلم] - [صحيح مسلم - 2699]

شرح

پیامبر صلی الله علیه و سلم بیان کرده‌اند که پاداش مسلمان نزد خداوند، از جنس عملی است که آن مسلمان با دیگر مسلمانان انجام می‌دهد؛ پس هر کس غمی و سختی‌ای از غم‌های دنیا را از مؤمنی برطرف سازد، خداوند در مقابل، غمی از غم‌های روز قیامت را از او برطرف می‌سازد. و هر کس بر تنگدستی آسان بگیرد و کار را بر او سهل کند و سختی‌اش را برطرف نماید، خداوند در دنیا و آخرت بر او آسان می‌گیرد. و هر کس [عیب] مسلمانی را بپوشاند، مثلاً از او لغزش‌ها و خطاهایی را ببیند که شایستهٔ آشکار شدن نیست، خداوند در دنیا و آخرت [عیب] او را می‌پوشاند. و خداوند یاری‌دهندهٔ بندهٔ خود است، تا زمانی که آن بنده در مسیر یاری رساندن به برادرش در امور دینی و دنیوی او باشد، و این یاری می‌تواند با دعا، بدن، مال و غیر آن باشد. و هر کس در راه به دست آوردن دانش شرعی گام بردارد و قصدش از آن، رضایت خداوند متعال باشد، خداوند به وسیلهٔ آن، راهی به سوی بهشت را برایش آسان می‌گرداند. و هیچ گروهی در خانه‌ای از خانه‌های خدا گرد هم نمی‌آیند تا کتاب خدا را تلاوت کنند و آن را میان خود بیاموزند، مگر آنکه آرامش و وقار بر آنان نازل می‌شود، و رحمت خدا آنان را فرامی‌گیرد و در بر می‌گیرد، و فرشتگان آنان را احاطه می‌کنند، و خداوند از آنان نزد مقربان درگاهش ثنا می‌گوید، و همین شرافت بس که خداوند از بنده‌اش در ملأ اعلی یاد کند. و هر کس عملش ناقص باشد، [نسبش] او را به مرتبهٔ صاحبان اعمال [کامل] نمی‌رساند، پس شایسته است که بر شرافت نَسَب و فضیلت پدران تکیه نکند و در عمل کوتاهی نورزد.

از نکات این حدیث

1. ابن دقیق العید گفته است: این حدیثی بزرگ و دربردارندهٔ انواع علوم، قواعد و آداب است. در آن فضیلت برآوردن نیازهای مسلمانان و سود رساندن به آنان با هر آنچه ممکن است، از علم، یا مال، یا یاری، یا اشاره به مصلحتی، یا نصیحت، یا غیر آن، بیان شده است.
2. ترغیب به آسان گرفتن بر تنگدست [در پس گرفتن بدهی او].
3. تشویق به یاری کردن بندهٔ مسلمان، و اینکه خداوند متعال یاری‌دهنده را به اندازهٔ یاری‌ او به برادرش، یاری می‌کند.
4. از جملهٔ پوشاندن [عیب] مسلمان، پیگیری نکردن لغزش‌های اوست، و از یکی از سلف روایت شده که گفته است: گروهی را دیدم که عیبی نداشتند، اما از عیب‌های مردم سخن گفتند، پس مردم برای آنان عیب‌هایی ذکر کردند. و گروهی را دیدم که عیب‌هایی داشتند، اما از [گفتن] عیب‌های مردم خودداری کردند، پس عیب‌هایشان فراموش شد.
5. از لوازم پوشاندن [عیب] مردم، رها کردن منکر و تغییر ندادن آن نیست، بلکه [شخص] هم منکر را تغییر می‌دهد و هم [انجام دهنده‌اش را] می‌پوشاند. و این در حق کسی است که به فساد و زیاده‌روی در طغیان شناخته شده نیست. اما کسی که به آن معروف است، پوشاندن [عیب] او مستحب نیست، بلکه اگر بیم از مفسده‌ای نداشته باشد، کارش را به ولی امر ارجاع می‌دهد؛ زیرا پوشاندن [عیب] او، وی را به فساد تشویق می‌کند و او را بر آزار بندگان گستاخ می‌سازد و همچنین دیگر اهل شر و عناد را گستاخ می‌سازد.
6. تشویق به طلب علم و تلاوت و آموزش قرآن.
7. نووی گفته است: در این حدیث دلیلی بر فضیلت گرد هم آمدن برای تلاوت قرآن در مسجد است... و ان شاء الله تعالی، گرد هم آمدن در مدرسه و رباط و مانند آن نیز در به دست آوردن این فضیلت، به مسجد ملحق می‌شود.
8. پاداش را خداوند تنها بر اعمال مترتب کرده است، نه بر اصل و نسب.