حديث: هر کجا که هستی، از الله پروا دار؛ و پس از گناه، نیکی کن تا آن را محو کند؛ و با مردمان به خُلق نیکو معاشرت نما

‌عَنْ ‌أَبِي ‌ذَرٍّ، ‌جُنْدُبِ ‌بْنِ ‌جُنَادَةَ، ‌وَأَبِي ‌عَبْدِ ‌الرَّحْمَنِ، ‌مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«اتَّقِ اللَّهَ حَيْثُمَا كُنْت، وَأَتْبِعْ السَّيِّئَةَ الْحَسَنَةَ تَمْحُهَا، وَخَالِقْ النَّاسَ بِخُلُقٍ حَسَنٍ».
[قال الترمذي: حديث حسن] - [رواه الترمذي] - [الأربعون النووية: 18]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از اباذر، جُندَب بن جُناده و ابو عبدالرّحمن، معاذ بن جَبَل رضی الله عنهما روایت است که پیامبر صلّی الله علیه وسلّم فرمودند:
«هر کجا که هستی، از الله پروا دار؛ و پس از گناه، نیکی کن تا آن را محو کند؛ و با مردمان به خُلق نیکو معاشرت نما».
[قال الترمذي: حديث حسن] - [ترمذی روایت کرده] - [الأربعون النووية - 18]

توضیح

پیامبر اکرم ﷺ به سه امر بلندمرتبه فرمان می‌فرمایند: نخست: پروای از الله متعال که با به‌جای آوردن فرایض و ترک محرمات محقَّق می‌گردد؛ در هر مکان و زمان و حالی، چه در نهان و چه در آشکار، در تندرستی و در سختی، و دیگر احوال. دوم: هرگاه در ورطه‌ی گناهی غلتیدی، پس از آن نیکی پیشه کن؛ از نماز و صدقه و نیکی و صله‌رحم و توبه و مانند اینها؛ که این [کار] آن گناه را محو می‌سازد. سوم: با مردمان به اخلاق نیکو رفتار کن؛ با گشاده‌رویی در برابرش، و نرمی و ملایمت، و گستردن معروف و بازداشتن آزار از دیگران.

از فوائد حدیث

1. الله متعال بر بندگانش منّت نهاده و دامن‌اش از رحمت و آمرزش و عفو گستران است.
2. این حدیث والا سه حق برین را در بر می‌گیرد: حق الله متعال به وسیلۀ تقوا،
3. و حق نفس از طریق جبران گناه با نیکی‌ها، و حق مردم با رفتارِ اخلاقی و شایسته.
4. ترغیب و تشویق به انجام کارهای نیک پس از لغزش‌ها، و همچنین خوش‌اخلاقی که خود از ویژگی‌های تقواست؛ و این دو برای تأکید و تبیین بیشتر، جداگانه برشمرده شده‌اند.