حديث: البرُّ حُسنُ الخُلُقِ وَالإِثمُ ما حاكَ فِي نفْسِك وكَرِهْتَ أَنْ يَطَّلَعَ عَلَيْهِ النَّاسُ». «نيکی يعنی خوش خُلقی؛ و بدی عبارت است از چيزی که در درون تو ترديد ايجاد نمايد و دوست نداشته باشی مردم از آن اطلاع پيدا کنند

عَنِ النَّوَّاسِ بْنِ سِمْعَانَ الْأَنْصَارِيِّ رضي الله عنه قَالَ:
سَأَلْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنِ الْبِرِّ وَالْإِثْمِ، فَقَالَ: «الْبِرُّ حُسْنُ الْخُلُقِ، وَالْإِثْمُ مَا حَاكَ فِي صَدْرِكَ، وَكَرِهْتَ أَنْ يَطَّلِعَ عَلَيْهِ النَّاسُ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 2553]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از نوّاس بن سمعان انصاری رضی الله عنه روایت است که فرمود:
از رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد نیکی و گناه پرسیدم، و ایشان فرمودند: «البرُّ حُسنُ الخُلُقِ وَالإِثمُ ما حاكَ فِي نفْسِك وكَرِهْتَ أَنْ يَطَّلَعَ عَلَيْهِ النَّاسُ». «نيکی يعنی خوش خُلقی؛ و بدی عبارت است از چيزی که در درون تو ترديد ايجاد نمايد و دوست نداشته باشی مردم از آن اطلاع پيدا کنند».
[صحیح] - [مسلم روایت کرده] - [صحیح مسلم - 2553]

توضیح

از رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد نیکی و گناه پرسیده شد، ایشان فرمودند:
بزرگ‌ترین صفات نیکوکاری، اخلاق نیک با الله متعال از طریق تقوا است، و با مردم از طریق تحمل اذیت، عدم عصبانیت، چهره‌ای بشاش، گفتار نیکو، برقراری ارتباط، اطاعت، مهربانی، احسان، برخورد و معاشرت نیک می باشد.
و اما گناه همان است که درون انسان را دچار تردید می کند، بدون اینکه دلش به او آرام گیرد، شک و ترس در دلش پدید آید که گناه است، و نخواهد آن را آشکار نماید، زیرا برای بزرگان و مردم الگو و کامل کار زشت پنداشته می شود، زیرا نفس طبیعتاً دوست دارد مردم در مورد خوبی هایش مطلع باشند، پس هرگاه نفس دوست نداشته باشد که مردم از بعضی اعمالش آگاه شوند، این گناهی است که خیری در آن نیست.

از فوائد حدیث

1. تشویق به اخلاق حسنه؛ زیرا حسن خلق یکی از بزرگترین صفات نیکی است.
2. موضوع حق و باطل بر مؤمن پوشیده نیست، بلکه حق را با نوری که دلش است می شناسد، و از باطل نفرت نموده و آن را انکار می کند.
3. از نشانه های گناه، اضطراب و آشفتگی قلب، و دوست نداشتن اطلاع مردم از آن است.
4. سندی می گوید: این در مورد مسائل مشتبه است که مردم از تعیین یکی از طرفین اطلاعی ندارند؛ در غیر این صورت چیزی که در شرع به آن امر شده بدون ظهور دلیل بر خلاف چیزی که در نیکی است، و نیز آن گناهی که از آن نهی شده، و در هردو مورد نیازی به استفتاء و اطمینان قلبی وجود ندارد.
5. مخاطب در حدیث صاحبان فطرت سلیم هستند، نه صاحبان دل های وارونۀ که نه خیری را می شناسند و نه از منکری منع می کنند، مگر آنچه که هوا و هوس شان به آن عادت کرده باشد.
6. الطیبی می گوید: گفته شده که نیکی در حدیث به معانی مختلف تعبیر شده است، در جای به آن چه نفس و قلب را مطمئن می سازد تفسیر شده، و در جای دیگر به ایمان تفسیر شده، و در جای دیگر به نزدیک شدن به الله متعال تفسیر شده، و در اینجا به اخلاق نیک، و اخلاق نیک چنین تفسیر شده: تحمل اذیت، عدم عصبانیت، گشاده رویی و گفتار نیکو، و همۀ این ها در معنی باهم شباهت دارند.