Ҳадис: Некӣ, ахлоқи нек аст, ва гуноҳ он чизест, ки дар дилат нооромӣ эҷод кунад ва нахоҳӣ ки мардум аз он огоҳ шаванд

عَنِ النَّوَّاسِ بْنِ سِمْعَانَ الْأَنْصَارِيِّ رضي الله عنه قَالَ:
سَأَلْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنِ الْبِرِّ وَالْإِثْمِ، فَقَالَ: «الْبِرُّ حُسْنُ الْخُلُقِ، وَالْإِثْمُ مَا حَاكَ فِي صَدْرِكَ، وَكَرِهْتَ أَنْ يَطَّلِعَ عَلَيْهِ النَّاسُ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 2553]

Аз Нувос ибни Симъони Ансорӣ (разияллоҳу анҳу) ривоят аст, ки гуфт:
Паёмбари Худо (Саллаллоҳу алайҳи ва саллам)-ро дар бораи некӣ ва гуноҳ пурсидам, фармуданд: "Некӣ, ахлоқи нек аст, ва гуноҳ он чизест, ки дар дилат нооромӣ эҷод кунад ва нахоҳӣ ки мардум аз он огоҳ шаванд".
[صحيح] - [رواه مسلم] - [Саҳеҳ Муслим - 2553]

Шарҳ

Паёмбар (Саллалоҳу алайҳи ва саллам) дар бораи некӣ ва гуноҳ пурсида шуд, фармуданд:
Бузургтарин хусусиятҳои некӣ ахлоқи нек ва бо тақво ба Аллоҳ Таъоло аст. Ва бо мардум, бо таҳаммули озор, камхашмӣ, чеҳраи кушода, сухани нек, силаи раҳм, итоат, хубӣ кардан, меҳрубонӣ, некӯкорӣ, ҳамзистии хуб ва дӯстии шоиста аст.
Аммо гуноҳ чизе аст, ки дар дил шубҳа ва нооромӣ эҷод мекунад. Ва он аз корҳое аст, ки инсон худ дар дилаш ба он шак дорад ва дилаш нисбат ба он осуда нест ва метарсад, ки гуноҳ бошад. Ва намехоҳад, ки он дар назди касе ошкор шавад, зеро дар назари мардумони бо обрӯ зишт менамояд. Зеро нафси инсон зотан дӯст медорад, ки мардум аз корҳои неки ӯ огоҳ шаванд. Пас, агар касе нахоҳад дигарон аз коре, ки анҷом додааст, бохабар шаванд, маълум мешавад, ки он кор гуноҳ аст ва хайре дар он нест.

Аз фоидаҳои ҳадис

1. Тарғиб ба ахлоқи неку, зеро хулқи нек яке аз бузургтарин сифатҳои некукорӣ аст.
2. Ҳақ ва ботил бар муъмин пӯшида намемонад, балки ӯ ҳақро бо нуре, ки дар қалбаш ҳаст, мешиносад ва аз ботил безор шуда, онро инкор мекунад.
3. Аз нишонаҳои гуноҳ ин аст, ки қалб нороҳат ва ноором мешавад ва шахс намехоҳад мардум аз он огоҳ шаванд.
4. Синдӣ мегӯяд: Ин сухан дар бораи муштабиҳот аст (корҳое, ки миёнаи ҳалол ва ҳаром қарор доранд) ва мардум дар онҳо ба таври қатъӣ яке аз ду ҷонибро намедонанд. Аммо корҳое ки шаръан дастур дода шудаанд ва бар зидди онҳо далеле вуҷуд надорад, онҳо аз аъмоли нек мебошанд. Ҳамчунин корҳое, ки шаръан манъ шудаанд, онҳо гуноҳанд, ва дар ин ду ҳолат ниёз ба пурсон кардани қалб ва оромиши он нест.
5. Мухотаб дар ҳадис соҳибони фитрати солим мебошанд, на онҳое, ки қалбҳояшон вожгун шудааст ва дигар некро нек намешиносанду бадро бад намешуморанд, магар он чизеро ки нафси онон дӯст бидорад.
6. Тайибӣ гуфтааст: Гуфта шудааст, ки истилоҳи "некию некӯкорӣ" дар ҳадис бо маъноҳои гуногун тафсир шудааст: Дар як маврид бар он чизе гуфта шудааст, ки нафс ба он ором мешавад ва қалб ба он итминон меёбад; дар ҷои дигар ба маънои имон омадааст; ва дар ҷои дигар он чи туро ба сӯи Худо наздик мекунад, дар ҳадиси мазкур "бир" ба хулқи нек тафсир шудааст. Ва хулқи нек инҳоянд: тахаммул (тобоварӣ) бар озор, кам ғазаб кардан, рӯи кушода доштан, сухани нек гуфтан ва монанди инҳо, ки ҳамаи ин маъноҳо ба ҳам наздиканд.