بروز رسانی: از خوبیِ اسلامِ شخص، رها کردنِ چیزی است که به او مربوط نمی‌شود

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«مِنْ حُسْنِ إِسْلَامِ المَرْءِ تَرْكُهُ مَا لَا يَعْنِيهِ».
[قال النووي: حديث حسن] - [رواه الترمذي وغيره] - [الأربعون النووية: 12]

از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که گفت: رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند:
«از خوبیِ اسلامِ شخص، رها کردنِ چیزی است که به او مربوط نمی‌شود.»
-

شرح

پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند: از کمال زیبایی‌های اسلامِ مسلمان و تمام بودن ایمان او، دوری گزیدن از گفتار و کرداری است که به او مربوط نمی‌شود و برایش اهمیت ندارد و سودی نمی‌رساند، یا از امور دین و دنیا که به او ارتباطی ندارد. زیرا مشغول‌شدن به چیزی که مربوط به انسان نیست، چه‌بسا او را از آنچه به او مربوط است باز دارد، یا او را به چیزی بکشاند که باید از آن اجتناب ورزد؛ چرا که انسان در روز قیامت دربارهٔ اعمالش مورد بازخواست قرار خواهد گرفت.

از نکات این حدیث

1. مردم در اسلام با یکدیگر تفاوت دارند، و همانا اسلام با برخی اعمال نیکوتر می‌گردد.
2. رها کردنِ یاوه‌گویی و بیهوده‌کاری از گفتار و کردار، نشانه‌ای از کمال اسلام شخص است.
3. ترغیب به مشغول شدن در آنچه به انسان مربوط است از امور دین و دنیای او؛ پس اگر از خوبیِ اسلامِ شخص، رها کردنِ چیزی است که به او مربوط نمی‌شود، پس از خوبیِ آن نیز مشغول شدن وی به آن چیزی است که به او مربوط می‌شود.
4. ابن قیم رحمه‌الله گفت: و به‌راستی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم تمام ورع را در یک جمله گرد آورد و فرمود: «از خوبیِ اسلامِ شخص آن است که چیزی را که به او مربوط نمی‌شود رها کند». و این شامل رها کردنِ هر آن چیزی است که به او ارتباطی ندارد: از سخن گفتن، و نگاه کردن، و شنیدن، و دست دراز کردن، و راه رفتن، و اندیشیدن، و دیگر حرکت‌های آشکار و پنهان. پس این‌ جمله، سخنی درمانگر در باب ورع است.
5. ابن رجب گفته: این حدیث، یکی از اصل و اساس‌های ادب است.
6. ترغیب به دانش‌طلبی؛ زیرا به‌وسیلهٔ آن انسان آنچه را که به او مربوط است از آنچه به او مربوط نیست تشخیص می‌دهد.
7. امر به معروف و نهی از منکر و نصیحت، از چیزهایی است که به انسان مربوط می‌شود؛ زیرا او بدان مأمور شده است.
8. این حدیث به طور کلی شامل دوری از چیزهایی می‌شود که به انسان ارتباطی ندارد؛ چه آنچه خداوند حرام کرده، چه چیزهایی که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم ناپسند دانسته است. همچنین شامل کارهایی است که نیازی به آن‌ها نیست از امور مربوط به آخرت، مثل حقیقت‌های غیبی یا جزئیات آفرینش و فرمان الهی. پرسش و کنجکاوی دربارهٔ مسائل فرضی و خیالی که هنوز رخ نداده‌اند، یا به ندرت اتفاق می‌افتند، یا اصلاً امکان وقوع آن‌ها وجود ندارد نیز از همین قبیل هستند.