Ab Adiis: yëkkëti nanu xalima gi ci ñatt, ci kiy nelaw ba baa muy yeewu, ak ci xale bi ba baa muy gént, ak ci dof bi ba baa muy xellu

عن علي رضي الله عنه عن النبي صلى الله عليه وسلم قال:
«رُفِعَ الْقَلَمُ عن ثلاثة: عن النائم حتى يَسْتَيْقِظَ، وعن الصبي حتى يَحْتَلِمَ، وعن المجنون حتى يَعْقِلَ».
[صحيح] - [رواه أبو داود والترمذي والنسائي في الكبرى وابن ماجه وأحمد] - [سنن أبي داود: 4403]

Jële nañu ci Aliyun yal na ko Yàlla dollee gërëm mu jële ci Yonnente bi yal na ko Yàlla dolli xéewal ak mucc mu wax ne:
«yëkkëti nanu xalima gi ci ñatt, ci kiy nelaw ba baa muy yeewu, ak ci xale bi ba baa muy gént, ak ci dof bi ba baa muy xellu».
[Wér na] - [Abóo Daawuda soloo na ko, ak At-tirmisiy, ak An-nasaa'iy ca Al-kubraa, ak Ibnu Maaja, ak Ahmat] - [Téere Sunna yi bu Abóo Daawuda - 4403]

Leeral

Yonnente bi yal na ko Yàlla dolli xéewal ak mucc day xibaare ne doomu Aadama lees toggu jëf ba mu des ñatt ñii:
Xale bu ndaw bi ba keroog muy màgg di mat.
Ak dof bi am xelam dem ba keerog muy dellusi.
Ak kiy nelaw ba keroog muy yeewu.
Kenn toggu leen jëf, def gi ñuy def bàkkaar deesu leen ko bindal, waaye dees na bindal yiw xale bi wolif dof bi ak kiy nelaw; ndax ñoom ñaar dañoo nekk ci anam goo xam ne nanguwul ag jaamu di ca wére, ngir li ag yég deñ ci ñoom.

Bokk na ci njariñi Adiis bi

1. Nit ki ñàkk warugar li koy sabab mooy benn nelaw gi tax ag yeewuwul ngir def warugar wi, walla at yu néew nga xam ne day teree mana def sa warugar, walla ag ndof gi nga xam ne xel miy liggéey da ciy dengi-dengi, walla lu ko niru niki màndi, kon ku ñàkk ag ràññee ak xam li wér, ag warugar dàqu ci moom ngir ñatti sabab yii; kon Yàlla ci ag màndoom, ak lewetam, ak teddngaam, day dindi ci moom ñu koy toppe li miy def cig ëppal walla ag gàtteñlu ci àqi Yàlla mu kawe mi.
2. Ñàkk a leen a bindal bàkkaar yi, safaanoowul ak yenn àttey àdduna yi sax ci seen kaw; niki dof bi bu rayoon, fayu du tege ci kawam du caagine kaffaara, waaye war na njabootam ñu joxe Diya.
3. Ag mat am na ñatti màndarga: génne Maniyu, ci gént mba leneen, sax kawaru naq, walla matal fukki at ak juróom, budee jigéen nag
4. am na ñenteel bu ciy dolliku: te mooy gis mbaax.
5. Assubkii nee na: Sabiyu mooy xale, am ñu wax ne: doom ji nekk ci biir yaayam ëmb lañu koy woowe bu juddoo ñu woowe ko liir, bu feree ñu woowe ko xale ba mu am juróom-ñaari at mu nekk ku mat ba ci fukki at yi mu nekk ku dëgër ba ci fukki at ak juróom, li ñuy dogu nag mooy meloo yii yépp xale lañu koy woowe, As-Suyuutii moo ko wax.