Hadithi: Mu by'ukuri Allah yaziririje kugurisha inzoga, n'ibyipfishije, n'ingurube ndetse n'ibigirwamana

عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، يَقُولُ عَامَ الفَتْحِ وَهُوَ بِمَكَّةَ:
«إِنَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ حَرَّمَ بَيْعَ الخَمْرِ، وَالمَيْتَةِ وَالخِنْزِيرِ وَالأَصْنَامِ»، فَقِيلَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَرَأَيْتَ شُحُومَ المَيْتَةِ، فَإِنَّهَا يُطْلَى بِهَا السُّفُنُ، وَيُدْهَنُ بِهَا الجُلُودُ، وَيَسْتَصْبِحُ بِهَا النَّاسُ؟ فَقَالَ: «لاَ، هُوَ حَرَامٌ»، ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عِنْدَ ذَلِكَ: «قَاتَلَ اللَّهُ اليَهُودَ إِنَّ اللَّهَ لَمَّا حَرَّمَ شُحُومَهَا جَمَلُوهُ، ثُمَّ بَاعُوهُ، فَأَكَلُوا ثَمَنَهُ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 2236]

Hadith yaturutse kwa Djabir Ibun Abdillah (Imana imwishimire we na se) yavuze ko ku munsi w'ibohorwa ry'umujyi wa Makat yumvise Intumwa y'Imana (Imana iyihe amahoro n'imigisha) ivuga iti:
"Mu by'ukuri Allah yaziririje kugurisha inzoga, n'ibyipfishije, n'ingurube ndetse n'ibigirwamana." Nuko barayibwira bati: Yewe Ntumwa y'Imana! None uravuga iki ku binure by'itungo ryipfishije, ko tubisiga mu mato tukanabisiga impu, ndetse abantu bakaba babicana bikabamurikira? Intumwa y'Imana (Imana iyihe amahoro n'imigisha) irabasubiza iti: Oya, ni ikizira; irangije irababwira iti: Allah yavumye abayahudi, kubera ko yabaziririje ibinure by'inyama z'amatungo bo babigira byiza, barangije barabigurisha bakajya barya ikiguzi cyabyo."
[Hadithi y'impamo] - [Yemeranyijweho na Bukhari na Muslim] - [Swahih Bukhari - 2236]

Ibisobanuro birambuye.

Ku munsi w'ibohorwa ry'umujyi wa Makat, Djabir Ibun Abdillah (Imana imwishimire we na se) yumvise Intumwa y'Imana (Imana iyihe amahoro n'imigisha) ivuga iti: Mu by'ukuri Allah n'Intumwa ye baziririje kugurisha inzoga n'ibyipfishije n'ingurube ndetse n'ibigirwamana; nuko Intumwa y'Imana (Imana iyihe amahoro n'imigisha) barayibaza bati: Yewe Ntumwa y'Imana! Ese biremewe ko twagurisha ibinure by'ikipfishije? Kubera ko tubisiga mu mato, ndetse tukanabisiga impu, n'abantu bakaba babyifashisha mu gucana amatara yabo? Intumwa y'Imana irabasubiza iti: Oya, kubigurisha ni ikizira! Irangije irababwira iti: Allah yoretse abayahudi aranabavuma, ubwo Allah yabaziririzaga ibinure by'amatungo barabiyengesheje, barangije bagurisha amavuta yabyo, barya ikiguzi cyabyo.

Zimwe mu nyungu dukura muri Hadithi.

1. Umumenyi wa A-Nawawiy yaravuze ati: Ikipfishije, inzoga n'ingurube; abamenyi b'abayisilamu bemeranyijwe ko ari ikizira kugurisha kimwe muri ibi.
2. Umumenyi Al Qadwi yaravuze ati: Iyi Hadithi ikubiyemo ko ibitemewe kuribwa no kubibyaza umusaruro ntibyemewe, ndetse ntibyemewe no kubigurisha, nta n'ubwo byemewe kurya ikiguzi cyabyo, ni nkuko ibinure byavuzwe muri Hadith.
3. Umumenyi Ibun Hadjar yaravuze ati: Uburyo Hadith yumvikana iraha imbaraga ibyo benshi mu bamenyi basobanuye ko iyi mvugo y'Intumwa y'Imana muri iyi Hadith igira iti: Ni ikizira, isobanuye ko ikizira ari ukugurisha atari ukubyaza umusaruro.
4. Amayeri yose yakugeza ku kuzirura ikiziririjwe ntabwo yemewe.
5. Umumenyi A-Nawawiy yaravuze ati: Abamenyi baravuze bati: No mu itegeko riziririza gucuruza icyipfishije mu buryo bwa rusange, harimo no kuba ari ikizira kugurisha umurambo w'umuhakanyi igihe twamwishe abahakanyi bagasaba kuwugura, cyangwa se gutanga ingurane. Byavuzwe no muri Hadith ko: Ku munsi w'urugamba rwitiriwe Indaki (Khandaq), Nawfal Ibun Abdillah Al Makh'zumiy abayisilamu baramwishe, abahakanyi bashaka kwishyura Intumwa y'Imana (Imana iyihe amahoro n'imigisha) amadirihamu ibihumbi icumi kugira ngo babone umurambo we, ntiyayafata ahubwo irayabasubiza.