بروز رسانی: دين آسان است؛ و هرکس دین را بر خود سخت بگيرد، سرانجام مغلوبش می‌کند (یعنی خسته و درمانده می‌شود). پس راه درست و ميانه را در پيش بگيريد

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«إِنَّ الدِّينَ يُسْرٌ، وَلَنْ يُشَادَّ الدِّينَ أَحَدٌ إِلَّا غَلَبَهُ، فَسَدِّدُوا وَقَارِبُوا، وَأَبْشِرُوا، وَاسْتَعِينُوا بِالْغَدْوَةِ وَالرَّوْحَةِ وَشَيْءٍ مِنَ الدُّلْجَةِ».
[صحيح] - [رواه البخاري] - [صحيح البخاري: 39]

از ابوهریره ـ رضی الله عنه ـ روایت است که پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند:
«إِنَّ الدِّينَ يُسْرٌ، وَلَنْ يُشَادَّ الدِّينَ أَحَدٌ إِلَّا غَلَبَهُ، فَسَدِّدُوا وَقَارِبُوا، وَأَبْشِرُوا، وَاسْتَعِينُوا بِالْغَدْوَةِ وَالرَّوْحَةِ وَشَيْءٍ مِنَ الدُّلْجَةِ»: «دين آسان است؛ و هرکس دین را بر خود سخت بگيرد، سرانجام مغلوبش می‌کند (یعنی خسته و درمانده می‌شود). پس راه درست و ميانه را در پيش بگيريد و [به درستکاری و ميانه‌روی] شاد باشيد و از عبادت صبح و شام و پاسی از شب کمک بگيريد».
[صحیح است] - [به روایت بخاری] - [صحيح البخاري - 39]

شرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ بیان نموده که مبنای دین اسلام در همهٔ امورش، بر آسانگیری و آسانی است؛ و این آسانگیری با وجود درماندگی و ناتوانی و نیازمندی تاکید بیشتری دارد. چراکه عمیق شدن و زیاده‌روی در اعمال دینی و ترک نرمش و میانه‌روی، فرجامی جز درماندگی و ناتوانی و ترک همه یا بخشی از عمل ندارد. . سپس پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ به میانه‌روی بدون مبالغه امر کردند، یعنی بنده در آنچه به انجامش امر شده کوتاهی نکند، اما چیزی که تحملش را ندارد بر خود تحمیل نکند. و اگر نتوانست کامل‌ترین وجه را انجام دهد بر اساس آنچه به کمال نزدیکتر است عمل می‌کند.
و پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ به کسی که عملش همیشگی است، بشارت اجر بسیار داده است، حتی اگر عملش کم باشد؛ و این برای کسی است که از انجام کامل‌ترِ عمل ناتوان است؛ زیرا اگر این ناتوانی از سوی خود فرد و عمدی نباشد، مستلزم کم شدن اجر نیست.
و از آنجایی که دنیا درحقیقت دیار سفر و نقل مکان به آخرت است، پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ امر می‌کند که از مداومت بر عبادت در سه وقت پرنشاط کمک گرفته شود.
نخستین وقت «الغدوة» می‌باشد که حرکت نمودن در آغاز روز می‌باشد و منظور فاصله‌ی مابین نماز صبح و طلوع خورشید است.
دومین وقت «الرَّوحة» می‌باشد که منظور حرکت پس از زوال است.
سومین وقت «الدُّلجة» می‌باشد که منظور حرکت همهٔ شب یا بخشی از آن است؛ و از آنجا که مشقت عمل شب بیشتر از عمل روز است، به عبادت بخشی از شب امر نمود و فرمود: «بخشی از شب».‍

از نکات این حدیث

1. آسانی و سماحت شریعت اسلامی و میانه بودن آن میان افراط و تفریط.
2. بنده باید امر الهی را به اندازهٔ توانایی‌اش، بدون سهل‌انگاری یا سخت‌گیری انجام دهد.
3. بنده باید اوقاتی را برای عبادت انتخاب کند که نشاط بیشتری دارد؛ و بدن در این سه وقت برای عبادت سرزنده‌تر است و نشاط بیشتری دارد.
4. ابن حجر عسقلانی می‌گوید: «گویا رسول خدا ـ صلی الله علیه وسلم ـ مسافری را که به سوی مقصدی می‌رود، خطاب قرار داده است و این سه وقت بهترین وقت‌ها برای مسافر است و او را متوجه اوقات نشاط و سرزندگی کرده است؛ زیرا اگر مسافر همهٔ شب و روز را در حال سفر باشد ناتوان و درمانده می‌شود و از راه می‌ماند؛ و اگر سعی کند در این اوقات نشاط‌انگیز حرکت کند می‌تواند بدون مشقت به حرکتش ادامه دهد».
5. ابن حجر می‌گوید: «اشارهٔ این حدیث به استفاده از رخصت‌های شرعی است، زیرا انتخاب عزیمت در موضع رخصت، زیاده‌روی و سخت‌گیری است، مانند کسی که هنگام ناتوانی در استفاده از آب، تیمم نمی‌کند و استفاده از آب باعث زیان دیدن او می‌شود».
6. ابن منیر می‌گوید: «این حدیث یکی از نشانه‌های نبوت است، زیرا ما و کسانی که پیش از ما بودند دیده‌اند که هرکس در دین سخت‌گیری کند از راه بازمی‌ماند. اما منظور خودداری از طلب کامل‌ترین وجه در عبادت نیست زیرا این [یعنی کمال‌خواهی] از امور محمود است؛ بلکه منظور جلوگیری از افراط ملال آور یا مبالغه در اعمال مستحبی است که باعث ترک اعمال افضل یا خارج شدن فرض از وقتش می‌شود. مانند کسی که همهٔ شب را نماز بگزارد و نماز صبح با جماعت را از دست بدهد و خواب بماند، یا تا طلوع خورشید بخوابد و وقت نماز فرض خارج شود.