ሓዲሥ: አንድ ሙስሊም በሌላ ሙስሊም ላይ ያሉት መብቶች ስድስት ናቸው።" ለርሳቸውም "የአላህ መልክተኛ ሆይ! ምን ምንድን ናቸው?" ተባሉ። እርሳቸውም "ያገኘኸው ጊዜ ሰላምታን አቅርብለት፤ የጠራህ ጊዜ ጥሪውን አክብር፤ ካንተ ምክርን በፈለገ ጊዜ ምከረው፤ አስነጥሶ አላህን ያመሰገነ ጊዜ "የርሐሙከሏህ" በለው፤ የታመመ ጊዜ ጠይቀው፤ የሞተም ጊዜ ቅበረው።
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«حَقُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ سِتٌّ» قِيلَ: مَا هُنَّ يَا رَسُولَ اللهِ؟، قَالَ: «إِذَا لَقِيتَهُ فَسَلِّمْ عَلَيْهِ، وَإِذَا دَعَاكَ فَأَجِبْهُ، وَإِذَا اسْتَنْصَحَكَ فَانْصَحْ لَهُ، وَإِذَا عَطَسَ فَحَمِدَ اللهَ فَسَمِّتْهُ، وَإِذَا مَرِضَ فَعُدْهُ وَإِذَا مَاتَ فَاتَّبِعْهُ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 2162]
المزيــد ...
ከአቡ ሁረይራ - አላህ መልካም ሥራቸውን ይውደድላቸውና - እንደተላለፈው: የአላህ መልክተኛ (የአላህ ሰላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይስፈን) እንዲህ ብለዋል:
«"አንድ ሙስሊም በሌላ ሙስሊም ላይ ያሉት መብቶች ስድስት ናቸው።" ለርሳቸውም "የአላህ መልክተኛ ሆይ! ምን ምንድን ናቸው?" ተባሉ። እርሳቸውም "ያገኘኸው ጊዜ ሰላምታን አቅርብለት፤ የጠራህ ጊዜ ጥሪውን አክብር፤ ካንተ ምክርን በፈለገ ጊዜ ምከረው፤ አስነጥሶ አላህን ያመሰገነ ጊዜ "የርሐሙከሏህ" በለው፤ የታመመ ጊዜ ጠይቀው፤ የሞተም ጊዜ ቅበረው።"»
[ሶሒሕ ነው።] - [ሙስሊም ዘግበውታል።] - [ሶሒሕ ሙስሊም - 2162]
ነቢዩ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) የአላህ ሶላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይስፈንና አንድ ሙስሊም በሌላ ሙስሊም ወንድሙ ላይ ካሉት ሐቆች መካከል ስድስቱን ጠቀሱ፡ የመጀመሪያው: ባገኘው ጊዜ "አስሰላሙ ዐለይኩም" (ሰላም በእናንተ ላይ ይሁን) በማለት ሰላምታውን ያቅርብለት። እርሱም "ወዐለይኩሙ-ስሰላም" በማለት ሰላምታውን ይመልስለት። ሁለተኛው: ለሰርግና ለሌሎች ድግሶች በጠራው ጊዜ ጥሪውን ማክበር ነው። ሶስተኛው: ምክር ባስፈለገው ጊዜ ያለምንም ማሞኘትና ማታለል መምከር ነው። አራተኛው: አስነጥሶ "አልሐምዱሊላህ" (ምስጋና ሁሉ ለአላህ የተገባው ነው) ያለ ጊዜ "የርሐሙከላህ" (አላህ ይዘንልህ፤ ይቅር ይበልህ) በማለት አስደስተው። እርሱም "የህዲኩሙሏህ ወዩስሊሕ ባለኩም" (አላህ ይምራህ፤ ጉዳይህንም ያስተካክልልህ) በማለት ይመልስ። አምስተኛው: በታመመ ጊዜ ይጠይቀው፤ ይጎብኘው። ስድስተኛው: በሞተ ጊዜ ይስገድበት፤ እስኪቀበር ድረስም ጀናዛውን ይከተለው።
ከሐዲሱ የምንጠቀማቸው ቁምነገሮች
- ሸውካኒይ እንዲህ ብለዋል: "(የሙስሊም ሐቅ) በማለት የተፈለገው መተዉ የማይገባ ማለት ነው። ይህንንም መፈፀም ወይ በግዴታ መልኩ ይሆናል፤ ወይም መተዉ በማይገባ ልክ አጽንዖት የተሰጠውና ግዴታን የሚመስል ተወዳጅ (መንዱብ) በሆነ መልኩ ይሆናል።
- ሰላምታን መመለስ ሰላምታ የቀረበለት ሰው አንድ ሰው ከሆነ የነፍስ ወከፍ ግዴታ ይሆናል። በብዛት ለሆኑ ሰዎች ከሆነ ግን ስለ ሁሉም ሰላምታውን አንዱ ቢመልስ ራሱ በቂ ነው። ሰላምታን መጀመር ግን ከመሰረቱ ሱና ነው።
- የታመመን መዘየር አንድ ሙስሊም በሙስሊም ወንድሞቹ ላይ ካሉት ሐቆች መካከል አንዱ ነው። ምክንያቱም ህመምተኛን መዘየር ቀልቡ ውስጥ ደስታና መፅናናትን ስለሚያመጣ ነው። ፈርዱ ኪፋያ (የተወሰኑ ሰዎች ከፈፀሙት በቂ የሚሆን) ግዴታም ናት።
- ወንጀል እስካልሆነ ድረስ ጥሪን ማክበር ግዴታ ነው። ጥሪው ለሰርግ ድግስ ከሆነ አብዛኛው ዑለማዎች ሸሪዓዊ ምክንያት ኖሮት ካልቀረ በቀር ጥሪ ማክበሩ ግዴታ ነው ብለዋል። ከሰርግ ውጪ ለሆነ ጥሪ ከሆነ ግን አብዛኛው ዑለማዎች ጥሪ ማክበሩ ተወዳጅ (ሙስተሓብ) ነው ብለዋል።
- አስነጣሹ አላህን ሲያመሰግን የሰማ ሰው አስነጣሹን "የርሐሙከሏህ" ማለቱ ግዴታ ነው።
- የሸሪዓ ምሉዕነትና የማህበረሰቡን አንድነት፣ ኢማናቸውንና የውዴታቸውን ግንኙነት በመካከላቸው ለማስተሳሰር መጣሩን እንረዳለን።
- (ፈሰምሚትሁ) የሚለው ዘገባም መጥቷል። በአንዳንዱ ደግሞ (ፈሸምሚትሁ) በሚል ተዘግቧል። ትርጉሙም በመልካምና በበረከት ዱዓ ማድረግ ነው። "ተሽሚት" ማለት አላህ የጠላት መደሰቻ ከመሆን ያርቅህ፤ ጠላትህን ከሚያስደስት ነገር ያርቅህ ማለት ነው። "ተስሚት" ማለት ደግሞ አላህ ወደ ቀጥተኛው መንገድ ይምራህ ማለት ነው።
ምድቦች
ተጨማሪ
- ሓዲሥ: ከባባዶቹን ወንጀሎች ከተጠነቀቁ አምስቱ ሶላቶች፣ ከጁሙዐ እስከ ጁሙዐ፣ ከረመዳን እስከ ረመዳን በመካከላቸው የተሰሩትን ወንጀሎች ያስሰርዛሉ።
- ሓዲሥ: አንድ ሙስሊም በሌላኛው ሙስሊም ላይ አምስት መብቶች አሉት፤ ሰላምታ መመለስ፣ ህመምተኛ መጠየቅ፣ ጀናዛን መሸኘት፣ ጥሪውን መቀበልና ባስነጠሰው ጊዜ 'የርሐሙከሏህ' ማለት ናቸው።'
- ሓዲሥ: ኢስላም ማለት ከአላህ በስተቀር በእውነት የሚመለክ አምላክ እንደሌለና ሙሐመድም የአላህ መልክተኛ መሆናቸውን ልትመሰክር፣ ሰላት ደንብና ስርዓቱን ጠብቀህ ልትሰግድ፣ ዘካን ልትሰጥ ፣ ረመዷንን ልትፆምና ወደርሱ መንገድን ከቻልክም የአላህን ቤት ልትጎበኝ ሐጅ ልታደርግ ነው።
- ሓዲሥ: ባሮቼ ሆይ! እኔ በደልን በነፍሴ ላይ እርም አድርጌያለሁ! በመካከላችሁም እርም አድርጌዋለሁ! ስለሆነም አትበዳደሉ!
- ሓዲሥ: በአላህ ገንዘብ ያለአግባብ የሚገለገሉ ሰዎች ለነርሱ የትንሳኤ ቀን እሳት ተዘጋጅቶላቸዋል።
- ሓዲሥ: ሟቾችን አትሳደቡ! እነርሱ ወዳስቀደሙት (ስራቸው) ሂደዋልና።
- ሓዲሥ: ሲገናኙ ይህም እየዞረ ያኛውም እየዞረ ወንድሙን ከሶስት ሌሊቶች በላይ ሊያኮርፈው አይፈቀድለትም። ከሁለቱ ምርጡ በሰላምታ የሚጀምረው ነው።