حديث: إِنَّ اللَّهَ تَجَاوَزَ عَن أُمَّتِي عَمَّا حَدَّثَتْ بِهِ أَنْفُسَهَا، مَا لَمْ تَعْمَلْ بِهِ أَوْ تَكَلَّمْ». «الله از وسوسه هايی که در دل های امت من می گذرد، تا زمانی که آن را عملی نکرده يا بر زبان نياورده اند، گذشت کرده است

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
«إِنَّ اللَّهَ تَجَاوَزَ عَنْ أُمَّتِي مَا حَدَّثَتْ بِهِ أَنْفُسَهَا، مَا لَمْ تَعْمَلْ أَوْ تَتَكَلَّمْ».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 5269]

این ترجمه نیاز به بررسی و تدقیق بیشتر دارد.

از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«إِنَّ اللَّهَ تَجَاوَزَ عَن أُمَّتِي عَمَّا حَدَّثَتْ بِهِ أَنْفُسَهَا، مَا لَمْ تَعْمَلْ بِهِ أَوْ تَكَلَّمْ». «الله از وسوسه هايی که در دل های امت من می گذرد، تا زمانی که آن را عملی نکرده يا بر زبان نياورده اند، گذشت کرده است».
[صحیح] - [متفق علیه] - [صحیح بخاری - 5269]

توضیح

در این حدیث رسول الله صلی الله علیه وسلم بیان می دارد که بنده در برابر حدیث نفس و چیزهایی که در ذهن او می گذرد، تا قبل از سخن گفتن مطابق آنها و عمل به آنها مواخذه نمی شود؛ چون الله متعال عفو نموده و حرج را برداشته است، و امت محمد صلی الله علیه وسلم را به آنچه که در ذهن شان تردد می کند و می گذرد محاسبه نمی نماید، تا این که بر آن مطمین و نزد آنان استقرار پیدا کند؛ پس هرگاه در ذهن آنان استقرار نمود مانند کبر و خودخواهی و یا نفاق و یا توسط جوارح خویش عملی را انجام دهد و یا با زبان خود چیزی بگوید، در این صورت محاسبه می شود.

از فوائد حدیث

1. الله تبارک و تعالی افکار و وسواس هایی را می بخشد که در نفس خطور می کند، و انسان آن را با نفس خود یاد نموده، و به خاطره اش عبور می کند.
2. اگر انسان پیرامون طلاق فکری کند، و به فکرش خطور کند، ولی آن را نگفته و ننوشته باشد، طلاق محسوب نمی شود.
3. پیرامون سخن گفتن انسان با نفس خود محاسبه نمی شود، هر قدر هم که بزرگ باشد تا اینکه در نفس قرار گرفته و به آن عمل نموده و یا در مورد آن صحبت کرده باشد.
4. بزرگی ارزش امت محمد صلی الله علیه وسلم در ویژه قرار دادن آنان در عدم محاسبۀ او در مورد سخن نفس، بر خلاف ملت های گذشته.