Hadith: Islam ezali kotatola nzambe mosusu azali te kaka Allah, mpe Muhammad azali Ntoma ya Nzambe, mpe kotia losambo, kofuta zakat, na kokanga carême ya Ramadan, mpe kosala Hijja na maka pona mutu oyo akoki na yango

عن عمر بن الخطاب رضي الله عنه قال:
بَيْنَمَا نَحْنُ عِنْدَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ذَاتَ يَوْمٍ إِذْ طَلَعَ عَلَيْنَا رَجُلٌ شَدِيدُ بَيَاضِ الثِّيَابِ، شَدِيدُ سَوَادِ الشَّعَرِ، لَا يُرَى عَلَيْهِ أَثَرُ السَّفَرِ، وَلَا يَعْرِفُهُ مِنَّا أَحَدٌ، حَتَّى جَلَسَ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَأَسْنَدَ رُكْبَتَيْهِ إِلَى رُكْبَتَيْهِ، وَوَضَعَ كَفَّيْهِ عَلَى فَخِذَيْهِ، وَقَالَ: يَا مُحَمَّدُ، أَخْبِرْنِي عَنِ الْإِسْلَامِ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «الْإِسْلَامُ أَنْ تَشْهَدَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ، وَتُقِيمَ الصَّلَاةَ، وَتُؤْتِيَ الزَّكَاةَ، وَتَصُومَ رَمَضَانَ، وَتَحُجَّ الْبَيْتَ إِنِ اسْتَطَعْتَ إِلَيْهِ سَبِيلًا» قَالَ: صَدَقْتَ، قَالَ: فَعَجِبْنَا لَهُ، يَسْأَلُهُ وَيُصَدِّقُهُ، قَالَ: فَأَخْبِرْنِي عَنِ الْإِيمَانِ، قَالَ: «أَنْ تُؤْمِنَ بِاللهِ، وَمَلَائِكَتِهِ، وَكُتُبِهِ، وَرُسُلِهِ، وَالْيَوْمِ الْآخِرِ، وَتُؤْمِنَ بِالْقَدَرِ خَيْرِهِ وَشَرِّهِ» قَالَ: صَدَقْتَ، قَالَ: فَأَخْبِرْنِي عَنِ الْإِحْسَانِ، قَالَ: «أَنْ تَعْبُدَ اللهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ، فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاكَ» قَالَ: فَأَخْبِرْنِي عَنِ السَّاعَةِ، قَالَ: «مَا الْمَسْؤُولُ عَنْهَا بِأَعْلَمَ مِنَ السَّائِلِ» قَالَ: فَأَخْبِرْنِي عَنْ أَمَارَتِهَا، قَالَ: «أَنْ تَلِدَ الْأَمَةُ رَبَّتَهَا، وَأَنْ تَرَى الْحُفَاةَ الْعُرَاةَ الْعَالَةَ رِعَاءَ الشَّاءِ يَتَطَاوَلُونَ فِي الْبُنْيَانِ» قَالَ: ثُمَّ انْطَلَقَ، فَلَبِثْتُ مَلِيًّا ثُمَّ قَالَ لِي: «يَا عُمَرُ، أَتَدْرِي مَنِ السَّائِلُ؟» قُلْتُ: اللهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: «فَإِنَّهُ جِبْرِيلُ، أَتَاكُمْ يُعَلِّمُكُمْ دِينَكُمْ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 8]

Kowuta na maloba ya Omar bin Al-Khattab, Nzambe asepela na ye, alobaki :
Tango tozalaki na Ntoma ya Nzambe (s.a.w) Nzambe apambola ye pe apesa ye kimia, mokolo moko, mobali moko abimaki liboso na biso, alataki bilamba ya pembe makasi, na suki ya mwindo makasi, na azalaki na elembo ya kosala mobembo te, mpe mutu Moko te kati na biso ayebaki ye, kino afandaki pembeni ya ntoma (s.a.w) nzambe apambola ye mpe apesa ye kimia, mpe akangisaki mabolongo na ye na mabolongo ya ntoma, mpe atiyaki maboko na ye Na makolo na ye, mpe alobaki : O Muhammad, pesa ngayi Sango ya Islam? Na sima Ntoma (s.a.w) Nzambe apambola ye pe apesa ye kimia, alobaki : « Islam ezali kotatola nzambe mosusu azali te kaka Allah, mpe Muhammad azali Ntoma ya Nzambe, mpe kotia losambo, kofuta zakat, na kokanga carême ya Ramadan, mpe kosala Hijja na maka pona mutu oyo akoki na yango” Alobaki naye: olobi yasolo. Alobaki: Tokamwaki ye, azotuna ye mpe azondima ye, Alobaki lisusu: lobelangayi bondimi, ntoma Alobaki: “Kondimela Nzambe, na ba anzelu naye, na mikanda naye, na bamemi-nsango naye, mpe na Mokolo ya Nsuka, mpe na kondima na oyo ekomeli yo Malamu na yango na mabe.” Alobaki naye : olobi Yasolo. Alobaki lisusu: yebisa ngayi ihsan, ntoma Alobaki: “Kosambela Nzambe lokola ozomonaye, ata soki ozomonaye te, ye azo mona yo.” Alobaki: Bongo yebisa ngayi Ngonga, ntoma Alobaki: motuni azali na boyebi nayango koleka oyo atuniye. Alobaki yebisanga bilembo na yango, ntoma alobaki : “ mowumbo ya mwasi akobota nkolo na ye ya mwasi, mpe okomona babateli mpate ya mpamba, makolongolu bazangi bilamba babola, bakozala kowelana mpo na kotonga bandako ya likolo”. (Ouma)alobaki: mutu Wana Sima akendaki, mpe natikalaki mwa tango, sima ntoma alobaki na ngayi : « O Umar, oyebi nani azalaki motuni?” Nalobaki: Nzambe na Ntoma naye nde bayebi, Alobaki: “ezalaki Gabriele ayaki epayi na bino mpo na kotangisa bino lingomba na bino”.
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم - 8]

Explanation

Omar bin Al-Khattab, Nzambe asepela na ye, ayebisi biso ete Gabriel, kimia ezala likolo na ye, abimaki liboso ya ba compagnons, Nzambe asepela na bango, na lolenge ya mutu oyo ayebani te, azalaki na bilamba ezalaki mpembe makasi, na Suki naye ezalaki mwindo koleka, mpe azalaki na bilembo ya mobembo te, to komonana likoló na ye, na ndakisa komonana yaye kolemba, to kozala na mputulu, nsuki oyo epanzani, mpe bilamba ya bosoto Ezalaki te, mpe moko te kati na bato oyo bazalaki wana bayebaki ye. Na bango Bazalaki kofanda na Ntoma (s.a.w) Nzambe apambola ye pe apesa ye kimia, yango wana yepe ayaki kofanda liboso ya Ntoma, Nzambe apambola ye pe apesa ye kimia, lokola moyekoli, pe atunaki ye makambo ya Islam, pe ayanolaki ye, makonzí na yango, oyo esangisi kondima kotatola makambo mibale ya Litatoli, kosambela mabondeli mitano ya mikolo na mikolo, kofuta zakat na baoyo babongi na yango, kokanga carême na sanza ya Ramadan, mpe kosala mobembo ya Hajj mpo na baoyo bazali na makoki.
Motuni alobaki: Olobi yasolo, Baswahaba bakamwaki na motuna na ye, oyo alakisaki kozanga boyebi, na oyo ezali polele, mpe na nsima azondima yango.
Na nsima atunaki ye na ntina ya kondima, mpe ayanolaki ye na makonzi motoba, oyo esangisi kondima bozali ya Nzambe Mozwi-ya-Nguya-Nyonso mpe bizaleli na Ye, kopona ye moko mpo na misala naye lokola bozalisi, kopona ye moko mpo na losambo, mpe ba anzelu oyo Nzambe akela bango na lumière bazali basali ya lokumu oyo basalaka masumu te mpe batosaka Nzambe Mozwi-ya-Nguya-Nyonso na etinda naye basalaka yango. Kondima mikanda oyo emonisamaki na bamemi-nsango oyo ewutaki na Nzambe Mozwi-ya-Nguya-Nyonso, lokola Coran, Torati, Nsango Malamu, mpe misusu, na bamemi-nsango oyo bazalaki kolakisa lingomba ya Nzambe, bakisa mpe Noa, Abraham, Moize, Yesu, mpe ya nsuka na bango ezalaki Muhammad, Nzambe apambola bango mpe apesa bango kimia, mpe basakoli mosusu na bamemi-nsango, mpe kondima na Mokolo ya Nsuka, na oyo ekoyaka sima ya liwa esangisi lilita na bomoyi, mpe mutu akosekwa sima ya liwa na akozala na mokumba, mpe nsuka na ye ezali paradis to Lifelo, Mpe kondima ete Nzambe atye makambo,Engebene oyo boyebi na ye ezalaki liboso, bwanya na ye esengelaki, mpe bokomi na ye mpo na ntina wana , bolingo naye, mpe likambo na yango engebene na oyo ye atindaki, na ba oyo akelaki bango. Na sima atunaki ye na ntina ya ihsani, ayebisaki ye ihsani ezali kosambela Nzambe lokola ozali komona ye, na soki akomi nano na statut oyo te, wana asengeli kosambela Nzambe Mozwi-ya-Nguya-Nyonso lokola Nzambe azo mona ye, botali oyo ezali ya likolo, mpe ya mibale ezali botali ya kolandela.
Na nsima atunakiye suka ya Mokili? Mosakoli (s.a.w) mabondeli ya Nzambe mpe kimia ezala likolo na ye, alimbolaki ete boyebi ya Ngonga ezali kati na biloko oyo boyebi na yango Nzambe abombi, mpe moto moko te kati na bikelamu ayebi yango, ezala moto oyo azali na mokumba na yango to motuni.
Sima atunaki ye na ntina ya bilembo ya Ngonga yasuka? Ezali polele kati ya bilembo na yango ezali na ebele ya makango mpe bana na bango, to ebele ya kozanga botosi ya bana epai ya ba maman na bango, kotalela bango lokola bawumbo, mpe mokili ekokoma pete mpo na babateli ya mpate na babola nsuka ya ntango, mpe bakozala na lolendo mpo na kokembisa mpe kotonga bandako.
Na nsima, Ntoma (s.a.w) Nzambe apambola ye mpe apesa ye kimia, ayebisaki ete motuni ezalaki Gabriel, oyo ayaki kotangisa basahaba lingomba oyo ya malamu.

Benefits from the Hadith

1. Bizaleli malamu ya Ntoma (s.a.w) Nzambe apambola ye mpe apesa ye kimia, mpe azalaki kofanda elongo na ba swahaba na ye mpe bango bazalaki kofanda elongo naye.
2. Ezali na ndingisa ya kozala na boboto epayi ya mutu oyo azali kotuna mpe kopusana penepene na ye, mpo ete akoka kotuna motuna yango, na kozanga kobanga na kozanga nsomo.
3. Kozala na botosi epayi ya molakisi Ndenge Gabriel alakisaki yango, kimia ezala likolo na ye, asalaki, ntango afandaki liboso ya Ntoma (s.a.w) Nzambe apambola ye mpe apesa ye kimia, lokola mutu ya pamba mpo na koyekola epayi na ye.
4. Makonzi ya Islam ezali mitano, mpe source ya kondima ezali motoba.
5. Islam na bondimi esangani kolimbola, Islam elimbolaka makambo oyo emonanaka, mpe bondimi elimbolaka makambo oyo ebombami.
6. Kolimbola ete lingomba ezali na ba degrés oyo ekeseni, degré ya liboso: Islam, ya mibale: kondima, mpe ya misato: Al ihsani charité, yango ezali likolo koleka.
7. Principe na Racine ya motuni ezali kozanga boyebi, mpe kozanga boyebi ezali motivation ya kotuna motuna, yango wana ba Swahaba bakamwaki na motuna na ye mpe na kondima na ye.
8. Kobanda na oyo eleki ntina na nsima na oyo eleki ntina; Pamba te ebandaki na ba témoignages mibale na kolimbola Islam, pe ebandaki na kondima Nzambe na kolimbola kondima.
9. Kotuna bato ya boyebi na ntina ya makambo oyo motuni ayebi te, mpo ete basusu bayeba.
10. Boyebi Ngonga ezali likambo oyo Nzambe azali na boyebi yango.