فەرموودە: بگەڕێوە نوێژەکە ئەنجام بدەرەوە (دووبارەی بکەرەوە)، چونکە لە ڕاستیدا تۆ نوێژت ئەنجام نەدا

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه:
أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دَخَلَ المَسْجِدَ فَدَخَلَ رَجُلٌ، فَصَلَّى، فَسَلَّمَ عَلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَرَدَّ وَقَالَ: «ارْجِعْ فَصَلِّ، فَإِنَّكَ لَمْ تُصَلِّ»، فَرَجَعَ يُصَلِّي كَمَا صَلَّى، ثُمَّ جَاءَ، فَسَلَّمَ عَلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ: «ارْجِعْ فَصَلِّ، فَإِنَّكَ لَمْ تُصَلِّ» ثَلاَثًا، فَقَالَ: وَالَّذِي بَعَثَكَ بِالحَقِّ مَا أُحْسِنُ غَيْرَهُ، فَعَلِّمْنِي، فَقَالَ: «إِذَا قُمْتَ إِلَى الصَّلاَةِ فَكَبِّرْ، ثُمَّ اقْرَأْ مَا تَيَسَّرَ مَعَكَ مِنَ القُرْآنِ، ثُمَّ ارْكَعْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ رَاكِعًا، ثُمَّ ارْفَعْ حَتَّى تَعْدِلَ قَائِمًا، ثُمَّ اسْجُدْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ سَاجِدًا، ثُمَّ ارْفَعْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ جَالِسًا، وَافْعَلْ ذَلِكَ فِي صَلاَتِكَ كُلِّهَا».
[صحيح] - [متفق عليه] - [صحيح البخاري: 757]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە ئەبی هوڕەیڕەوە -ڕەزای خوای لێبێت- دەڵێت:
«پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- هاتە نێو مزگەوتەوە، ولە پاشان پیاوێک هاتە نێو مزگەوتەوە ونوێژی کرد، -ودواتر سەلامی لە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- کرد، ئەویش وەڵامی دایەوە وپێی فەرموو: «بگەڕێوە نوێژەکە ئەنجام بدەرەوە (دووبارەی بکەرەوە)، چونکە لە ڕاستیدا تۆ نوێژت ئەنجام نەدا»، پیاوەکە چوو ونوێژی کرد وەکو جاری پێشوو، ودیسانەوە هاتەوە وسەلامی کرد وپێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- جارێکی تر پێی فەرموو: «بگەڕێوە نوێژەکە ئەنجام بدەرەوە (دووبارەی بکەرەوە)، چونکە لە ڕاستیدا تۆ نوێژت ئەنجام نەدا»؛ سێ جار، پیاوەكە ووتی: سوێند بە ئەوەی کە تۆی بە هەق ناردووە ناتوانم لەوە باشتر ئەنجام بدەم، فێرم بکە، ئەویش -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: «ئەگەر هەستایت بۆ نوێژکردن تەکبیر بکە (بڵێ: الله أکبر)، وپاشان ئەوەندەی بۆت دەگونجێت قورئان بخوێنە، پاشان بڕۆ بەرەو ڕکوع بردن هەتاوەکو دڵنیا وهێور دەبیت (لەم حاڵەتەدا)، پاشان هەستەرەوە هەتاوەکو بە ڕێکی دەوەستیت، پاشان بەرەو سوجدە بردن بڕۆ هەتاوەکو دڵنیا وهێور دەبیت (لەم حاڵەتەدا)، وپاشان هەستەرەوە هەتاوەکو دادەنیشیت بە دڵنیایی وهێوریەوە، وهەموو نوێژەکە بەم شێوەیە ئەنجام بدە».
[صەحیحە] - [بوخاری و موسلیم هاوڕان لەسەری] - [صحيح البخاري - 757]

شیکردنەوە

پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- چووە نێو مزگەوتەوە، لە پاش ئەو پیاوێك چووە ژوورەوە وبە پەلە دوو ڕكات نوێژی كرد، ولە وەستان وڕكوع وسوجدەدا دڵنیا وهێور نەبوو، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- چاودێری دەكرد لەكاتی نوێژ كردنیدا، هات بۆ لای پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- لە كاتێكدا ئەو لە گۆشەیەكی مزگەوتەكە دانیشتبوو وسەلامی لێكرد، وئەویش وەڵامی سەلامەكەی دایەوە، وپێی فەرموو: بگەڕێوە نوێژەكەت دووبارە بكەرەوە؛ چونكە لە ڕاستیدا تۆ نوێژت نەكرد. گەڕایەوە وبە پەلە نوێژی كرد هەروەكو پێشووتر، پاشان هات بۆ لای پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- وسەلامی لێكرد، دیسانەوە پێی فەرموو: بگەڕێوە ونوێژ بكە؛ چونكە لە ڕاستیدا تۆ نوێژت نەكردووە، وئەمەی سێ جار ئەنجامدا. پیاوەكە ووتی: سوێند بە ئەوەی بە هەق تۆی ناردووە، لەمە چاكتر نازانم بۆیە فێرم بكە، پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- پێی فەرموو: ئەگەر هەستایت بۆ نوێژكردن تەكبیرەی ئیحرام بكە -بڵێ: الله أكبر-، پاشان سورەتی -الفاتحة- (-سورەتی- ئوم ئەلقورئان:دایكی قورئان) بخوێنە وپاشان هەر ئایەت وسورەتێك دەتەوێت بیخوێنە بە ویستی الله، پاشان بە دڵنیاییەوە ڕكوع ببە وناو لەپەكانت لەسەر ئەژنۆكانت دابنێ، وپشتت ڕاست درێژ بكەرەوە وڕێك ببەرەوە لە كاتی ڕكوع بردندا، پاشان سەرت بەرز بكەرەوە وپشتت ڕێك بوەستێنە بۆئەوەی ئێسكەكان بگەڕێنەوە بۆ نێو جومگەكان وبە ڕێكی دەوەستیت، پاشان سوجدە ببە هەتاوەكو دڵنیا دەبیتەوە لە كاتی سوجدەدا ئەمیش بەوەی نێوچەوان ولووت ودەستەكان وئەژنۆكان وسەرە پەنجەكانی پێت لەسەر زەوی بن، پاشان سەرت بەرز بكەرەوە هەتاوەكو بە هێوری ودڵنیایی دادەنیشیت لە نێوان سوجدەكاندا، پاشان هەموو ئەمانە ئەنجام بدە لە هەموو ڕكاتێكی نوێژەكەتدا.

لە سوودەکانی فەرموودەکە

1. ئەم پایانەی نوێژ، لەسەر نوێژخوێن لاناچێت بەهۆی لەبیرچوون یان هەڵەوە، بە بەڵگەى ئەوەى فەرمانیکرد نوێژخوێنەکە نوێژەکەى دووبارە بکاتەوە، وپێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- تەنها فێری نەکرد بەڵکو فەرمانی پێیکرد نوێژەکەیشی دووبارە بکاتەوە.
2. دڵنیایی وهێوری پایەیەكە لە پایەكانی نوێژ.
3. نەوەوی دەڵێت: ئاماژەیە بۆ ئەوەی ئەگەر هەندێك لە واجبەكانی نوێژ جێبەجێ نەكات؛ ئەوا نوێژەكەی دروست نییە.
4. نەوەوی دەڵێت: ئاماژەیە بۆ ئەوەی پێویستە فێركار نەرمونیان بێت بەرامبەر بە فێرخواز ونەزان، هەروەها پێویستە بابەتەكەی بۆ ڕوون بكاتەوە ومەبەستەكانی بۆ پوخت بكاتەوە، ودەرهەقی پێویستە تیشك بخاتە سەر بابەتە گرنگەكان زیاتر لە تەواوكارەكان كە حاڵی وا ناخوازێت لەبەریان بكات وجێبەجێیان بكات.
5. نەوەوی دەڵێت: ئاماژەیە بۆ ئەوەی موفتی ئەگەر پرسیاری لێكرا سەبارەت بە شتێك وشتێكی تر هەبوو كە پرسیاركار پێویستی پێی بوو وپرسیاری سەبارەت نەكرد؛ ئەوا سونەتە موفتی ئەمیشی بۆ باس بكات، ئەمە بەشێكە لە ئامۆژگاری نەك قسە كردن سەبارەت بە شتێك كە پەیوەندی بە ئەوەوە نەبێت.
6. فەزڵی دانپێدانان بە کەموکورتی، چونکە ووتی: (لەمە باشتر نازانم، بۆیە فێرم بکە).
7. ئیبن حەجەر دەڵێت: ئاماژەیە بۆ فەرمان بە چاكە ونەهی كردن لە خراپە، وفێرخواز داوا لە زانا دەكات كە فێری بكات.
8. سونەتە سەلام لە یەكتری بكرێت لە كاتی بە یەكگەشتن، و واجبە وەڵام بدرێتەوە، وسونەتە دووبارە بكرێتەوە لە كاتی دووبارە بە یەك گەشتن ئەگەرچیش ناوبڕەكە نزیك بێت، و واجبە وەڵام بدرێتەوە لە هەموو كاتێكدا.