فەرموودە: زۆرێک لە ئافرەتان هاتن بۆ لای خێزانەکانی موحەمەد سکاڵایان دەكرد سەبارەت بە مێردەکانیان، ئەو (پیاوانە) لە باشترینەکانی ئێوە نین

عَنْ إِيَاسِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي ذُبَابٍ رَضيَ اللهُ عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«لَا تَضْرِبُوا إِمَاءَ اللَّهِ» فَجَاءَ عُمَرُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: ذَئِرْنَ النِّسَاءُ عَلَى أَزْوَاجِهِنَّ، فَرَخَّصَ فِي ضَرْبِهِنَّ، فَأَطَافَ بِآلِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نِسَاءٌ كَثِيرٌ يَشْكُونَ أَزْوَاجَهُنَّ، فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «لَقَدْ طَافَ بِآلِ مُحَمَّدٍ نِسَاءٌ كَثِيرٌ يَشْكُونَ أَزْوَاجَهُنَّ، لَيْسَ أُولَئِكَ بِخِيَارِكُمْ».
[صحيح] - [رواه أبو داود وابن ماجه] - [سنن أبي داود: 2146]

ئەم وەرگێڕاوە پێویستی بە پێداچوونەوە و وردبوونەوەی زیاتر هەیە.

لە ئیاسی کوڕی عبداللەی کوڕی ئەبی زوبابەوە -ڕەزای خوای لێبێت- کە پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- دەفەرموێت:
«لە ئافرەتان مەدەن». عومەر -ڕەزای خوای لێبێت- هات بۆ لای پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- ووتی: ئافرەتان سەرکێشی دەکەن وگوێڕایەڵ نین بۆ مێردەکانیان، ئەویش ڕوخسەتی دا بە لێدانیان، دواتر زۆرێک لە ئافرەتان هاتن بۆ لای خێزانەکانی پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- سکاڵایان دەكرد سەبارەت بە مێردەکانیان، بۆیە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: «زۆرێک لە ئافرەتان هاتن بۆ لای خێزانەکانی موحەمەد سکاڵایان دەكرد سەبارەت بە مێردەکانیان، ئەو (پیاوانە) لە باشترینەکانی ئێوە نین».
[صەحیحە] - - [سنن أبي داود - 2146]

شیکردنەوە

پێغەمبەر -صلى الله عليه وسلم- نەهی کرد لە لێدانی خێزانەکان، عومەر -ڕەزای خوای لێبێت- هات بۆ لای، ووتی: ئەی پێغەمبەری خودا ئافرەتان سەرکێشی دەکەن وگوێڕایەڵ نین بۆ مێردەکانیان وڕەوشتیان خراپ بووە. ئەویش ڕوخسەتی دا بە لێدانیان لێدانێک ئازاردەر نەبێت ئەگەر هۆکارێک هەبێت بۆی وەکو جێبەجێ نەکردنی مافی مێرد و سەرپێچیکردنی وجگە لەمانە. دواتر زۆرێک لە ئافرەتان هاتن بۆ لای خێزانەکانی پێغەمبەری خودا -صلى اللە علیە وسلم- سکاڵایان دەكرد سەبارەت بە مێردەکانیان بەوەی زۆر بە سەختی لێیان دەدەن، وئەم ڕوخسەتە بە خراپی بەکاردەهێنن، بۆیە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- فەرمووی: ئەو پیاوانەی لە خێزانەکانیان دەدەن بە لێدانی سەخت؛ ئەوانە لە باشترینەکانی ئێوە نین.

لە سوودەکانی فەرموودەکە

1. ڕوونكردنەوەی فەزڵی مامەڵە كردن لەگەڵ ئافرەتان بە جوانی، وئارامگرتن لەسەریان، وچاوپۆشی كردن لە هەندێك قسە وهەڵسوكەوتیان چاكترە لە لێدانیان.
2. خوای گەورە -عز وجل- لێدانی كردووە بە كۆتا قۆناغ بۆ چارەسەر كردنی سەرپێچیان، هەروەكو دەفەرموێت: (‌وَاللَّاتِي ‌تَخَافُونَ ‌نُشُوزَهُنَّ ‌فَعِظُوهُنَّ ‌وَاهْجُرُوهُنَّ ‌فِي ‌الْمَضَاجِعِ ‌وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا) [النساء: 34] واتە: (‌وە ئەو ئافرەتانەیش کە ئێوە دەترسن سەرپێچیتان بکەن ئەوە ئامۆژگاریان بکەن و جێگەیان لێ جیابکەنەوە (و لەگەڵیان مەخەون) وە لێیان بدەن بە (سوکی بەشێوەیەک کە لەشی عەیبدار نەکات) جا ئەگەر گوێرایەڵیان کردن ئەوە ئیتر ھیچ رێگەیەک لە دژیان مەگرنە بەر بەڕاستی خوا ھەمیشە بەرز وبڵند و گەورەیە)، ئەم سێ قۆناغەی باسكراوە بە ڕیزبەندیە نەوەك هەرسێكیان پێكەوە بەكاربهێنێت، سەرەتا ئامۆژگاری دەكات وبە بیری دەهێنێتەوە؛ ئەگەر سوودی هەبوو الحمد لله، ئەگەر سوودی نەبوو ئەوا جێگای لێ جیا دەكاتەوە، ئەگەر ئەمیش سوودی نەبوو ئەوا لێی دەدات بە لێدانێك بۆ تەمبێ كردن بێت نەك بۆ تۆڵەسەندنەوە.
3. پیاو بەخێوکار وشوانە لە ماڵەکەیدا، بۆیە واجبە پەروەردە وتەمبێیان بکات بە دانایی وئامۆژگاری جوان.
4. ڕێگەپێدراوە زانا پێداچوونەوە وهەڵسەنگاندن بۆ فەتواکانى بکات؛ بۆئەوەى سەرەنجام وکاریگەری وئاکامەکانى بزانێت.
5. سکاڵا کردن بۆ لای پێشەوا وزانا؛ ڕێگەپێدراوە ئەگەر زیان تووشی سکاڵاکار هاتبوو.