Xaddiis: Markaad tukanaysaan safafkiina toosiya, ka dibna midkiin imaam ha idiin noqdo, haduu takbiirsado takbiirsada

عَنْ ‌حِطَّانَ بْنِ عَبْدِ اللهِ الرَّقَاشِيِّ قَالَ: صَلَّيْتُ مَعَ ‌أَبِي مُوسَى الْأَشْعَرِيِّ صَلَاةً، فَلَمَّا كَانَ عِنْدَ الْقَعْدَةِ قَالَ رَجُلٌ مِنَ الْقَوْمِ: أُقِرَّتِ الصَّلَاةُ بِالْبِرِّ وَالزَّكَاةِ، قَالَ: فَلَمَّا قَضَى أَبُو مُوسَى الصَّلَاةَ وَسَلَّمَ انْصَرَفَ فَقَالَ: أَيُّكُمُ الْقَائِلُ كَلِمَةَ كَذَا وَكَذَا؟ قَالَ: فَأَرَمَّ الْقَوْمُ، ثُمَّ قَالَ: أَيُّكُمُ الْقَائِلُ كَلِمَةَ كَذَا وَكَذَا؟ فَأَرَمَّ الْقَوْمُ، فَقَالَ: لَعَلَّكَ يَا حِطَّانُ قُلْتَهَا؟ قَالَ: مَا قُلْتُهَا، وَلَقَدْ رَهِبْتُ أَنْ تَبْكَعَنِي بِهَا، فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ الْقَوْمِ: أَنَا قُلْتُهَا، وَلَمْ أُرِدْ بِهَا إِلَّا الْخَيْرَ، فَقَالَ أَبُو مُوسَى: أَمَا تَعْلَمُونَ كَيْفَ تَقُولُونَ فِي صَلَاتِكُمْ؟ إِنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خَطَبَنَا فَبَيَّنَ لَنَا سُنَّتَنَا وَعَلَّمَنَا صَلَاتَنَا، فَقَالَ:
«إِذَا صَلَّيْتُمْ فَأَقِيمُوا صُفُوفَكُمْ، ثُمَّ لِيَؤُمَّكُمْ أَحَدُكُمْ فَإِذَا كَبَّرَ فَكَبِّرُوا، وَإِذْ قَالَ: {غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلا الضَّالِّينَ} [الفاتحة: 7]، فَقُولُوا: آمِينَ، يُجِبْكُمُ اللهُ، فَإِذَا كَبَّرَ وَرَكَعَ فَكَبِّرُوا وَارْكَعُوا، فَإِنَّ الْإِمَامَ يَرْكَعُ قَبْلَكُمْ، وَيَرْفَعُ قَبْلَكُمْ»، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «فَتِلْكَ بِتِلْكَ، وَإِذَا قَالَ: سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَهُ، فَقُولُوا: اللَّهُمَّ رَبَّنَا لَكَ الْحَمْدُ، يَسْمَعِ اللهُ لَكُمْ، فَإِنَّ اللهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى قَالَ عَلَى لِسَانِ نَبِيِّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَهُ، وَإِذَا كَبَّرَ وَسَجَدَ فَكَبِّرُوا وَاسْجُدُوا، فَإِنَّ الْإِمَامَ يَسْجُدُ قَبْلَكُمْ وَيَرْفَعُ قَبْلَكُمْ»، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «فَتِلْكَ بِتِلْكَ، وَإِذَا كَانَ عِنْدَ الْقَعْدَةِ فَلْيَكُنْ مِنْ أَوَّلِ قَوْلِ أَحَدِكُمُ: التَّحِيَّاتُ الطَّيِّبَاتُ الصَّلَوَاتُ لِلهِ، السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكَاتُهُ، السَّلَامُ عَلَيْنَا وَعَلَى عِبَادِ اللهِ الصَّالِحِينَ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ».
[صحيح] - [رواه مسلم] - [صحيح مسلم: 404]

Xidaan Binu Cabdullaahi Alraqaashi waxaa laga wariyey inuu yiri: waxaan la tukaday Abii Muusa Alashcari, markuu joogo fariisiga ayuu nin dadka ka mid ahaa yiri: salaada waxaa lagu xiriiriyey Biriga iyo Sakada-: markuu Abuu Muuse salaadii ka baxay wuu soo jeensaday, wuxuuna yiri: kiineebaa sidaa iyo sidaa yiri?, dadkii way wada aamuseen, hadana wuu ku celiyey, kiineebaa sidaa iyo sidaa yiri?, dadkii ayaa hadana wada aamusay, wuxuu yiri: waxaa laga yaabaa inaad adigu tiri Xadaanow?, wuxuu yiri: maan dhihin, waxaan ka baqay inaad eraygaa igu garaacdo, nin dadka ka mida ayaa yiri: anaa iri, khayr uun baanan ula jeeday, Abuu Muusaa ayaa yiri: miyeydaan aqoon waxa aad oranaysaan markaad tukanaysaan? Rasuulka Ilaahay scw wuu noo khudbeeyey wuuna noo cadeeyey sunadeena, wuuna nabaray salaadeena, oo wuxuu yiri:
"Markaad tukanaysaan safafkiina toosiya, ka dibna midkiin imaam ha idiin noqdo, haduu takbiirsado takbiirsada, markuu dhoho:{Allahayow namari jidka toosan ee aan ahayn kan ay mareen kuwaad u carootay iyo kuwa xaqa ka lumay} [al faatixa:7], idinkuna aamiin dhaha, Ilaahay ayaa idin ajiibayee, haduu takbiirsado ee rukuuco idinkuna takbiirsada oo rukuuca, imaamku wuu idinka hor takbiirsan wuuna idinka hor rukuucine", wuxuu yiri Rasuulka Ilaahay scw "tani taasay u ahaatay, markuu dhoho: samica Allaahu liman xamidah, idinkuna dhaha: Allahuma rabanaa lakal-xamdu, Ilaahay wuu idin maqliye, Ilaahay Isagaa koreeyee wuxuu ku yiri Nabigiisa scw carabkiisa "samica Allah liman xamidah" hadii uu takbiirsado oo uu sujuudo takbiirsada oo sujuuda imaamku waa idinka hor sujuudin oo idinka soo hor toosine Rasuulku scw wuxuu yiri: tani taasay u ahaatay, hadii la soo gaaro fariisiga wax ugu horeeya ee qofkiin oranayo ha ahaado Ataxiyaatu Adayibaatu Aslawaatu lilaah, Asalaamu calaykum Ayuha Nabiyu wa raxmatu Allah wa barkatuhu, asalaamu calaynaa, wa calaa cibaadi Allahi saalixiin, Ashhadu alaa Ilaaha Ilaa Allaah, wa Ashhadu ana maxamad cabduhu wa rasuuluh.
[Xadiis Saxiix ah] - [Waxa wariyay Muslim] - [Saxiix Muslim - 404]

Sharraxaad

Asaxaabta waxaa tujiyey Abu Muusa Alashcari Allaha ka raali ahaade, markuu soo gaaray fadhiga lagu ataxiyaadsado, nin dadka la tukanaayey ayaa gadaashiisa ka yiri: Quraanku wuxuu salaada la xiriiriyey Biriga iyo Sakada, markii abu Muusa ka baxay salaadii ayuu xagga dadka u soo jeestay oo yiri: kumaa yiri hadalka: Quraanku wuxuu la xiriiriyey salaada Biriga iyo Sakada?! dadkii waa aamuseen, oo qofna ma hadalin, mar labaad ayuu ku celiyey su'aashii, markuu qofna u jawaabi waayey ayuu yiri abu Muusa: malaha adaa yiri Xadaanow! dhiiranidiisa iyo u dhawaantiisa ayuu sidaa ugu yiri iyo Qaraabanimadooda, taasoo aan dhib ku jirin haduu ku tuhmo, iyo inuu qirto kii hadalka yiri, Xadaana wuu iska leexiyey hadalka, wuxuuna yiri: waxaan ka baqay inaad igu canaanato adoo aniga ii malaynaya, markaasuu nin dadka ka mid ahaa yiri: anaa iri, waxaan khayr ahayna ulama jeedin, abu Muusaa wuxuu yiri: isagoo baraya ninkaa: miyeydaan aqoon waxaad oronaysaan markaad tukanaysaan?!, waana hadal uu ku diidanaa in sidaa la dhoho marka la tukanaayo, Abu Muusa wuxuu u sheegay in Nabigu scw mar u khudbeeyey, una cadeeyey shareecadooda, salaadoodna baray, oo uu yiri:
Markaad salaadda ukacdaan toosiya sufuufta salaadda, salaaddana hatukiyo dadka mid ka mid ahi, markuu imaamku takbiirsado (salaadda xidho) sidiisa u takbiirsada, markuu faatixada akhriyo ee uu gaadh {غير المغضوب عليهم ولا الضالين} [al-faatixa:7], dhaha: Aamiin, markaad samaysaan sidaa Alle wuu aqbali ducadiina, markuu takbiirsado ee uu rukuuco idinkuna takbiirsada oo rukuuca, imaamku hortiin buu rukuucaa hortiinna wuu kasoo toosaaye, waxna hakala hormarina imaamka, waayo waqtiga yaree uu idinkala horreeyo imaamku rukuucda waxuu kabayaa ka dambaynta aad kala dambay naysaan rukuucda, waqti yar, waqtigaa yareed ka dambay naysaan waxaa buuxinaya waqtigaa yaeree uu idin kala horraynayo, waxuuna ahaanayaa qaddarka rukuucdiinnu mid la mid ah qaddarka rukuucdiisa, markuu imaamku dhoho: samicallaahu liman xamidah (Alle wuu maqlaa kuwa ku xamdiya), dhaha: Allaahumma Rabbanaa lakal xamdu(Allahayoow Rabbigayoow aday mahadi kuu sugnaatay), markay dadku dhahaan sidaa, Illaahey isagaa nusqaan ka hufane, wuumaqlaa ducadooda, iyo hadalkooga, Illaahey Isagaa nusqaan ka hufane waxuu ku yidhi carrabka nabigiisa muxammad ah-naxariis iyo nabadi korkiiye-: wuu maqlaa Illaahey midka ku xamdiya, haddana markuu imaamku takbiirsado ee uu sujuudo, waxaa ku waajib ah kuwa ku xidhan ee la tukanaaya inay takbiirtaan oy sujuudaan, waayo imaamku hortoodbuu sujuudayaa, hortoodna wuu kasoo toosayaa sujuudda, qaddarkaa yareed kala dambaysaan waxaa buuxinaya qaddarkaa uu idinkala horreeyo, waxuuna ahaanayaa qaddarka sujuudda ee ma'amuumka imaamkiisa ku xidhan mid le'eg qaddarka uu imaamku sujuudo, marka uu fadhiga ataxiyaadka soo gaadho ha ahaado hadalka ugu horreeya uu dhahayo: "Ataxiyaatu-saalaamo-Addayibaato-wanaagyo-salaado Illaahey bay u sugnaadeen" mulki iyo boqornimo, jiritaan iyo baaqinnimo, waynaan iyo deeqsi nimo, dhammaan teed Alle keligii ayaa xaq u yeeshay, sidaasoo kale salaadaha shanta ahina Illaahey keligii ayaa xaq u yeeshay, "Asalaamu calayka ayuha Nabiyo waraxmatu llaah wabara kaatuh, asalaamu calaynaa wacalaa cibaadillaahi saalixiina", Illaahey barya isagaa ceeb oo dhan iyo nusqaan iyo fasahaadba ka hufane, Nabiga Muxammad ahna waxaan u gaar yeelaynaa salaan iyo nabad gelyo, haddana waxaan salaamaynaa addoomada Alle ee saalixiinta ah, ee ku taagan waxa uu Alle ku waajibiyey ee xuquuqda Alle iyo kuwa addoomadiisaba, waxaan qiraynaa inaanu jirin ilaah xaq lagu caabudo oon Alle wayne ahayn, Nabi Moxammadna yahay addoonkiisa iyo rasuulkiisa uu khalqiga usoo diray.