නබි වදන: ‘අල්ලාහ් වෙත වඩාත් ප්රිය මනාප ක්රියාව කුමක් දැ?’යි මම නබි (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමාගෙන් විමසුවෙමි. එතුමා: ‘සලාතය නියමිත වේලාවේ ඉටු කිරීම වේ’ යැයි පැවසූහ. ‘ඉන්පසු කුමක්දැ?’යි විමසුවෙමි. එතුමා: ‘දෙමව්පියන්ට උපකාර උවටැන් කිරීම’ යැයි පැවසූහ.

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بِن مَسْعُودٍ رضي الله عنه قَالَ:

سَأَلْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: أَيُّ العَمَلِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ؟ قَالَ: «الصَّلاَةُ عَلَى وَقْتِهَا»، قَالَ: ثُمَّ أَيٌّ؟ قَالَ: «ثُمَّ بِرُّ الوَالِدَيْنِ» قَالَ: ثُمَّ أَيٌّ؟ قَالَ: «الجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ» قَالَ: حَدَّثَنِي بِهِنَّ، وَلَوِ اسْتَزَدْتُهُ لَزَادَنِي.
[صحيح] - [متفق عليه]

අබ්දුල්ලාහ් ඉබ්නු මස්ඌද් (රළියල්ලාහු අන්හු) තුමා විසින් වාර්තා කරන ලදී. “‘අල්ලාහ් වෙත වඩාත් ප්රිය මනාප ක්රියාව කුමක් දැ?’යි මම නබි (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමාගෙන් විමසුවෙමි. එතුමා: ‘සලාතය නියමිත වේලාවේ ඉටු කිරීම වේ’ යැයි පැවසූහ. ‘ඉන්පසු කුමක්දැ?’යි විමසුවෙමි. එතුමා: ‘දෙමව්පියන්ට උපකාර උවටැන් කිරීම’ යැයි පැවසූහ. ඉන්පසු කුමක්දැ?යි විමසුවෙමි. එතුමා: ‘අල්ලාහ්ගේ මාර්ගයේ අරගල කිරීමය’ යැයි පැවසූහ. මේවා ගැන මට අල්ලාහ්ගේ දූතයාණන් (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමා පවසා සිටි අතර මම වැඩි යමක් විමසා තිබුණේ නම් මට වැඩි යමක් එතුමා දන්වා සිටින්නට තිබුණි.
පූර්ව සාධක සහිත හදීසයකි. - බුහාරි හා මුස්ලිම් හි වාර්තා වී ඇත.

විවරණය

ඉබ්නු මස්ඌද් (රළියල්ලාහු අන්හු) තුමා අල්ලාහ්ට අවනත විය යුතු ක්රියාවන් පිළිබඳ අසමින් ඒවා අතරින් අල්ලාහ් වෙත වඩාත් ප්රියමනාප ක්රියාව කුමක්දැ?යි විමසා සිටියේය. ඊට හේතුව ක්රියාව අල්ලාහ්ට වඩාත් ප්රියමනාප වන සෑම අවස්ථාවකම එහි කුසල් ද අධික වීමය. එවිට (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමා පැහැදිළි කරමින්: ‘අල්ලාහ් වෙත වඩාත් ප්රියමනාප ක්රියාව අනිවාර්ය කරනු ලැබූ සලාත් අල්ලාහ් විසින් සීමා කරන ලද ඒවායෙහි නියමිත වේලාවන්හි ඉටු කිරීමය. ඊට හේතුව අල්ලාහ්ගේ ඇරයුමට යුහුසුළු වීම, ඔහුගේ අණ පිළිපැදීම හා අති වැදගත් එම අනිවාර්යය ක්රියාව ගැන සැලකිලිමත් වීම එහි ඇතුළත් වන බැවිනි. යහපත් සම්බන්ධයෙන් ඔහුගේ ඇති දැඩි ආශාව හේතුවෙන් එම ප්රශ්නයෙන් ඔහු නැවතුණේ නැත. අල්ලාහ්ගේ දැඩි කැමැත්තට ලක්වන ක්රියාවන් අතරින් දෙවන මට්ටමත් ඔහු එතුමාගෙන් විමසීය. එතුමා: දෙමාපියන්ට උපකාර උවටැන් කිරීමය යැයි පැවසූහ. සැබැවින්ම පළමු වැන්න අල්ලාහ් සතු යුතුකම්වල පාරිශුද්ධතාවයයි. මෙය දෙමව්පියන් සතු යුතුකම්වල පාරිශුද්ධභාවයයි. දෙමව්පියන් සතු යුතුකම් අල්ලාහ් සතු යුතුකම්වලට පසු පැමිණෙන්නකි. ඔහුට ගරුබුහුමන් කිරීම ගැන ඔහු පවසා ඇත්තාක් මෙන්ම ශුද්ධ වූ අල්කුර්ආනයේ ඔවුන් දෙදෙනාගේ යුතුකම් හා ඔවුන් දෙදෙනාට උපකාර කිරීම ඔහුව ඒකීය කරණය කිරීම හා සම්බන්ධ කළේය. එය ඔවුන් දෙදෙනාට කළ යුතු අනිවාර්යය වගකීම් ඇති බැවිණි. ඔවුන් දෙපළ ඔබව බිහි කිරීමටත් ඔබව හදා වඩා ගැනීමටත් ඔබව පෝෂණය කිරීමටත් ඉවහල් වී ශ්රමය වියදම් කළ බැවින් හා ඔබ කෙරෙහි ඔවුන් දැක් වූ ආදරය හා සෙනෙහසට සරිලන පරිදිය. පසුව රළියල්ලාහු අන්හු තුමා මසුරු නොවන උත්මයාණන්ගෙන් නැවතත් දැහැමි ක්රියාවන් පෙළගැස්වීම අනුව තුන්වන තරාතිරමේ පවතින දෑ ගැන විමසුවේය. එවිට එතුමා: අල්ලාහ්ගේ මාර්ගයේ අරගල (කැප) කිරීම වේ යැයි පැවසූහ. එය ඉස්ලාමයේ මුදුන හා එහි කුළුණයි. ඉන් තොරව පිහිටීමක් නැත. අල්ලාහ්ගේ ප්රකාශය උසස් වන්නේත් ඔහුගේ දහම ව්යාප්ත වන්නේත් එමගිනි. එය අතහැර දැමීම තුළින් ඉස්ලාමය විනාශ වී යනු ඇත. එහි වැසියන් පරිහානියට පත් වනු ඇත. ඔවුන්ගේ ගෞරවය පහව යනු ඇත. ඔවුන්ගේ බලය පැහැර ගනු ලබනු ඇත. ඔවුන්ගේ රාජ්යය බලය ආධිපත්යය ඉවත්ව යනු ඇත. -අල්ලාහ් ආරක්ෂා කරත්වා- එය සෑම මුස්ලිම්වරයකුටම අනිවාර්යය වූ වගකීමකි. කවරෙකු එසේ අරගල (අල්ලාහ්ගේ මාර්ගයේ කැප කිරීම්) නොකර; තමන්ව ඒ සඳහා යොමු නොකළේ ද ඔහු මිය යනුයේ කුහකත්වයේ කොටසක් දරා ගෙනය.